Με το 55,8% των κρατικών εσόδων να προέρχεται από τους έμμεσους φόρους, την πιο άδικη και αντικοινωνική οριζόντια μορφή φορολογίας, η κυβέρνηση κατέθεσε ακόμη έναν προϋπολογισμό λεηλασίας του εισοδήματος της πλειονότητας των Ελλήνων. Λεηλασίας γιατί απομυζά το μεγαλύτερο ποσοστό των κρατικών εσόδων από το συνεχές «ροκάνισμα» του εισοδήματος των πολλών, από την υποχρεωτική κατανάλωση των υπεραναγκαίων, δηλαδή των τροφίμων, των καυσίμων και του ηλεκτρικού ρεύματος.
Και το γεγονός ότι μεταξύ των πέντε προϋπολογισμών που έχει καταθέσει και έχει υλοποιήσει η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας (2020, 2021, 2022, 2023 και 2024) ως προς τα έσοδα από έμμεσους φόρους, δηλαδή ΦΠΑ, Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης κ.λπ., υπάρχει αύξηση κατά 9 δισ. ευρώ ή κατά 55,8% αποδεικνύει ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα και η βελτίωση της εικόνας του δημόσιου χρέους της χώρας βασίζονται στην τεράστιας έκτασης φοροεπιδρομή και αφαίμαξη των εισοδημάτων, που είναι προφανές ότι επιβαρύνουν κυρίως τους πολλούς!
Νέες επιβαρύνσεις
Σύμφωνα με τον κατατεθέντα στη Βουλή κρατικό προϋπολογισμό του 2024, τα έσοδα από φόρους αναμένεται να ανέλθουν στο ύψος των 62,96 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 1,632 δισ. ευρώ ή 2,7% έναντι του 2023.
Τα έσοδα από φόρους επί αγαθών και υπηρεσιών προβλέπεται να ανέλθουν στο ποσό των 35,169 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 1,471 δισ. ευρώ ή 4,4% έναντι του 2023 (έναντι συνολικής αύξησης των εσόδων από φόρους κατά 2,7%). Σύμφωνα και με την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2024 που κατέθεσε στη Βουλή ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης:
* Τα έσοδα από ΦΠΑ αναμένεται να ανέλθουν στα 24,379 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 1,161 δισ. ευρώ έναντι του 2023.
* Οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης προβλέπονται στα 7,067 εκατ. ευρώ και είναι αυξημένοι κατά 27 εκατ. ευρώ έναντι του 2023.
Σε αυτά θα αθροιστούν άλλα 3,5 δισ. περίπου από άλλους φόρους επί αγαθών και υπηρεσιών.
Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι η κυβέρνηση θα επαναφέρει το 2ο εξάμηνο του 2024 τον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ σε ορισμένα προϊόντα και υπηρεσίες (είχε γίνει προσωρινή μείωσή τους λόγω πανδημίας και πληθωρισμού). Δεδομένο είναι πάντως ότι οι αυξήσεις στα τρόφιμα «τρέχουν» με απίστευτη ταχύτητα (η Ελλάδα τον Οκτώβριο του 2023 ήταν πρώτη μεταξύ των 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς την αύξηση της τιμής των τροφίμων, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat. Σχετικό ρεπορτάζ δημοσιεύεται σε άλλες οικονομικές σελίδες της ΑΥΓΗΣ της Κυριακής). Η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί και το 2024. Στην καλύτερη περίπτωση, δεν αναμένεται μείωση στις τιμές, όπως υπογράμμισε σε πρόσφατη ομιλία του ο υποδιοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Θεόδωρος Πελαγίδης. Όμως τόσο οι καταστροφές στη Θεσσαλία, που παρήγε τεράστιο ποσοστό των κηπευτικών στην Ελλάδα, η μειωμένη παραγωγή ελαιόλαδου, με συνακόλουθο τον υπερδιπλασιασμό της τιμής του, αλλά και οι συνεχιζόμενες ανατιμητικές τάσεις στη διεθνή αγορά σε βασικά προϊόντα, όπως το κρέας, η σόγια, τα έλαια και τα λίπη, η ζάχαρη, οι ζωοτροφές, τα πορτοκάλια και ο χυμός τους κ.ά., μάλλον θα ενισχύσουν τις τιμές των τροφίμων και το 2024. Έτσι θα δώσουν την «ευκαιρία» στην κυβέρνηση να πανηγυρίσει ακόμη ένα επιτυχημένο προϋπολογισμό. «Επιτυχία», όμως, που θα στηρίζεται στην τεράστια αφαίμαξη μέσω του ΦΠΑ των λαϊκών εισοδημάτων.
