Το μήκος των ελληνοτουρκικών συνόρων είναι 210 χλμ. Το πρώτο μέρος του φράχτη έγινε το 2012 σε 12 χλμ. στα χερσαία σύνορα (Κάραγατς). Τον διατηρήσαμε το 2015-2019 γιατί υπήρχε μεγάλη ροή προσφύγων στην περιοχή. Συγχρόνως, αποφασίσαμε να μην γίνει άλλο κέντρο προσφύγων στη Θράκη. Η Ν.Δ. έφτιαξε άλλα 25 χλμ. (σύνολο 37 χλμ.) και τώρα υπέγραψε για επιπλέον 35 χλμ. Μένουν ακόμη 110 χλμ. Μεγάλωσε και το υπάρχον κέντρο προσφύγων έξω από την Ορεστιάδα.
Τον Μάρτιο του 2020 η Ν.Δ. έκανε το σόου στις Καστανιές, δίπλα στο τελωνείο. Ήταν οι μέρες που γελούσαν όλοι.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη γελούσε γιατί κορόιδευε τον ελληνικό λαό χρησιμοποιώντας αστυνομία και στρατό σε μια πρωτοφανή κλιμάκωση για να αποτρέψει την εργαλειοποιημένη από την Τουρκία μαζική διέλευση μεταναστών σε ένα μέτωπο μόλις 300 μέτρων. Το ονόμασε «Έπος του Έβρου», κάτι δηλαδή σαν την εποποιία στον ελληνοϊταλικό πόλεμο ή σαν το 1821! Το τοπικό θέμα θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί μόνο αστυνομικά, χωρίς σόου και κλιμάκωση.
Η κυβέρνηση Ερντογάν γελούσε γιατί πίεζε την Ευρώπη για να πάρει τα χρωστούμενα χρήματα.
Οι πρόσφυγες γελούσαν γιατί πήγαιναν παρακάτω, περνούσαν εύκολα και κατευθύνονταν στην Κεντρική Ευρώπη.
Σήμερα, παρά το διαφημιζόμενο «απροσπέλαστο», περί τους 800 μετανάστες κατορθώνουν να περάσουν κάθε βράδυ, σύμφωνα με αστυνομικές εκτιμήσεις, και να κινηθούν προς υπόλοιπη Ευρώπη.
Πράγματι, χρειάζεται φράχτης σε ορισμένα σημεία όπου ο έλεγχος είναι δυσχερής. Όμως η Ν.Δ. έχει κάνει τον φράχτη «σημαία» για να συλλέξει ακροδεξιές ψήφους. Τα προβλήματα θα φανούν όταν, με την ολοκλήρωση του φράχτη, οι πρόσφυγες θα έρχονται στο ελληνικό έδαφος που υπάρχει μεταξύ φράχτη και ποταμού (απόσταση περί τα 100 μ.) και αναγκαστικά θα τους δεχόμαστε. Άλλως τίθεται θέμα Διεθνούς Δικαίου και κυριαρχίας του εδάφους μας.
«Τι γίνεται όμως με την περιβόητη ανάπτυξη της περιοχής;» με ρώτησε ένας φίλος από τον Έβρο. «Μπορεί η ανάπτυξη να έρθει από την περιφέρεια προς το κέντρο;» του απάντησα. Αν δεν έρθει τώρα από την αγροτική περιφέρεια, που υπάρχει πρόβλημα με την επισιτιστική κρίση, πότε θα έρθει; Αν ο Έβρος, με το μεγάλο αεροδρόμιο στην Αλεξανδρούπολη, το αναπτυσσόμενο λιμάνι, το τρένο, που έχει όλες τις προοπτικές χρηματοδότησης και ανάπτυξης, με την κομβική γεωγραφική θέση, δεν αποκτήσει τώρα πλεονέκτημα στην τροφοδότηση αγορών της Βόρειας Ελλάδας, των Βαλκανίων και ίσως της Κεντρικής Ευρώπης, πότε θα αποκτήσει;
Η γεωγραφία είναι άλλοτε κατάρα και άλλοτε εύνοια της τύχης. Μέχρι τώρα ο Έβρος ήταν γνωστός για τα σύνορα με την Τουρκία, τις δύσκολες συνθήκες, τον βαρύ χειμώνα και τα πολύωρα ταξίδια για να τον επισκεφθεί κάποιος. Οι ξένοι έμεναν για λίγο και οι ντόπιοι έψαχναν ευκαιρία για να φύγουν στο εξωτερικό ή στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Οι εμπορικοί δεσμοί με τις γειτονικές χώρες ήταν ανύπαρκτοι, αν εξαιρέσει κάποιος τις επισκέψεις για φθηνή βενζίνη και προϊόντα.
