«O papai voltou», δηλαδή «Ο μπαμπάς επέστρεψε», έγραφαν τα κατακόκκινα μπλουζάκια που φορούσαν δεκάδες υποστηρικτές του Λούλα που κυκλοφορούσαν, έκαναν μικρές συγκεντρώσεις, τραγουδούσαν και χόρευαν στην Μπραζίλια τις μέρες πριν την ορκωμοσία του. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι κατέφθασαν τελικά στην πρωτεύουσα της Βραζιλίας και συμμετείχαν στο Φεστιβάλ του Μέλλοντος, μια τεράστια γιορτή στην εσπλανάδα των υπουργείων για να ακούσουν τον νέο Πρόεδρο να τους παρουσιάζει το δύσκολο, αλλά ελπιδοφόρο μέλλον της πατρίδας τους.
Το κόκκινο ποτάμι που κατέκλυσε τις κεντρικές λεωφόρους της Μπραζίλια ανήμερα της ορκωμοσίας του Λούλα άλλαξε την πόλη. Η πρωτεύουσα της χώρας δεν είναι μια κλασική πόλη, με μακρά Ιστορία. Τουναντίον, εγκαινιάστηκε το 1960, επί Προεδρίας Τζουσελίνο Κούμπιτσεκ, και σχεδιάστηκε από τον Όσκαρ Νιεμάιερ, τον εμβληματικό Βραζιλιάνο κομμουνιστή αρχιτέκτονα, και τον Λούσιο Κόστα, τον πολεοδόμο που υιοθέτησε τις πρακτικές του ρεύματος του μοντερνισμού. Το αποτέλεσμα ήταν μια πόλη πραγματικό αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα, που επισκέπτονται φοιτητές Αρχιτεκτονικής και μηχανικοί από όλο τον κόσμο. Μια πόλη που η κάτοψή της σχηματίζει ένα τεράστιο αεροπλάνο, μια πόλη που σχεδιάστηκε να έχει ελάχιστα φανάρια, ελάχιστους μόνιμους κατοίκους (αυτοί θα έμεναν στα περίχωρα, σε αμιγώς οικιστικές περιοχές) και μπόλικους ουρανοξύστες. Και σήμερα συγκεντρώνει τα κτήρια των τριών ομοσπονδιακών εξουσιών, οικογένειες γραφειοκρατών, παρουσιάζει μικρή εγκληματικότητα, αλλά λείπει η συλλογική μνήμη του λαού της Βραζιλίας: λίγα ιστορικά γεγονότα συνδέονται με τον δημόσιο χώρο της Μπραζίλια και η μεγαλειώδης γιορτή για την ορκωμοσία του Λούλα ήταν ένα από αυτά που η χώρα θα θυμάται για δεκαετίες.
Ο δεσμός με την κοινωνία που τον εξέλεξε
Τις ημέρες πριν την ορκωμοσία του Λούλα στήνονταν μικρά πανηγύρια από οπαδούς του σε γωνιές της Μπραζίλια με την παραμικρή αφορμή. Ντόπιοι έλεγαν ότι αν δεν υπήρχε το θεσμικό τριήμερο εθνικό πένθος για τον θάνατο του Πελέ, τα πανηγύρια θα ήταν ακόμα πιο ξέφρενα. Έξω από τον πρωτοποριακό καθεδρικό ναό, το κομψοτέχνημα του Νιεμάιερ, υποστηρικτές του έβγαζαν ομαδικές φωτογραφίες και έμπαιναν εντός του καλυμμένοι με σημαίες που φτιάχτηκαν ειδικά για την περίσταση και απεικόνιζαν τον νέο Πρόεδρο σε νεαρή ηλικία ή φορώντας μπλουζάκια με το 13, τον αριθμό που αντιστοιχούσε στον ηγέτη του P.T. στο ψηφοδέλτιο των προεδρικών εκλογών.