Αμεσοι φόροι 2024 vs 2008
Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από την κυβέρνηση, το 2024 το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) θα πλησιάσει το αντίστοιχο του 2008, δηλαδή της τελευταίας χρονιάς πριν την κρίση. Το ΑΕΠ σε ονομαστικούς όρους αναμένεται να αυξηθεί από 206,6 δισ. ευρώ το 2022 σε 222,8 δισ. ευρώ το 2023 και 233,8 δισ. ευρώ το 2024. Το 2008 ήταν 240 δισ. ευρώ, πάντα σε τρέχουσες ονομαστικές τιμές.
Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να συγκριθούν οι άμεσοι φόροι που εισπράχθηκαν τότε και τώρα, με ίδιο περίπου ΑΕΠ. Αναλυτικότερα:
* Ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων (μισθωτοί και αυτοαπασχολούμενοι) προβλέπεται για το 2024 να διαμορφωθεί στα 13,337 δισ. ευρώ (+959 εκατ. ευρώ έναντι του 2023). Ας σημειωθεί, όμως, ότι το 2008 με περίπου ίδιο ΑΕΠ ο φόρος που πλήρωσαν οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι και οι αυτοαπασχολούμενοι ήταν 10,85 δισ. ευρώ (στοιχεία από την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2008). Παρά τις μεγάλες περικοπές του εισοδήματος των συνταξιούχων αλλά και των μισθωτών και τη συρρίκνωση του εισοδήματος των αυτοαπασχολουμένων, η φορολόγησή τους το 2024 θα είναι αυξημένη κατά 30% περίπου έναντι του τελευταίου προ κρίσης έτους!
* Ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων (Α.Ε., ΕΠΕ και εταιρείες πάσης φύσεως) προβλέπεται να ανέλθει στο ποσό των 6,696 δισ. ευρώ, μειωμένος κατά 295 εκατ. ευρώ έναντι του 2023, «λόγω εξισορρόπησης των παραγόντων που επέδρασαν δημοσιονομικά στο προηγούμενο οικονομικό έτος», όπως σημειώνεται στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού, αναφέροντας χαρακτηριστικά την «προσωρινή συνεισφορά αλληλεγγύης στις εταιρείες διύλισης». Το 2008 ο φόρος εισοδήματος που είχε καταβληθεί από τα νομικά πρόσωπα ήταν 4,865 δισ. ευρώ, δηλαδή το 2024 τα αντίστοιχα έσοδα θα είναι αυξημένα κατά 38,7%. Όμως σε αντίθεση με την καταβαράθρωση του εισοδήματος των συνταξιούχων λόγω περικοπών, των μισθωτών λόγω της μείωσης του κατώτατου και την καθιέρωση επί πολλά χρόνια του υποκατώτατου μισθού και την τεράστια υπερχρέωση των μικρομεσαίων, οι επιχειρήσεις έχουν ξεπεράσει ήδη από πέρυσι την κρίση, καθώς τα κέρδη τους το 2022-23 ήταν πολύ υψηλότερα της προ κρίσης περιόδου (σχετικό ρεπορτάζ-ανάλυση με τα σχετικά στοιχεία είχαμε δημοσιεύσει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής στις 15/10/23).