Το 1975 άνοιξε το εργοστάσιο ζάχαρης στην Ορεστιάδα. Απασχολούσε πολύ προσωπικό και ήταν το κέντρο αγροτικής παραγωγής (τεύτλων) στον νομό. Οι κανόνες της Ε.Ε. το βούλιαξαν, όπως και τα υπόλοιπα εργοστάσια ζάχαρης, και άφησαν την ΕΒΖ να «τρέφεται» με τα δύο εργοστάσια που έχει στη Σερβία. Την ίδια στιγμή βέβαια εισάγουμε ζάχαρη από τη Γερμανία και τη Σερβία.
Οι νέοι άνθρωποι πηγαίνουν στον στρατό ή στην αστυνομία αφού περάσουν από το παραδοσιακό ρουσφέτι των κομματαρχών, κύρια της Δεξιάς, και ευκαιριακά καλλιεργούν τα χωράφια τους. Είναι γνωστό όμως ότι «δυο καρπούζια στην ίδια μασχάλη» δεν κουβαλιούνται. Αρκετοί φεύγουν στο εξωτερικό ή στα μεγάλα αστικά κέντρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να πουλιούνται τα χωράφια σε κάποιους που συγκεντρώνουν μεγάλες εκτάσεις (πάνω από 500 στρέμματα). Αυτή η συγκεντροποίηση δεν ωφελεί σημαντικά, γιατί δεν υπάρχει ολοκληρωμένο σύστημα υποστήριξης των καλλιεργειών αλλά και διάθεσης των προϊόντων.
Για παράδειγμα, φέτος το «σκουλήκι», που ξεκίνησε από τους ηλίανθους και επεκτάθηκε και σε άλλες καλλιέργειες, δεν αντιμετωπίστηκε έγκαιρα και ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής καταστράφηκε. Καμία συμβουλή από το κράτος, καμία βοήθεια. Κάποιος βρήκε ένα ραντιστικό drone, ράντισε με ακρίβεια τα χωράφια του και γλίτωσε. Οι πολλοί έχασαν, όταν το ηλιέλαιο έχει φτάσει στα ύψη και θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τις συγκυρίες της έλλειψης. Τα περίφημα σκόρδα της Ν. Βύσσας έχουν πρόβλημα διάθεσης γιατί έκλεισαν οι ρωσικές αγορές. Τους λένε οι «αρμόδιοι» ότι φταίνε οι μεγάλες αποστάσεις από Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Και αναρωτιούνται: Η Ρωσία ήταν κοντά; Ή τα λεμόνια και τα πορτοκάλια της Αργεντινής και της Βραζιλίας έρχονται από κοντά; Ή δεν έχει τρένο, αεροδρόμιο, λιμάνι και τον οδικό άξονα της Εγνατίας ο Έβρος;
Οι περισσότεροι πολιτικοί της συντηρητικής παράταξης δεν ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη. Η «πελατεία» διασφαλίζεται από τα ρουσφέτια και το χτύπημα στην πλάτη. Έτσι όμως κόβεται το κλαδί της ανάπτυξης, της προόδου και δεν έχει μέλλον ο τόπος. Συρρικνώθηκαν ήδη τα χωριά, συρρικνώνονται τώρα και οι πόλεις και έπεται συνέχεια. Η Ορεστιάδα βρίσκεται σε χειρότερη δημογραφική κατάσταση από τα προηγούμενα χρόνια και τα χωριά της περιφέρειας ερήμωσαν. Το Διδυμότειχο και το Σουφλί είναι σε διαχρονική κατρακύλα. Και μένει η Αλεξανδρούπολη, με τις υπηρεσίες και τις υποδομές, χωρίς όμως σημαντική παραγωγικότητα.
