Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
14.5°C19.6°C
3 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
13.5°C17.7°C
1 BF 73%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.8°C18.0°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
16.3°C16.3°C
1 BF 65%
Θυμόμαστε το Τρίκερι
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Θυμόμαστε το Τρίκερι

Εβδομήντα χρονιά συμπληρώνονται από τη χρονιά που το μετεμφυλιακό κράτος αποφάσισε να μετατρέψει ένα όμορφο αλλά ακατοίκητο νησάκι του Παγασητικού σε τόπο εξορίας γυναικών.

Μια ομάδα δημοκρατικών πολιτών που πιστεύουν πως “ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη είναι ο αγώνας της ελευθερίας ενάντια στην τυραννία” ανέλαβαν την πρωτοβουλία να θυμηθούν και να τιμήσουν τις γυναίκες που εξορίστηκαν στο Παλιό Τρίκερι τα δίσεκτα εκείνα χρόνια. Όπως επισημαίνουν, «μέσα από την ιστορία των εξόριστων γυναικών στο Τρίκερι επιθυμούμε να αναδείξουμε τους αγώνες για τις διαχρονικές αξίες της ελευθερίας και της δημοκρατίας».

Η Επιτροπή Πρωτοβουλίας προγραμματίζει για το τέλος του καλοκαιριού τριήμερο εκδηλώσεων, που θα ξεκινήσουν το απόγευμα της Παρασκευής, 30 Αυγούστου, και θα ολοκληρωθούν το μεσημέρι της Κυριακής, 1 Σεπτεμβρίου.

Συγκεκριμένα, το πρόγραμμα προβλέπει:

- Αφίξεις με ίδια μέσα, από το μεσημέρι της Παρασκευής έως και το Σάββατο 31.8.

- Περίπλου του νησιού για γνωριμία των χώρων που έζησαν οι εξόριστες γυναίκες.

- Προβολή ντοκιμαντέρ με συνεντεύξεις εξόριστων γυναικών και παιδιών που έζησαν με τις μητέρες τους στον τόπο εξορίας.

- Στρογγυλή τράπεζα - συζήτηση με ιστορικό που πραγματοποίησε σχετική έρευνα, με εξόριστη γυναίκα, καθώς και με παιδί που έζησε εξόριστο με τη μητέρα του. Η εκδήλωση θα ξεκινήσει με την απαγγελία ποιημάτων για την εξορία.

- Μονόλογο από αφηγήτρια, βασισμένο σε σημειώματα εξόριστων γυναικών που βρέθηκαν αργότερα κρυμμένα στο νησί.

- Συναυλία με το μουσικό συγκρότημα από τη Νάουσα “Χρώματα και Νότες”, με μελοποιημένα τραγούδια από τη συλλογή «Κραυγή στα πέρατα» του Μενέλαου Λουντέμη, καθώς και άλλα νεότερα, γνωστά και αγαπημένα.

Σε επιλεγμένους χώρους του νησιού θα αναρτηθούν πάνελ με τεκμήρια από τη ζωή των γυναικών στο Τρίκερι και σε άλλους τόπους εξορίας.

«Στήνουμε τσαντίρια, δίχως αντοχή - και την άλλη μέρα, φτου κι απ' την αρχή»

Από το καλοκαίρι του 1947 άρχισαν να μεταφέρονται κρατούμενοι στο Τρίκερι άντρες που αιχμαλωτίζονταν από τους διάφορους τόπους, χωριά και πόλεις της κεντρικής Ελλάδας, όπου μαινόταν ο Εμφύλιος πόλεμος. Έτσι ιδρύθηκε το στρατόπεδο των αντρών, που έφτασε τις τρεις ώς τέσσερις χιλιάδες κρατούμενους, και που τον Μάρτιο του 1949 μεταφέρθηκε, λόγω έλλειψης χώρου, στο Μακρονήσι. Τ

ον ίδιο χρόνο, μαζί με τους άντρες άρχισαν να συλλαμβάνονται και να μεταφέρονται «προληπτικά» στο Τρίκερι και οι πρώτες γυναίκες από τις οικογένειες των ανταρτών. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες ήταν στην συντριπτική τους πλειοψηφία αγρότισσες κάθε ηλικίας και δεν είχαν παρά μονάχα τα ρούχα που φορούσαν, ενώ πολλές απ’ αυτές κρατούσαν τα μωρά στην αγκαλιά τους. Ο αριθμός τους δεν ήταν σταθερός.

Μερικές έφευγαν με «δηλώσεις μετάνοιας», που αναγκάζονταν να κάνουν κάτω από τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης, τις αρρώστιες και την πείνα, ενώ άλλες έφταναν με νέες αποστολές. Τον Σεπτέμβριο του 1949 οι γυναίκες εξόριστες στο Τρίκερι μαζί με τα παιδιά τους έφτασαν τις τέσσερις χιλιάδες.

