Εάν «δημόσια πολιτική» κατά την Πολιτική Επιστήμη ορίζεται η «από μέρους της δημόσιας αρχής απόπειρα εξισορρόπησης των διαφορετικών κοινωνικών προτεραιοτήτων και συμφερόντων από συγκεκριμένη αξιακή (δηλ. ιδεολογική) προοπτική», τότε η κυβέρνησή μας δεν ασκεί δημόσια πολιτική, διότι δεν δείχνει να αποπειράται να εξισορροπήσει τα διάφορα συμφέροντα τα οποία διακυβεύονται, ούτε δείχνει να θέτει τις κοινωνικές προτεραιότητες με έστω νεοσυντηρητική, managerial τύπου αξιοκρατία.
Ουδείς εχέφρων πολιτικά ανήσυχος κοινωνός αντιλέγει πως η αγορά χρήζει να κινηθεί για να αλλάξει χέρια ο (όποιος) υφιστάμενος πλούτος. Η αγορά όμως προϋποθέτει πολίτες - προμηθευτές / καταναλωτές που θα (δύνανται να) την κινήσουν. Όταν οι πολίτες αδυνατούν οι ίδιοι να κινηθούν, πώς θα κινηθεί η αγορά; Το πάλαι ποτέ δίλημμα των ’90s «κοινωνία ή αγορά», το οποίο μάλιστα είχε παράσχει το επίκεντρο των ερίδων αναμεταξύ των τάσεων του αλλοτινού Συνασπισμού, με πολλούς τότε ultra ανανεωτάς να φρονούν πως δίλημμα εν τοις πράγμασι ουδέποτε υφίστατο, αναβίωσε ως ιστορία που επαναλαμβάνεται σαν φάρσα.
Επιδότηση εργασίας
Για να τηρηθεί η αγορά σε κατά το δυνατό μεγαλύτερο βαθμό συνοχής και για να απολαμβάνει το χρειώδες business continuity, η επιδότηση της εργασίας, κυρίως για τη μικρή και μεσαία επιχείρηση, είναι θεμελιώδους σημασίας. Ο κορωνοϊός νομικά δύναται αλάνθαστα να χαρακτηριστεί «ανωτέρα βία», την οποία ούτε ο εργοδότης, ούτε ο εργαζόμενος εδύνατο να προβλέψει. Το «ξήλωμα» του εμπορικού καταστήματος μεταξύ άλλων απομειώνει την ατμόσφαιρα, την κουλτούρα της «γειτονιάς», δηλαδή της χωροταξικής εγγύτητας. Περαιτέρω, συνεπάγεται συγκέντρωση πλούτου στο μεγαλύτερο συναφές επιτήδευμα και κατά συνέπεια τη βιαία άμβλυνση των συνθηκών του ανταγωνισμού. Τάδε ως προς την αγορά.
Ως προς την κοινωνία τώρα, η πανδημία έδωσε τη χρυσή ευκαιρία στην κυβέρνηση να αναπτύξει το ΕΣΥ ιδρύοντας τη μεθοδολογία της συνέργειας μεταξύ των πεπειραμένων δημοσίων δομών β΄ Βαθμού και των ιδιωτικών που επί πολλώ ετεί λειτουργούν ως «πελάτες του ΕΟΠΥΥ». Να το αναπτύξει δηλαδή με έναν δομικό «δεξιό» τρόπο της σχολής consensus politics των ’70s. Ο ιδιώτης και ο δημόσιος θεσμός δεν είναι, ούτε απαιτείται να είναι, ανταγωνιστές.