Και το ερώτημα: Μια περιοχή με στρατηγική, ακριτική και σημαντικά εθνική θέση πρέπει και μπορεί να διατηρηθεί ζωντανή; Το πρέπει δεν συζητιέται. Η δυνατότητα ανάπτυξης με τόσες υποδομές σε στρατηγική θέση και με τόσο εύφορο έδαφος, παρά τις αντίξοες κλιματικές συνθήκες, θα ήταν επίσης αφελής ερώτηση.
Η αλλαγή μπορεί να γίνει τώρα, που η επισιτιστική κρίση κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Θα φέρνουμε αγροτικά προϊόντα από την Κεντρική Ευρώπη ή θα εξάγουμε, όπως παλιά; Θα δοθούν συμβουλές στους αγρότες από ειδικούς και κατευθύνσεις όπου χρειάζεται; Θα υπάρξουν συστήματα logistics, με αποθήκες, ψυγεία και μεταφορικούς ιμάντες για τροφοδοσία με αγροτικά προϊόντα των μεγάλων ελληνικών πόλεων αλλά και των Βαλκανίων και της Κεντρικής Ευρώπης; Γιατί δεν μπορεί να υπάρξει αγροτική παραγωγή χωρίς δυνατότητα διάθεσης των προϊόντων. Είναι άμεση ανάγκη η κατασκευή σύγχρονης οδού διεθνών προδιαγραφών και αντίστοιχης σιδηροδρομικής γραμμής από την Αλεξανδρούπολη στη Βάρνα της Βουλγαρίας και εκείθεν στην Κεντρική Ευρώπη -όχι το 2027 που εξήγγειλε ο Κ. Μητσοτάκης-, όπως και σύγχρονη σιδηροδρομική γραμμή Αλεξανδρούπολη-Θεσσαλονίκη. Τα θέματα συγκέντρωσης, διατήρησης, διανομής των προϊόντων (logistics) είναι εξίσου σημαντικά με την ίδια την παραγωγή.
Θα υπάρξει σχεδιασμός ή θα αφήνονται όλα στην τύχη ή στην άγνοια του κάθε αγρότη; Θα υπάρξουν χρηματοδοτικά κίνητρα για αγροτοβιομηχανικές επενδύσεις και γραμμές διακίνησης; Θα συνδυαστούν οι υπάρχουσες υψηλές τεχνολογίες με την αγροτική παραγωγή (οργάνωση, πότισμα, συσκευασία, διανομή); Οι ενεργειακές υποδομές με το εργοστάσιο ηλεκτρισμού και τις αποθήκες φυσικού αερίου είναι καλοδεχούμενες, αλλά όταν γίνουν, δεν θα συμβάλουν σημαντικά στην οικονομία της περιοχής. Το κέντρο της οικονομίας πρέπει να είναι η αγροτική ανάπτυξη.
Θα υπάρξει η βούληση για ανάπτυξη στον Έβρο επ’ ωφελεία όλου του πληθυσμού ή θα συνεχιστούν οι παλαιοκομματικές υποσχέσεις, η έλλειψη σχεδιασμού και θα είναι η περιοχή, με τα τόσα πλεονεκτήματα, «ουρά» της ανάπτυξης στην Ελλάδα και η φτωχότερη περιοχή στην Ευρώπη;
Συμπέρασμα: Ο Έβρος «κείται μακράν» για την κυβέρνηση. Η Ν.Δ. έχει υποκαταστήσει την άμυνα και την ανάπτυξη του Έβρου με την αμφίβολη αποτροπή των προσφύγων. Κοροϊδεύει τον ελληνικό λαό και στοχεύει στην ψηφοθηρία.
Ο Έβρος, με τη διαχρονική πατριωτική στάση και αντοχή των κατοίκων απέναντι στην τουρκική επεκτατικότητα αλλά και τις ψευδαισθήσεις που καλλιεργήθηκαν από τα συστημικά κανάλια και τη Δεξιά, πρέπει να προστατευθεί και να ενισχυθεί. Για να σωθεί η περιοχή, ο δρόμος της ανάπτυξης είναι η μόνη λύση.
* Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.