Η ιστορία των γυναικών που μαρτύρησαν στο Τρίκερι περιγράφεται με λεπτομέρειες στο βιβλίο της αγωνίστριας Βικτωρίας Θεοδώρου με τίτλο «Στρατόπεδα γυναικών», που είναι βασισμένο σε εννέα τετράδια που έγραψαν εξόριστες στο Τρίκερι, για χρόνια βρίσκονταν θαμμένα στο νησί και το 1973 η Ρόζα Ιμβριώτη παρέδωσε στη συνεξόριστή της συγγραφέα. Τα εννέα τετράδια σώθηκαν, τοποθετημένα σε τενεκέ και θαμμένα σε ένα μέρος του νησιού, τον Ιανουάριο του 1950, πριν πολλές «αμετανόητες» μεταφερθούν στη Μακρόνησο και η Ρόζα Ιμβριώτη στο στρατόπεδο Λάρισας και από εκεί στη Μακρόνησο. Άγνωστο πότε, τα εννέα θαμμένα τετράδια διέσωσε η Ρόζα, η οποία παρότρυνε τις συγκρατούμενές της να γράψουν τα βιώματά τους, γράφοντας και τη δική της συγκλονιστική μαρτυρία:

* Σκοπός της Διοίκησης ήτανε να αχρηστέψει πολιτικά, όσο μπορούσε, περισσότερες εξόριστες και να εξευτελίσει στα μάτια τους τον δίκαιο αγώνα που συνέχιζαν οι δικοί τους. Με διάφορα σωματικά βάσανα, με ψυχολογικά μέσα μελετημένα για να σπάνε το ηθικό, με την αδιαφορία στις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν, την απαγόρευση κάθε μέσου μόρφωσης, ψυχαγωγίας και ξεκούρασης, επιδιώκανε να τους αποσπάσουν μια υπογραφή κάτω από μια δήλωση μετάνοιας.

* Μετά τον Μάρτιο του 1948 που φύγανε οι άντρες ώς τον τελευταίο, μοναχές τους ξεφορτώνανε οκάδες τρόφιμα, ξύλα, τσιμέντα, ασβέστη, εφόδια για τέσσερις και πέντε χιλιάδες ψυχές, και τα ανεβάζανε από ένα μαρτυρικό ανήφορο στην αποθήκη. Η δουλειά αυτή γινότανε καθημερινά με τρεις διμοιρίες και κρατούσε συχνά τέσσερις ώρες. Μα η πιο εξαντλητική κι άσκοπη αγγαρεία, που θύμιζε το κάτεργο του Μακρονησιού, ήτανε να κουβαλάνε από το γιαλό βότσαλα, άμμο και νερό της θάλασσας, για να φτιάξουμε ένα πελώριο στέμμα σε μια πλαγιά του νησιού, για να φαίνεται από τη θάλασσα, απ' όπου περνούσαν τα πλοία.

* Όταν την άνοιξη του 1949 μαζεύτηκαν τρεις χιλιάδες περίπου γυναίκες στο νησί, έστησαν και μικρά ατομικά λιόφυτα του Μοναστηριού. Όλες αυτές οι μικρές τέντες ήταν τρύπιες και καταστραμμένες και μόλις έβρεχε έσταζαν και μούσκευαν τα στρώματα ή τα ξερά χόρτα που πάνω κει πλάγιαζαν οι εξόριστες με τα μωρά τους. Ήταν τόσο χαμηλές, που έπρεπε να διπλώσεις το κορμί σου για να μπεις μέσα και να βρίσκεσαι συνεχώς καμπουριασμένη.

Όταν έπεφταν οι μεγάλες βροχές τα πάντα πλημμύριζαν με λάσπη και νερά και τα μικρά έκλαιγαν αντάμα με τις μάνες και τις γιαγιάδες τους. Τη μια έκλαιγαν και την άλλη τραγουδούσαν «στήνουμε τσαντίρια, δίχως αντοχή - και την άλλη μέρα, φτου κι απ' την αρχή».

Σήμερα, κοντά στο βυζαντινό μοναστήρι που σώζεται στο Τρίκερι υπάρχει ένα μικρό νεκροταφείο. Δεν έχει τίποτα που να μοιάζει με τα νεκροταφεία που ξέρουμε. Κάποιοι παλιοί εξόριστοι φύτεψαν σ’ εκείνο το μέρος μια πικροδάφνη και στερέωσαν μέσα στη γη ένα ξυλόγλυπτο σταυρό από ελιά. Άλλοι μικρότεροι σταυροί είναι σπαρμένοι τριγύρω, σάπιοι από τις βροχές και τον ήλιο, και πάνω τους μόλις που ξεχωρίζουν κάτι αχνά γράμματα με το όνομα και την πατρίδα των νεκρών.

Οι τάφοι των μικρών παιδιών δεν ξεχωρίζουν καθόλου και ο αγώνας της μνήμης έναντι στη λήθη συνεχίζεται σε αυτή την κουκίδα του χάρτη που στέκεται καταμεσής του Παγασητικού.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL