Τί πιο εύκολο πράγμα να μιλήσει κάποιος για «φούσκα» κάθε φορά που τα χρηματιστήρια καταρρέουν. Και τί πιο δύσκολο να εντοπίσει το «σημείο» από όπου άρχισε να ξηλώνεται - γι’ άλλη μια φορά- η αυταπάτη της αέναης κερδοφορίας των «χαρτιών».
Η πραγματικότητα στις αγορές είναι «παραμετρική» και οι δυνάμεις που επιδρούν στο τρομακτικά ασταθές οικοδόμημά τους θεμελιωμένο πάνω στην κινούμενη άμμο της προσδοκίας και του φόβου, είναι άπειρες και αλληλοεπιδρούσες.
Ένα είναι βέβαιο: Κάθε κραχ, μικρό ή μεγάλο, τοπικό ή ευρύτερο, περιορισμένο ή ανεξέλεγκτο, έχει την αιτία και την αφετηρία του. Όσο κι αν έχει χιλιοειπωθεί κι ακούγεται πια τετριμμένο, η πορεία των αγορών είναι σε μεγάλο βαθμό αντανάκλαση της ψυχολογίας και των ενστικτωδών αντιδράσεων της μάζας.
Το πρωί της Δευτέρας αυτή η «μάζα» καταλήφθηκε εκ νέου από πανικό. Οι αριθμοί που αναβόσβηναν στις οθόνες των πινάκων συναλλαγών προκαλούσαν τρόμο και σοκ ακόμη και στους βετεράνους των αγορών, σχολιάζει χαρακτηριστικά το Bloomberg.
Στο Τόκιο, ο Nikkei υποχώρησε κατά 12%. Στη Σεούλ, το Kospi βυθίστηκε 9%. Και όταν χτύπησε το κουδούνι έναρξης των συναλλαγών στη Νέα Υόρκη, ο Nasdaq έκανε βουτιά 6% ...“με το καλημέρα”. Τα κρυπτονομίσματα είχαν φυσικά την ίδια «τύχη» ενώ ο VIX, ένας δείκτης της μεταβλητότητας του χρηματιστηρίου, εκτοξεύτηκε στα ύψη. Ακολούθως, οι επενδυτές σχημάτιζαν ουρά στο γκισέ για τα κρατικά ομόλογα, το πιο ασφαλές καταφύγιο όταν ξεσπούν τέτοιου είδους ξαφνικές “θύελλες”.
Sell - off
Σε μόλις τρεις συνεδριάσεις, ο Nikkei έχασε το ένα πέμπτο της αξίας του! Τη Δευτέρα υποχώρησε 12,4% σημειώνοντας τη δεύτερη μεγαλύτερη πτώση του ιστορικά και τη μεγαλύτερη από το κραχ της περιβόητης «Μαύρης Δευτέρας», τον Οκτώβριο του 1987.
Εν μέρει, το sell-off οφείλεται στην πρόσφατη ανάκαμψη του γεν αφού η Τράπεζα της Ιαπωνίας άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες. Τώρα οι επενδυτές αναγκάζονται να “αναπροσαρμοστούν” χωρίς το επιπλέον μαξιλάρι του νομίσματος που βοήθησε τα πλείστα τους μεγάλους εξαγωγείς της χώρας. Σημειώνεται ότι μέχρι πριν από λίγες ημέρες, το ιαπωνικό χρηματιστήριο θεωρούνταν παγκόσμια πρωτοτυπία έχοντας προσφέρει αποδόσεις πέρυσι- εν μέσω πολέμων και πληθωρισμού- της τάξης του σχεδόν 30% (!) ενώ μόλις τον περασμένο μήνα ο Nikkei είχε σκαρφαλώσει σε ιστορικό υψηλό.
Σήμερα η μεγάλη εικόνα είναι κάπως καλύτερη στην Ασία με τις αγορές εκεί να έχουν ανακάμψει σχετικά και τα μουδιασμένα χαμόγελα να έχουν επανέλθει. Όμως, η αγωνία είναι ακόμη στα ύψη. Τα 6,4 τρισεκατομμύρια δολάρια (!) που εξανεμίστηκαν σε μια μέρα είναι για πολλούς το “πρελούδιο” της “μεγάλης χαλάρωσης” που έπεται…
Βασικό ένστικτο…
Τρεις είναι οι κύριες αιτίες του τελευταίου μίνι-κραχ: Η απρόσμενη άνοδος των επιτοκίων στην Ιαπωνία, οι φόβοι για επικείμενη ύφεση στις ΗΠΑ- τους οποίους φούντωσαν τα πρόσφατα, απογοητευτικά, στοιχεία για την αγορά εργασίας- και μια ακόμη τεχνολογική φούσκα, της Τεχνητής Νοημοσύνης αυτή τη φορά, που «έσκασε» υπό την αιφνίδια αναγγελία της Intel - του μεγαλύτερου κατασκευαστή μικροεπεξεργαστών στον κόσμο- ότι έχει προγραμματίσει 15.000 απολύσεις άμεσα. Οι παροικούντες την Γουόλ Στριτ γνώριζαν εδώ και καιρό ότι έχει δημιουργηθεί «συνωστισμός» στον κλάδο των «Big Tech» από τις εντεινόμενες προσδοκίες για το εμπορικό μέλλον της Τεχνητής Νοημοσύνης, κάτι σαν τον πυρετό του χρυσού τον 19ο αιώνα.
Οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας στις ΗΠΑ αξιολογούνται ως «υπερτιμημένες» εδώ και καιρό. Πάνω σε αυτό ήρθαν να προστεθούν οι αμφιβολίες για την ΤΝ, οι επενδύσεις στην οποία συνεπάγονται υψηλό κόστος σήμερα για αβέβαιες αποδόσεις στο μέλλον. Έτσι, το ένα μετά το άλλο, η μακαριότητα των επενδυτών άρχισε να δείχνει ως αφέλεια, εντείνοντας την αίσθησή τους ότι έριξαν τα λεφτά τους σ’ ένα αμφίβολο και παρακινδυνευμένο στοίχημα.
Το τρομακτικό συναίσθημα επιδεινώθηκε απ’ την είδηση ότι ο πιο διάσημος επενδυτής στον κόσμο, ο Γουόρεν Μπάφετ, “ξεφορτώθηκε” πρόσφατα τις μισές από τις μετοχές της Apple που είχε στο portfolio του. Η επενδυτική εταιρία του, η Berkshire Hathaway, αποκάλυψε ότι οι συμμετοχές της στην Apple στο τέλος του τριμήνου μειώθηκαν από 790 εκατομμύρια μετοχές σε 400 εκατομμύρια. Το ξαφνικό ξεπούλημα είναι απορίας άξιο όχι μόνο για τον Μπάφετ που είναι γνωστός για την μακρόπνοη επενδυτική στρατηγική του όσο και για το ίδιο το «χαρτί» της Apple που παραμένει πάντα ένας σπουδαίος και περιζήτητος τίτλος.
Όνειρο απατηλό (;)
Η είδηση για τον Μπάφετ συνέπεσε με μια ακόμη ανησυχητική εξέλιξη στον κλάδο της υψηλής τεχνολογίας κάνοντας τους επενδυτές νευρικούς στα όρια της απώλειας ψυχραιμίας: Ενώ υποτίθεται ο κόσμος οδεύει σε μια εποχή όπου θα υπάρχει όλο και μεγαλύτερη ανάγκη για εξελιγμένους μικροεπεξεργαστές οι οποίοι θα “τρέχουν” τις εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης, η Intel, τουλάχιστον για την ώρα, φρέναρε τις προσδοκίες των στοιχηματιών της ψηφιακής, νέας κοσμογονίας. Ανακοίνωσε τα σχέδια της να περικόψει ένα τεράστιο μέρος του παγκόσμιου εργατικού της δυναμικού, σχεδόν 15.000, σε μια προσπάθεια, όπως υποστήριξαν τα στελέχη της, να καλυφθεί η διαφορά κόστους με τους ανταγωνιστές της. Όσοι, λοιπόν, θεωρούσαν ότι η ΤΝ θα σημάνει τη νέα βιομηχανική επανάσταση κι έσπευσαν να επενδύσουν πρόωρα σ΄ αυτή, γεύτηκαν τη μεγάλη απογοήτευση.
Συν τοις άλλοις, την περασμένη Παρασκευή, τα τελευταία στοιχεία της κυβέρνησης Μπάιντεν για την πορεία της αγοράς εργασίας, ενέτειναν το κακό κλίμα. Οι Αμερικανοί εργοδότες δημιούργησαν 114.000 νέες θέσεις τον Ιούλιο, κάτι που ήταν πολύ χαμηλότερο από τις προσδοκίες για 175.000. Το ποσοστό ανεργίας σκαρφάλωσε επίσης στο 4,3%, σε υψηλό σχεδόν τριών ετών. Όλα αυτά, αθροιστικά και συνδυαστικά, επιβεβαίωσαν τους υποκείμενους φόβους των αγορών ότι η Fed περίμενε πάρα πολύ καιρό με τα υψηλά επιτόκια για να αποφύγει μια ανώμαλη προσγείωση και ότι οι ΗΠΑ οδεύουν τώρα προς την ύφεση.