Λίγα χιλιόμετρα πιο μακριά, στις όχθες της τεχνητής λίμνης Παρανοά, νεαροί και νεαρές, τόσο σε παρακείμενο μπαρ όσο και πάνω σε ένα σκάφος που κάνει τη βόλτα της λίμνης, τραγουδούσαν και χόρευαν σε βραζιλιάνικους ρυθμούς ένα τραγούδι που γράφτηκε ειδικά για τον αποχαιρετισμό στον ακροδεξιό Μπολνσονάρου. Αυτός βρισκόταν εκείνη την ώρα ήδη στον δρόμο για τη Φλόριντα των ΗΠΑ, επιλέγοντας να προχωρήσει σε μια πρωτοφανή πολιτική και θεσμική απρέπεια: δεν θα φορούσε στον Λούλα την προεδρική κορδέλα με τα εθνικά χρώματα της Βραζιλίας.
Ο νέος Πρόεδρος της Βραζιλίας έκανε μια συμβολική κίνηση που προκάλεσε ενθουσιασμό στους συγκεντρωμένους στην εσπλανάδα, καθώς έδειξε ποιους θέλει να εκπροσωπήσει και ποιους ευχαριστεί για την επαναφορά του στην κεντρική πολιτική σκηνή: κάλεσε οκτώ υποστηρικτές του να του παραδώσουν την κορδέλα. Τον 10χρονο Φρανσίσκο Κάρλος Ντο Νασιμέντο, που γνώρισε τον Λούλα αφού συμμετείχε ενεργά στην καμπάνια για την απελευθέρωσή του. Τον Ραονί Μετουκτίρε, τον 90χρονο ηγέτη των ιθαγενών του Αμαζονίου με το χαρακτηριστικό «μποτόκε», ένα ξύλινο πιατάκι που φορά στο κάτω χείλος του. Τον Γιούεσλεϊ Βιέσμπα Ροντρίγκες Ρόσα, τον 36χρονο μεταλλωρύχο που σπούδασε Φυσική Αγωγή χάρη στο σπουδαστικό πρόγραμμα της κυβέρνησης Λούλα. Τον Μουρίλο Ντε Κουάντρο Χεσούς, τον πανεπιστημιακό καθηγητή Πορτογαλικών και Αγγλικών που έχει θητεύσει σε ΗΠΑ και Κολομβία. Την Τζουσιμάρα Φάουστο Ντος Σάντος, τη μαγείρισσα που εθελοντικά έφτιαχνε γεύματα για όσες και όσους συμμετείχαν στην πολυήμερη αγρυπνία για την απελευθέρωση του Λούλα. Τον Ιβάν Μπαρόν, τον ινφλουένσερ με κινητικά προβλήματα που μεταδίδει μηνύματα συμπεριληπτικότητας κάθε ομάδας που αποκλείεται από την κοινωνική ζωή. Τον Φλάβιο Περέιρα, το μαχητικό στέλεχος της καμπάνιας για την αποφυλάκιση του Λούλα. Και την 33χρονη Αλίνα Σόουζα, που φόρεσε στον Λούλα την κορδέλα, μια κοπέλα που δουλεύει από τα 14 της ως ρακοσυλλέκτρια, έχει επτά παιδιά και ηγείται της εθνικής ομοσπονδίας των συναδέλφων της.