Αξιοποίηση μαξιλαριού
Ακόμα κι αν θεωρηθεί πως συστήνει ρίσκο χρήματα εκ του «μαξιλαριού» να αξιοποιηθούν για να υλοποιηθούν επεκτάσεις στις υφιστάμενες νοσοκομειακές μονάδες ή νέες πτέρυγες ΜΕΘ, οι οποίες στο εγγύς μέλλον ενδέχεται να αποδειχθούν αχρείαστες και τα μηχανήματά τους να σκουριάσουν, γιατί να μην αξιοποιηθούν χρήματα για την ίδρυση δημοτικών πολυκλινικών και διαγνωστικών κέντρων σε επίπεδο αυτοδιοίκησης; Εν καιρώ κορωνοϊού οι πολίτες δικαιούνται και να κρυολογούν, και να κάνουν πυρετό, και να αδιαθετούν από άλλα αίτια, πόσο μάλλον όταν ιδρώνουν κάνοντας jogging. Γιατί λοιπόν να μην δύνανται να αξιοποιήσουν την κάλυψη μίας μονάδας πρωτοβάθμιας φροντίδας στη γειτονιά τους όταν τα νοσοκομεία λειτουργούν, δικαίως ή αδίκως, με μεθοδολογία «εκστρατείας»; Οι μονάδες αυτές στήνονται σχετικά πιο άμεσα από τις επεκτάσεις των νοσοκομείων με νέες πτέρυγες.
Κοινωνίας συνέχεια, τα σχολεία και τα πανεπιστήμιά μας. Ολιγάριθμα τμήματα, περισσότεροι διδάσκοντες είναι η λύση και Διαδίκτυο στη μάθηση, ιδίως κατά το θεωρητικό σκέλος της. Ο δε φορητός υπολογιστής ή η ταμπλέτα μπορεί να χορηγείται από δημόσιο κονδύλι με αυστηρώς κοινωνικά κριτήρια. Εν ανάγκη ας επιδοτείται η οικογένεια που διαθέτει έστω έναν υπολογιστή σε αντάλλαγμα της εξυπηρέτησης ενός κομπιουτερικά μη προνομιούχου γειτονόπουλου. Τι πιο συντροφικό από τους φίλους - συμμαθητές που δουλεύουν μαζί στον υπολογιστή! Επιτέλους, ας γίνει η Πληροφορική εστία συνύπαρξης αντί κοινωνικής αποδικτύωσης.
Τελευταίο καταφύγιο
Ως προς τη Δικαιοσύνη, τώρα είναι η ευκαιρία μικροδιαφορές Ενοχικού Δικαίου να επιλυθούν διά της διαμεσολάβησης. Ωφέλιμο και για την αγορά. Γιατί όχι στο Διαδίκτυο; Όσο για το δικαστήριο, τώρα είναι η ευκαιρία να το ορίσουμε ως «τελευταίο καταφύγιο» επίλυσης διαφορών και παράλληλα να διοριστούν νέοι δικαστές για να στελεχωθεί υπηρεσία «δίκης με ραντεβού», κατά τα αγγλοσαξωνικά και τα γερμανικά πρότυπα, προς αποφυγήν συνωστισμού, εν ευρεία εννοία. Τώρα είναι η ευκαιρία για επιτάχυνση των δικαιοαποδοτικών διαδικασιών αντί να εφαρμόζεται μία κατ’ επιλογήν πολιτική επίλυσης διαφορών με ΚΥΑ οι οποίες ιεραρχούν με ασαφή κριτήρια τη σημασία των επίδικων.
Η κυβέρνηση ασφαλώς δεν ευθύνεται για τον κορωνοϊό, αλλά εάν η πειραματική πολιτική της γίνει αιτία για την εισαγωγή Μνημονίου IV, τότε ασφαλώς θα ευθύνεται εις ολόκληρον. Τότε η αντιπολίτευση δεν θα είναι τόσο μεγάθυμη, εάν δεν είναι ήδη κυβέρνηση.
* Ο Δημήτρης Π. Κυριακαράκος είναι δικηγόρος - κάτοχος ΜΔΕ «Ευρωπαϊκό Δίκαιο και Πολιτική» Παντείου Πανεπιστημίου
