Ταφόπλακα στη σκοτεινή περίοδο Πινοσέτ βάζει στη Χιλή η εκλογή του αριστερού Προέδρου Γκαμπριέλ Μπόρικ που ξεπήδησε πολιτικά από το νικηφόρο φοιτητικό κίνημα, το οποίο επέβαλε την ψήφιση νέου συντάγματος της χώρας από συντακτική συνέλευση.
Αν και οι εποχές έχουν αλλάξει από το 1973 που ο αιμοσταγής δικτάτορας ανέτρεψε τον εκλεγμένο Πρόεδρο με τη βοήθεια της CIA, θα έλεγα ότι ο Αλιέντε ζει! Θυμίζω ότι το σύνθημα αυτό είχε αντηχήσει και στην Αθήνα στις 11 Σεπτεμβρίου 1973 και μεταγενέστερα από τους ήδη εξεγερμένους Έλληνες φοιτητές εναντίον της ομογάλακτης ελληνικής χούντας.
Το χιλιανό σοσιαλιστικό εγχείρημα που είχε ξεκινήσει μέσω εκλογών το 1971 είχε θεωρηθεί εξαιρετικά σημαντικό για την παγκόσμια Αριστερά, που πίστευε ότι θα αποτελούσε παράδειγμα για το ειρηνικό και δημοκρατικό πέρασμα. Ωστόσο, το εν λόγω εγχείρημα πνίγηκε στο αίμα δεκάδων χιλιάδων αγωνιστών, ενώ η Χιλή αποτέλεσε το εργαστήρι για τις πιο ακραίες νεοφιλελεύθερες πολιτικές της Σχολής του Σικάγου.
Προσωπικά, διατηρώ ισχυρό συναισθηματικό δεσμό με τη Χιλή, διότι στη χώρα του Νερούντα και του Βίκτορ Χάρα είχα την πρώτη εμπειρία μου στις διεθνείς σχέσεις. Ειδικότερα, στις 31 Αυγούστου 1973 είχα «πετάξει» στο Σαντιάγο από το Ανατολικό Βερολίνο μέσω Βρυξελλών, Ντακάρ και Μπουένος Άιρες, προκειμένου να παρακολουθήσω εκ μέρους της ΚΝΕ το 7ο συνέδριο της αντίστοιχης χιλιανής νεολαίας (JCC). Το συνέδριο είχε συμπέσει με την τρίτη επέτειο της εκλογικής νίκης του Αλιέντε, υποψηφίου Προέδρου, το 1971, της Λαϊκής Ενότητας, συνασπισμού Κομμουνιστών, Σοσιαλιστών και Αριστερών Ριζοσπαστών.
Λαός ενωμένος, ποτέ νικημένος
Είχα, λοιπόν, την τύχη να λάβω μέρος στη σχετική πορεία εκατοντάδων χιλιάδων, 3 του Σεπτέμβρη 1973, από την εξέδρα των επισήμων και να ανταλλάξω χειραψία με τον Πρόεδρο και τον ηγέτη του ΚΚ Λουίς Κορβαλάν, ακούγοντας για πρώτη φορά βροντερά το σύνθημα «El pueblo unido jamas sera vencido», που σημαίνει: λαός ενωμένος, ποτέ νικημένος. Το σύνθημα αυτό υιοθετήθηκε από τη διεθνή Αριστερά και ακούγεται ακόμα σήμερα σε διαδηλώσεις ανά την υφήλιο.
Είχα τότε μείνει στη Χιλή ένδεκα ημέρες, επισκεπτόμενος και την Κονσεψιόν, όπου γνώρισα μεταξύ άλλων και τη συντρόφισσα Μαρία Κοντρέρας, διατηρώντας μαζί της επαφή και από το Λονδίνο. Ρομαντικά και επαναστατικά ωραία χρόνια, που πιστεύαμε ότι η πορεία του κόσμου προς τον σοσιαλισμό ήταν δεδομένη και ανεπίστρεπτη.
Υπενθυμίζω ότι ο Σαλβαδόρ Αλιέντε, υπερασπιζόμενος το προεδρικό μέγαρο προτού αυτοπυροβοληθεί για να μην πέσει στα χέρια των φασιστών πραξικοπηματιών, είχε απευθύνει διάγγελμα στον λαό της Χιλής, στο οποίο μεταξύ άλλων έλεγε: «Η Ιστορία δεν γυρίζει πίσω, η Ιστορία γράφεται από τους λαούς».
Από μία άποψη, η εκλογή του Γκαμπριέλ Μπόρικ, σαράντα οκτώ χρόνια μετά, δικαιώνει τον αδικοχαμένο πρώτο σοσιαλιστή Πρόεδρο της Χιλής. Γενικότερα, τον δικαιώνουν οι μεταψυχροπολεμικές εξελίξεις στη Λατινική Αμερική, που πρώτη διέψευσε τις θεωρίες για το τέλος της Αριστεράς και το τέλος της Ιστορίας, με διαδοχικές εκλογικές νίκες, πρώτα στη Βενεζουέλα και στη συνέχεια σε αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων οι δύο μεγαλύτερες, Βραζιλία και Αργεντινή. Στο μεταξύ, υπήρξαν πισωγυρίσματα, αλλά το 2021 είχαμε νέες μεγάλες νίκες.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ- Προοδευτική Συμμαχία
