Μιλούσε με έξαψη: «Έψηνα επτά λαμαρίνες κουλούρια, τώρα μόνο δύο και πουλάω τη μία. Πουλούσα δυο λαμαρίνες κρουασάν, σήμερα πούλησα 5 κομμάτια, δύο σοκολάτας, τρία βουτύρου. Καταστροφή. Οι γονείς δεν έχουν». Το σχολείο είναι δίπλα στον φούρνο του μακρυμάλλη φούρναρη. «Ο κόσμος δεν κυκλοφορεί, δεν ψωνίζει». «Γιατί; Εξαιτίας του κορωνοϊού;». «Όχι, εξαιτίας της αφραγκίας».
Χρόνια στο κουρμπέτι, είναι αξιόπιστος σένσορας. Ο λαϊκός άνθρωπος να κόψει το κουλούρι; Να κόψει τη φρατζόλα; «Έρχεται κατακλυσμός σου λέω».
Δεν έχει σοβαρές υποχρεώσεις, ανυπομονεί να συνταξιοδοτηθεί, να ασχοληθεί με τη βάρκα του. Είναι απόλυτος. Δεν βγαίνει. «Ο ψαράς πουλάει» του λέει κάποιος πελάτης. «Μόνο το Σάββατο. Πήγαινε να δεις τώρα». Συνέχισε τον πεσιμιστικό μονόλογο. Βλέπει το οικονομικό αδιέξοδο για να μην δει την κρίση ηλικίας που περνάει, σκέφτηκα.
Φέτος στο νησί πέρασα όπως στα παιδικά μου χρόνια. Ερημιά. Τουρισμός ελάχιστος, με ντόπιους και μετά τις 15 Αυγούστου. Ο καφετζής έλεγε «δεν βγαίνω». «Μα είσαι γεμάτος». «Παίρνουν μια παρέα 7 νοματαίων δυο μπύρες και κάθονται 4 ώρες. Πώς να βγάλω μεροκάματο;».
Πάντα γκρίνιαζαν οι μαγαζάτορες, σκεφτόμουν. Μία ο ΦΠΑ, μια τους έγραψε η αγορανομία, μια το υγειονομικό, μια το ποσοστό κέρδους, μια ο αντίπαλος που «μου ήρθε και κατσικώθηκε απέναντι» κ.λπ. Αν και δεν εμπιστεύομαι την καταστροφολογία, τα σημάδια μιλάνε. Η χαμηλή, καθημερινή οικονομία έχει ισχυρά σημάδια κλονισμού.
Το 2010 άρχισε να εδραιώνεται η κρίση και σε λίγο συντελέστηκε η χρεοκοπία της χώρας. Πώς επέδρασαν τα 10 δραματικά χρόνια; Έδωσαν αέρα στα πανιά της φιλεργατικής και ανθρωπιστικής Αριστεράς;
Ήρθε μεν ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, αλλά συνολικά η κοινωνία στράφηκε προς τα δεξιά. Διότι δεξιά δεν είναι η ψήφος σε ένα δεξιό κόμμα, αλλά η παραλαβή, η ενσωμάτωση των αξιακών επιλογών της Δεξιάς στην παραδοσιακή, εργοληπτική, παραγοντίστική και ενίοτε τραμπούκικη μορφή της. Και αυτό έχει συμβεί.
Ο κόσμος είναι συντηρητικότερος, πιο (τυφλά) ανταγωνιστικός, ενίοτε φανατικός και απλησίαστος. Αυτή η ιδεολογική και πολιτιστική μετακίνηση προσπερνάει τον ΣΥΡΙΖΑ ακόμα κι αν τον επιλέξει. Ζητάει άλλα, διαφορετικά πράγματα από αυτά που η δημοκρατική Αριστερά μπορεί να δώσει.
Η κρίση καλπάζει, αλλά όσοι νομίζουν ότι θα συμβεί αυτό που συνέβη το 2012-2015 «πλανώνται πλάνην οικτράν» για να θυμηθώ έναν παλιό μου φιλόλογο. Όσοι θεωρούν ότι θα δημιουργηθεί η εύκολη ροή της τότε περιόδου είναι αφελείς. Πέρα από το ζήτημα της προς τα δεξιά μετατόπισης του μέσου πολίτη, η πολιτική αναζήτηση θα είναι άναρχη, ασύντακτη, ακάθιστη σε παραδόσεις ή πρόσημα. Βρασμός.
Το 2012 το σύστημα είχε την τύχη να δημιουργηθεί η «σύνοδος των πλανητών» και ο ΣΥΡΙΖΑ συνέλαβε τις αντικοινοβουλευτικές ροές και εξορθολόγησε το πολιτικό τοπίο κυρίως επειδή ήταν αμέτοχος και άσχετος. Άρα υπήρχε μια συλλογική ανεκτικότητα απέναντί του. Ο διαψευσμένος μικροαστός που του είπαν «δανείσου, χτίσε, αγόρασε αμαξάρα, πάρε αυτό που θες τώρα» και του πήραν πίσω όχι μόνο τα αγαθά, αλλά κάθε βεβαιότητα, ε, αυτός ο εκδικητής και λιωμένος πολίτης, που σκάλωσε σαν κλαδί στο βραχάκι της Αριστεράς, σήμερα είναι αλλιώς και αλλού. Θέλει λύσεις.
Η αδυναμία λύσεων θα τον κάνει ακόμα πιο τρελαμένο, ακόμα αιχμηρότερο. Αυτός ο αγιάτρευτος πολίτης, που είχε αρχίσει να ισορροπεί το 2017-2019, ξανακυλάει.
Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να τον προ-διδάξει κι όχι να του υπερ-υποσχεθεί.
