Ένας παλιός ξένος δημοσιογράφος συνήθιζε να περιγράφει τις αλλαγές στον τομέα της ενημέρωσης με ένα απόφθεγμα: “Οι αναγνώστες άλλαξαν, όχι οι εφημερίδες”. Πράγματι, εκεί έξω κυκλοφορεί μια νέα γενιά, που δεν κυκλοφορεί με μια εφημερίδα στην κωλότσεπη, αλλά με ένα έξυπνο κινητό και που την είδηση τη βρίσκει σε απόσταση ενός κλικ.
Οι αλλαγές στο μοντέλο της ενημέρωσης είχαν φανεί πεντακάθαρα στη Δύση, εδώ και πάνω από μια δεκαετία - δεκαπενταετία, αλλά ο καταλυτικός παράγοντας, και σε αυτόν τον τομέα, ακούει στο όνομα πανδημία. Ο κορωνοϊός, και ειδικά οι πρώτες μεγάλες καραντίνες, δεν στέρησαν από τον μέσο Δυτικό μόνον τη βόλτα στο περίπτερο, αλλά επιπλέον απομάκρυναν από τις επιχειρήσεις των ΜΜΕ αυτόν που φάνταζε ως ο ιδανικός χρηματοδότης (που, ωστόσο, δημιουργούσε και βαριές εξαρτήσεις): τον διαφημιστή. Ποιος και γιατί να διαφημιστεί τη στιγμή που η αγορά έμενε κλειστή;
Αυτός ο ίδιος ο κορωνοϊός, όμως, δημιούργησε ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη για ενημέρωση. Ουσιαστική, πραγματική ενημέρωση, που να δίνει στους πολίτες τη δυνατότητα να αποκωδικοποιήσουν το πρωτόφαντο γεγονός, τα λόγια των ειδικών, τις στατιστικές του ανεξερεύνητου και του θανάτου. Η αναζήτηση εργαλείων κατανόησης των κατακλυσμιαίων αλλαγών στον πολύπλοκο κόσμο μας, αλλαγών που δεν σχετίζονται μόνον με την πανδημία, αλλά και με το κλίμα, την ενέργεια και τις γεωπολιτικές ισορροπίες, έδωσε παγκοσμίως νέα ώθηση στη δημοσιογραφία ουσίας, στην ανάλυση των ειδήσεων, που μετέδιδαν ραδιόφωνα, τηλεοράσεις και μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Γιγαντώνοντας, μάλιστα, μια τάση που είχε ήδη ξεκινήσει από νωρίτερα: την επιλογή όλο και περισσότερων αναγνωστών να γίνουν συνδρομητές των ψηφιακών υπηρεσιών των μεγαλύτερων και εγκυρότερων διεθνών εφημερίδων, οι οποίες είδαν τα έσοδα από συνδρομές να ξεπερνούν εκείνα -τα μειωμένα- από τη διαφήμιση.
Διαβλέποντας, όμως, ότι η συνδρομή σε μια εφημερίδα -στη multimedia εφαρμογή μιας εφημερίδας, για να είμαστε ακριβείς- εντάσσεται πλέον από τον πολίτη στον ίδιο κύκλο πεπερασμένων δαπανών, που είναι διατεθειμένος να αναλάβει και που συμπεριλαμβάνει επίσης μια συνδρομή σε ένα κανάλι τύπου Netflix ή σε μια μουσική πλατφόρμα, οι αμερικάνικοι και ευρωπαϊκοί κολοσσοί της ενημέρωσης συνειδητοποίησαν, μέσω εξειδικευμένων ερευνών, ότι δεν υπάρχει ένα μοναδικό είδος συνδρομής. Έτσι δημιουργούνται συνεχώς νέα πακέτα, με το κομμάτι, με τον αρθρογράφο που κερδίζει την εμπιστοσύνη του αναγνώστη, με εξειδικευμένα newsletter για τα μεγάλα θέματα. Πακέτα στην καρδιά των οποίων βρίσκεται μια νέας μορφής και γλώσσας δημοσιογραφική αφήγηση και ανάλυση, που ανοίγει τους ορίζοντες τρέφοντας τον προβληματισμό και την κριτική σκέψη. Αυτό που ήταν, άλλωστε, πάντα το ζητούμενο.
“Οι καιροί αλλάζουν”, όπως τραγουδούσε από το 1964 ο Μπομπ Ντύλαν (εδώ στη μετάφραση της Ευγενίας Συριώτη - Burk): “Ο παλιός σας δρόμος γρήγορα γερνάει / παρακαλώ βγείτε απ’ τον καινούργιο / αν δεν μπορείτε να βοηθήσετε / γιατί οι καιροί αλλάζουν”. Σταθερή παραμένει η ανάγκη για μια ψύχραιμη δημοσιογραφία που να αναζητά την αλήθεια, θέτοντας ερωτήσεις και αναζητώντας έντιμα απαντήσεις.
