Η αποφασιστικότητα και η πολιτική βούληση των κυβερνήσεων της Ισπανίας και συνακόλουθα της Πορτογαλίας να μειώσουν τις τιμές για τους καταναλωτές τους ήταν ο πραγματικός νικητής στην τελευταία σύνοδο κορυφής της Ε.Ε., όμως, όπως φαίνεται, η καλοδουλεμένη πρότασή τους μπορεί να τύχει εφαρμογής και σε αγορές όπως η ελληνική, παρά το ότι η ελληνική κυβέρνηση με συνοπτικές διαδικασίες και εσπευσμένα την απέρριψε.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της πρότασης των Ιβήρων που κατατέθηκε προς έγκριση στην Κομισιόν, η μείωση των τιμών καταναλωτή είναι εφικτή και μάλιστα χωρίς δημοσιονομική επίπτωση και χωρίς αντίκτυπο στις γειτονικές (διασυνδεδεμένες) αγορές, ενώ επηρεάζονται αγορές που δεν λειτουργούν ουσιαστικά στη χώρα μας (ενδοημερήσια και εξισορρόπησης, μόνο, όπου συμμετέχουν traders και διασυνδέσεις).
Στόχος της προτεινόμενης λύσης είναι να αποφευχθεί η ευθεία επίδραση των εξαιρετικά υψηλών τιμών των ορυκτών καυσίμων, εν προκειμένω του φυσικού αερίου, στις τιμές ηλεκτρισμού - η κεντρική ιδέα, δηλαδή, των ισχυρισμών του πρωθυπουργού για ενιαία παρέμβαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο...
Με το ισπανικό μοντέλο επιτυγχάνεται οριζόντια και απευθείας μείωση της χονδρεμπορικής τιμής για όλους τους καταναλωτές και σίγουρα μεγαλύτερη διαφάνεια, έναντι της...αναζήτησης -ή μη- “ουρανοκατέβατων” και άλλων κερδών, η διαδρομή των οποίων παραμένει εξαιρετικά θολή, και της απομύζησης άλλων εσόδων (π.χ. υπερπλεόνασμα ΥΚΩ).
Μάλιστα, παράγοντες της αγοράς υπολογίζουν με τα σημερινά δεδομένα ότι το όφελος μπορεί να είναι της τάξεως του 33% για όλους τους καταναλωτές, εκτιμώντας ότι από οριακή τιμή στα 237 ευρώ/Mwh, με πλαφόν στα 100 ευρώ, η τελική χονδρεμπορική τιμή διαμορφώνεται σε 159,80 ευρώ/Mwh, ήτοι -77,20 ευρώ για κάθε μεγαβατώρα (+311,1 εκατ. συνολικό όφελος)!
Η πρόταση
Στην περίπτωση λοιπόν που ως αποτέλεσμα της υπερβολικής αύξησης του αερίου οι τιμές ηλεκτρισμού είναι επίσης εξαιρετικά υψηλές, εισάγεται ένας μηχανισμός αποζημίωσης για τις μονάδες, προκειμένου αυτή η ακραία υψηλή τιμή να μην μεταφράζεται στις προσφορές τους και κατ' επέκταση και σε όλη την ενέργεια που παράγεται και καταναλώνεται.
Στην ουσία, θα γίνονται δύο δημοπρασίες (επιλύσεις) στην αγορά (επόμενης ημέρας):
* Η πρώτη αφορά ουσιαστικά τις διασυνδέσεις των αγορών στην Ε.Ε., τις οποίες και δεν διαταράσσει, αφού η ροή της αγοράς και ο καθορισμός των τιμών γίνονται όπως σήμερα, χωρίς αλλαγές στις τιμές για το διασυνορικό εμπόριο (εισαγωγές / εξαγωγές).
* Στη δεύτερη γίνεται μια προσαρμογή στα δεδομένα του μείγματος της εγχώριας παραγωγής με “εσωτερική” προσαρμογή της επίπτωσης της τιμής του αερίου. Οι παραγωγοί με μη ορυκτά λαμβάνουν μια επαρκή ρυθμιζόμενη αμοιβή (άρα δεν έχουν και “ουρανοκατέβατα” κέρδη), ενώ οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο για να μειώσουν την προσφορά τους στο επίπεδο του κόστους παραγωγής των άλλων τεχνολογιών (και άρα τις τιμές) λαμβάνουν μια αποζημίωση. Δηλαδή η οριακή τιμή μειώνεται σημαντικά και συνολικά, ενώ μόνο η διαφορά της τιμής των παραγωγών με αέριο, η αποζημίωση, επιμερίζεται σε όλους τους καταναλωτές αναλογικά.
Ελληνική εφαρμογή
Όπως φαίνεται, δεν υπάρχει δημοσιονομικός αντίκτυπος, αφού δεν απαιτείται επιδότηση από το κράτος, αλλά ο τελικός καταναλωτής θα χρεώνεται με τη νέα, χαμηλότερη τιμή (της δεύτερης επίλυσης της αγοράς) καθώς και με την αποζημίωση των μονάδων αερίου, ώστε να μειωθεί η προσφορά τους και συνολικά η οριακή τιμή, που εντέλει θα διαμορφώνει χαμηλότερα τη λιανική.
Επίσης τόσο στην ενδοημερήσια όσο και στην αγορά εξισορρόπησης στην Ελλάδα δεν συμμετέχει κανένας trader, ούτε οι διασυνδεδεμένες αγορές, παρά μόνο οι εγχώριοι παραγωγοί, οπότε η ισπανική πρόταση προσαρμόζεται πιο εύκολα έναντι των αγορών, π.χ. της Κεντρικής Ευρώπης ή της Νορβηγίας. Η ελληνική αγορά είναι συνδεδεμένη με τις αντίστοιχες της (φθηνότερης) Βουλγαρίας και της (ακριβότερης) Ιταλίας μόνο σε σχέση με την επίλυση της αγοράς επόμενης ημέρας (όχι ενδο-ημερήσια και εξισορρόπησης), οπότε επίσης είναι λιγότερο σύνθετη η εφαρμογή του ισπανικού μοντέλου.
Με βάση το μοντέλο αυτό, η αγορά ελέγχεται, ενώ θα μπορούσε να διαμορφωθεί και διαφορετικά το μείγμα ηλεκτροπαραγωγής, π.χ. με μείωση του ποσοστού του φυσικού αερίου και αύξηση του αντίστοιχου του λιγνίτη, το όφελος θα είναι ακόμη μεγαλύτερο.
