Το 1934 έγιναν στη χώρα δημοτικές εκλογές. Στην Καβάλα, ένας συνδυασμός καπνεργατών, με επικεφαλής τον 30χρονο Μήτσο Παρτσαλίδη, κατέβηκε αντιμέτωπος με τις αστικές δυνάμεις της πόλης, που υποστήριξαν τον καπνέμπορο Κλεάνθη Τρεμεντζή. Το θέμα πήρε πανελλαδικές διαστάσεις και απασχόλησε σοβαρά την κυβέρνηση και τον πολιτικό κόσμο: η Καβάλα κινδύνευε από τον κομμουνισμό.
Ο συνδυασμός του Παρτσαλίδη κέρδισε πανηγυρικά, αλλά ποτέ δεν άσκησε τα καθήκοντά του. Στην πόλη επιβλήθηκε καθεστώς στρατοκρατίας και τρομοκρατίας. Ο Παρτσαλίδης συνελήφθη έπειτα από στημένο επεισόδιο με χωροφύλακα και εκτοπίστηκε στον Αϊ-Στράτη. Ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Δημοσθένης Μακέδος και τέσσερις δημοτικοί σύμβουλοι της πλειοψηφίας δικάστηκαν για κομμουνιστική δραστηριότητα με το ιδιώνυμο του Βενιζέλου σε δύο χρόνια φυλάκιση και έναν χρόνο εκτόπιση. Έτσι, η πλειοψηφία του Παρτσαλίδη στο Δημοτικό Συμβούλιο κατέρρευσε, η πόλη παραδόθηκε στους καπνέμπορους και η κανονικότητα αποκαταστάθηκε. Όσο για τους συλληφθέντες, ως πολιτικοί κρατούμενοι έπεσαν στα χέρια της δικτατορίας Μεταξά. Αυτή, το 1941, με τη συνθηκολόγηση, τους παρέδωσε στους Γερμανούς. Τέσσερις από αυτούς, ο Μακέδος, ο Γιάννης Ευθυμιάδης, ο Νίκος Νεγρεπόντης και ο Μπαρμπαλέξης, αφού παρέμειναν στις φυλακές δέκα χρόνια, εκτελέστηκαν την Πρωτομαγιά του 1944 με τους 200 της Καισαριανής. Το μόνο αδίκημα που είχαν διαπράξει ήταν ότι είχαν κερδίσει τις δημοτικές εκλογές του 1934 στην Καβάλα.
Το ιστορικό έγκλημα της δικτατορίας Μεταξά
Αν υπάρχει κάτι για το οποίο ο Μεταξάς και η δικτατορία του πρέπει να μείνουν στην Ιστορία, είναι η φροντίδα και η επιμέλεια με τις οποίες φρόντισαν να παραδώσουν τους κομμουνιστές πολιτικούς κρατούμενους στις κατοχικές Αρχές. Είναι μια ενέργεια που, πέρα από τον συμβολισμό της, επιβεβαιώνει ότι ακόμα και στις μεγαλύτερες τομές το κράτος έχει συνέχεια. Γιατί η δικτατορία Μεταξά ήξερε πολύ καλά ποιοι ήταν οι φίλοι της και οι ιδεολογικοί της σύμμαχοι και ποιοι ήταν οι εχθροί της. Άλλο αν η εξάρτηση του Μεταξά από τον βασιλιά Γεώργιο και η εξάρτηση του Γεωργίου από τους Βρετανούς είχαν οδηγήσει το καθεστώς της 4ης Αυγούστου σε πόλεμο με τον αγαπημένο του φασισμό.
Οταν η χώρα παραδόθηκε στους Γερμανούς, στο μικρό νησί του Αϊ-Στράτη βρισκόταν μια ομάδα περίπου 100 εξόριστων κομμουνιστών. Δύο ημέρες πριν το νησί παραδοθεί στους Γερμανούς, επιχείρησαν να δραπετεύσουν. Η φρουρά άνοιξε πυρ σκοτώνοντας τρεις, τους Νίκο Παπαδάτο, Παναγιώτη Πέπα και Νίκο Σκυτούδη. Η απόδραση ματαιώθηκε. Οι εξόριστοι παραδόθηκαν από τη δικτατορία Μεταξά στην Γκεστάπο, όπως έγινε και σε όλους τους άλλους τόπους κράτησης της χώρας. Οι Γερμανοί ανέθεσαν στη φρουρά που υπήρχε να συνεχίσει την αποστολή της. Ο διοικητής αποφάσισε να ωθήσει τα πράγματα προς την τελική λύση. Συγκέντρωσε τους εξόριστους στο παλιό σχολείο, τους αφαίρεσε τις προμήθειες και τους άφησε εκεί. Ή θα υπέγραφαν και θα αποκήρυσσαν την ιδεολογία τους ενώπιον των γερμανικών Αρχών, ή θα πέθαιναν από την πείνα. Από τον Νοέμβριο του 1941 μέχρι τον Μάρτιο του 1942, 33 εξόριστοι πέθαναν από την πείνα εκεί, μπροστά σε όλους τους υπόλοιπους, μέσα στην αγωνία και στην τρέλα. Άλλοι 11, σύμφωνα με μαρτυρίες των εξόριστων, μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο Παύλου Μελά, στη Θεσσαλονίκη, όπου εκτελέστηκαν. Τον Ιούλιο του 1963, με μια καταδρομική επιχείρηση του ΕΛΑΝ, οργανώθηκε η απόδραση των 61 που είχαν απομείνει.