* Επιπλέον, η πρόσφατα ανακοινωθείσα αλλαγή του τρόπου φορολόγησης των αυτοαπασχολουμένων -που ήδη έχει προκαλέσει τεράστιες αντιδράσεις και θα αποφέρει, κατά τους κυβερνητικούς υπολογισμούς, 800 εκατ. ευρώ- έχει επιπτώσεις, που δεν είναι ακόμη αντιληπτές σε όλη τους την έκταση από την κοινωνία αλλά και τους ίδιους τους πληττόμενους. Γιατί πέραν του υπολογισμού του κατώτατου εισοδήματος με βάση τον αντίστοιχο κατώτατο μισθό (υπολογιζόμενων και των τριετιών για τα πρώτα 12 χρόνια), επιπλέον θα εφαρμόζεται και αλγόριθμος επί του δηλούμενου εισοδήματος, που σε αρκετές περιπτώσεις θα προκαλεί ακόμη υψηλότερη φορολογική επιβάρυνση για τους ελεύθερους επαγγελματίες.
ΑΕΠ: «Μαγική εικόνα»
Η κυβέρνηση προβλέπει για το 2024 νέα αύξηση του ΑΕΠ 2,9%, δηλαδή λίγο μεγαλύτερη από τον προβλεπόμενο από την ίδια πληθωρισμό (2,6%). Και για ακόμη μία χρονιά προβλέπει μια τεράστια αύξηση του «ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου», δηλαδή του σκληρού πυρήνα των επενδύσεων, κατά 15,1%! Όμως και για το 2023 προέβλεπε αύξηση του σχετικού μεγέθους κατά 15,5%, αλλά στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2024 η ίδια η κυβέρνηση εκτιμά ότι η αύξηση ήταν στο 7,1%, δηλαδή 8,4 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα ή απόκλιση 54% σε απόλυτα ποσά. Γιατί αυτή τη φορά η πρόβλεψη θα είναι σωστή;
Τι σημασία έχει η απόκλιση;
Το ΑΕΠ μιας χώρας υπολογίζεται ως το άθροισμα της καταναλωτικής δαπάνης (ιδιωτική συν δημόσια κατανάλωση), των επενδύσεων και των εξαγωγών, μείον τις εισαγωγές. Η κυβέρνηση, όπως φαίνεται και στον σχετικό πίνακα που αναδημοσιεύουμε από την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2024, προβλέπει ασθενή αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 1,3%, έναντι 2,9% το 2023, και περαιτέρω μείωση της δημόσιας κατανάλωσης κατά -1,6%, έναντι -0,4% την περασμένη χρονιά. Επίσης, προβλέπει ισχυρή άνοδο των εξαγωγών 5,6% αλλά και των εισαγωγών 4,6%, έναντι 2,7% και 2,2% αντιστοίχως το 2023. Κατά συνέπεια, και με βάση τον κλασικό τρόπο υπολογισμού του ΑΕΠ, μακροοικονομικά η κυβέρνηση προβλέπει σημαντική αύξηση του ΑΕΠ με:
* Ισχνή αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης και περαιτέρω μείωσης της δημόσιας δαπάνης (κάτι ιδιαίτερα περίεργο όταν έχουν προκύψει μεγάλες ανάγκες σε διάφορους τομείς, από την Υγεία μέχρι την αντιμετώπιση των συνεπειών των μεγάλων καταστροφών σε Θεσσαλία, Εύβοια, Έβρο, Ρόδο κ.λπ.).
* Σχετικά μικρή βελτίωση του ισοζυγίου εξαγωγών-εισαγωγών.
* Τεράστια αύξηση των επενδύσεων, κάτι όμως που είχε κάνει αρκετές φορές στο παρελθόν, όπως και πέρυσι που η απόκλιση έφτασε το γιγαντιαίο 54%.