Οι ανησυχίες του Λούλα
Στο ξενοδοχείο που κατέλυε ο Λούλα την ημέρα πριν την ορκωμοσία του, εκεί όπου τον συνάντησε ο Αλέξης Τσίπρας, είχε στηθεί ακόμα ένα πανηγύρι από μερικές εκατοντάδες ανθρώπους. Όποτε έβλεπαν ένα επίσημο αυτοκίνητο να προσεγγίζει το ξενοδοχείο, ξεσπούσαν σε χορούς φωνάζοντας το όνομα του Λούλα και συνθήματα για τη νέα εποχή της Βραζιλίας. Τα μέτρα ασφαλείας ήταν δρακόντεια τόσο στο ξενοδοχείο όσο και γενικότερα στην πρωτεύουσα της Βραζιλίας. Λίγα εικοσιτετράωρα πριν είχε συλληφθεί ένας υποστηρικτής του Μπολσονάρου επειδή σχεδίαζε να ανατινάξει ένα βυτιοφόρο στον χώρο έξω από το Προεδρικό Μέγαρο στην Μπραζίλια. Οπαδοί του ακροδεξιού πρώην Προέδρου έκαναν πορείες έξω από στρατόπεδα ζητώντας από τον στρατό να μην επιτρέψει στον Λούλα να κυβερνήσει. Ωστόσο, τις ώρες πριν την ορκωμοσία της 1ης Ιανουαρίου δεν είχε λάβει χώρα καμία αξιοσημείωτη συγκέντρωση ενάντια στον Λούλα.
Στον 19ο όροφο του ξενοδοχείου, όμως, ο προβληματισμός ήταν έκδηλος και δεν καλυπτόταν εύκολα από τους φρενήρεις ρυθμούς εργασίας του επιτελείου του Λούλα. Ήταν οι ώρες που ο νέος Πρόεδρος έπαιρνε τηλέφωνα τα πρόσωπα που θα στελέχωναν την κυβέρνησή του. Αλλά και μέσα στο δωμάτιο όπου ο νέος Πρόεδρος συναντούσε ξένους πολιτικούς η ανησυχία ήταν παρούσα. «Δεν ξέρουμε τι θα βρούμε μέσα στο Προεδρικό» έλεγε ένας από τους στενότερους συνεργάτες του. «Μιλάτε για τις πολιτικές υποχρεώσεις που θα πρέπει να φέρετε εις πέρας;» ρωτήσαμε διευκρινιστικά. «Και αυτό. Αλλά δεν ξέρουμε αν θα βρούμε και καμιά βόμβα» απάντησε αφοπλιστικά.
Η μετάβαση της εξουσίας θα είναι η πιο δύσκολη διαδικασία τον πρώτο καιρό της διακυβέρνησης Λούλα, ομολογούσαν όλοι. Η οικονομία είναι διαλυμένη, οι δυνάμεις ασφαλείας ξένο σώμα και η κοινωνία βαθιά διχασμένη λόγω της ακροδεξιάς ρητορικής. «Ο Μπολσονάρου έφυγε, ο μπολσοναρισμός είναι ακόμα εδώ» είπε άλλωστε χαρακτηριστικά ο Λούλα στον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. στις τελευταίες κουβέντες της συνάντησής τους, που κράτησε πάνω από μία ώρα και έκλεισε με μια ζεστή εγκάρδια αγκαλιά στον Έλληνα πολιτικό.
Την επόμενη μέρα κατέκλυσε την Μπραζίλια το κόκκινο ποτάμι των οπαδών του που έφτιαχναν χιλιάδες νέες και νέοι, οι οποίοι συμμετείχαν σε μια ανεπανάληπτη γιορτή. Ο Λούλα έχει την υποστήριξη των αδύναμων και ενός μέρους της λεγόμενης «μεσαίας τάξης». Του δείχνουν εμπιστοσύνη και τον περιβάλλουν με ενθουσιασμό στο δύσκολο τρίτο προεδρικό του ταξίδι. Συμπεριφέρονται όπως στο αεροπλάνο που μας πήρε από την Μπραζίλια και μας έφερε στο Σάο Πάολο. Κατά την αποβίβαση, μια κυρία που καθόταν στις μπροστινές θέσεις σηκώθηκε, γύρισε προς το υπόλοιπο αεροπλάνο και φώναξε «Βίβα, Λούλα!». Και όλο το αεροπλάνο σείστηκε από την απάντηση όλων των επιβατών: «Βίβα»!