Ενα φασιστικό καθεστώς
Η δικτατορία του Μεταξά ήταν ένα καθεστώς με ξεκάθαρα φασιστικά χαρακτηριστικά. Ο επικεφαλής της δεν έκρυβε τα φιλοναζιστικά του αισθήματα και τον θαυμασμό του για τη χιτλερική Γερμανία. Το 1916 ήταν ο οργανωτής και καθοδηγητής των Επίστρατων, μιας πρωτοφασιστικής φιλοβασιλικής παραστρατιωτικής ομάδας που έδρασε στη χώρα την περίοδο του Εθνικού Διχασμού. Ο Μεταξάς δεν αντιλαμβανόταν την κυβέρνησή του ως μεταβατική κατάσταση με ορίζοντα την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, αλλά ως ένα καθεστώς που είχε έρθει για να μείνει και να γράψει Ιστορία. Πιστό αντίγραφο των φασιστικών και ναζιστικών πολιτοφυλακών ήταν η ΕΟΝ, ένας μηχανισμός πνιγμένος στα σκάνδαλα και στη διαφθορά σε επίπεδο ηγεσίας, που στρατολογούσε υποχρεωτικά τα παιδιά από τα σχολεία και τα ωθούσε να χαφιεδίζουν τους γονείς τους. Το μόνο που διαχώριζε την 4η Αυγούστου από τα υπόλοιπα φασιστικά καθεστώτα της Ευρώπης ήταν ότι ο δικτάτορας είχε πάρει την εξουσία από το Παλάτι, χωρίς να διαθέτει την παραμικρή μαζική υποστήριξη. Στις τελευταίες εκλογές που είχαν γίνει, το κόμμα του Μεταξά είχε πάρει μόλις 3%.
Ως φασιστικό καθεστώς, η δικτατορία Μεταξά είχε ιδιαίτερη έφεση στο πολιτικό έγκλημα. Ο νεαρός πολιτικός κρατούμενος Χρήστος Μαλτέζος πέθανε στα χέρια της από φρικτά βασανιστήρια τον Νοέμβριο του 1938. Το ίδιο και ο πρώην πρωθυπουργός Ανδρέας Μιχαλακόπουλος, τον οποίο ο Μεταξάς εξόρισε μολονότι γνώριζε τα σοβαρότατα προβλήματα υγείας που είχε. Τα βασανιστήρια του Μανιαδάκη, με τους πάγους και το ρετσινόλαδο, έχουν μείνει στην Ιστορία.
Ο αγαπημένος της ελληνικής Δεξιάς
Παρ’ όλα αυτά, ο Μεταξάς είναι δημοφιλέστατος στην ελληνική Δεξιά. Του πιστώνουν ότι ως μαριονέτα των Βρετανών είπε το «Όχι» στους Ιταλούς, καθώς δεν είχε άλλη επιλογή. Του πιστώνουν επίσης ότι έφτιαξε το ΙΚΑ, πράγμα απολύτως ανακριβές, αλλά μιας και το έχει πει ο Καρατζαφέρης, το πιστεύουν. Το να πιστώνεις στον Μεταξά το ΙΚΑ είναι σαν να επαινείς τον Χίτλερ για τη μνημειακή αρχιτεκτονική επί των ημερών του και τον Μουσολίνι για το ψηλό επίπεδο της Εθνικής Ιταλίας στο ποδόσφαιρο. Δεν πειράζει. Το ΙΚΑ αυτό καθαυτό δεν έχει σημασία. Σημασία έχει να ξεπλένονται τα εγκλήματα της δικτατορίας Μεταξά. Και ειδικά το χειρότερο από αυτά, που είναι η παράδοση των πολιτικών κρατουμένων στους Γερμανούς.
