“Μπροστά στην τέλεια καταιγίδα των πλανητικών κρίσεων, οι πλουσιότερες δημοκρατίες του κόσμου απάντησαν με ένα σχέδιο για να κάνουν ένα σχέδιο”. Αυτή την παρατήρηση έκανε στο BBC η Λοράνς Τιμπιανά, Γαλλίδα πρώην διαπραγματεύτρια της ιστορικής πλέον Συμφωνίας του Παρισιού του 2015 για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Σχολίασε έτσι τη δέσμευση των επτά πλουσιότερων χωρών για οικονομική στήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών που, αν και δεν ευθύνονται για την κλιματική κρίση, πληρώνουν το βαρύ τίμημά της.
Η κρίσιμη λεπτομέρεια στο θέμα είναι ότι πρόκειται για μια... ξαναζεσταμένη υπόσχεση. Η οποία πλέον δεν είναι καν αρκετή!
Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
Στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα, στην Κοπεγχάγη το 2009, τα πιο πλούσια κράτη δεσμεύθηκαν να διαθέσουν 100 δισ. τον χρόνο, από το 2020, για κλιματική βοήθεια των αναπτυσσόμενων χωρών. Δέσμευση που επιβεβαιώθηκε από το άρθρο 9 της Συμφωνίας του Παρισιού. Και η οποία, αν και ανανεώνεται τακτικά, ποτέ δεν υλοποιείται πλήρως.
Έτσι το ορόσημο του 2020 ήλθε και παρήλθε χωρίς αποτέλεσμα. Και γι’ αυτό δεν ευθύνεται μόνο η πανδημία. Σειρά μελετών, από τον ΟΗΕ έως την Oxfam, δείχνουν, κατ’ αρχάς το έλλειμμα της πολιτικής βούλησης των πλούσιων χωρών να κάνουν πράξη τα λόγια τους και κατόπιν τη συνθετότητα της κλιματικής οικονομίας κυρίως για τις αναπτυσσόμενες χώρες, που, έχοντας πληγεί και από την πανδημία, βρίσκονται σήμερα σε δεινή θέση.
Σύμφωνα με την Έκθεση του Δεκεμβρίου του 2020, της ανεξάρτητης Επιτροπής Ειδικών με τη στήριξη του ΟΗΕ σχετικά με τη δέσμευση των 100 δισ. και τον μετασχηματισμό της κλιματικής οικονομίας, “αν οι αναδυόμενες αγορές και οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν είναι σε θέση να υλοποιήσουν ισχυρά και βιώσιμα πακέτα ανάκαμψης, αυτό δεν θα είναι καταστροφικό για τις δικές τους αναπτυξιακές προοπτικές, αλλά θα ακυρώσει την υλοποίηση των κλιματικών στόχων. (...) Ένα ισχυρό πρόγραμμα υποστήριξης για την αντιμετώπιση του χρέους τους και των χρηματοδοτικών τους αναγκών είναι μια αμοιβαία επικερδής πρόταση για την παγκόσμια οικονομία και για το κλίμα”.
Τον Οκτώβριο του 2020, η Oxfam, στην τρίτη έκθεσή της για την αξιολόγηση της πορείας προς τον στόχο των 100 δισ., ανέλυσε τα δεδομένα της περιόδου 2017 - 2018, όταν οι αναπτυγμένες χώρες ανέφεραν ότι συγκέντρωσαν 59,5 δισ. για κλιματική χρηματοδότηση, περίπου 33% περισσότερο απ’ ό,τι τη διετία 2015 - 2016. Ειδικότερα, οι πλούσιες χώρες έδωσαν μόλις 12.5 δισ. με την, ευνοϊκή για τις αναπτυσσόμενες χώρες, μορφή επιδοτήσεων, ενώ το 80% με μορφή δανείων. Αυτό σημαίνει ότι, στην πραγματικότητα, όπως αποκαλύπτει η Έκθεση, οι πλούσιες χώρες δίνουν λιγότερα χρήματα για κλιματικά προγράμματα στις φτωχότερες σε σχέση με ό,τι εμφανίζουν στα στατιστικά τους στοιχεία.
“Η υπερβολική χρήση δανείων και η παροχή μη ευνοϊκής χρηματοδότησης στο όνομα της κλιματικής βοήθειας και ένα παραγνωρισμένο σκάνδαλο” γράφει η Έκθεση, που παραθέτει και άλλα αποκαλυπτικά στοιχεία. Όπως ότι μόλις το 20,5% της χρηματοδότησης πήγε στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, ένα πενιχρό 3% στα μικρά αναπτυσσόμενα νησιωτικά κράτη (που απειλούνται περισσότερο), ενώ μόνο το 1/3 έλαβε υπόψη την ισότητα των φύλων και ελάχιστη κατευθύνθηκε σε τοπικό επίπεδο.
Όμως πλέον ήδη ο στόχος των 100 δισ. ετησίως δεν θεωρείται επαρκής και η διεθνής κλιματική χρηματοδότηση πρέπει να διευρυνθεί ώστε να επιταχυνθεί η πορεία προς την εξάλειψη των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Γιατί χρόνος δεν υπάρχει κι αν εγκαταλειφθούν (ξανά) οι αναπτυσσόμενες χώρες να αντιμετωπίσουν μόνες τις συνέπειες και της πανδημίας και της κλιματικής κρίσης, αυτό θα ναρκοθετήσει την επερχόμενη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα στη Γλασκόβη. Και νέα αποτυχία δεν χωρά στην αυγή της δεκαετίας που ίσως σημάνει πολλά για τον πλανήτη...
* Η Ρένα Δούρου είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία, εκπρόσωπος για θέματα Κλιματικής Αλλαγής
