Η αγορά εργασίας παραμένει για πέμπτο μήνα στην κατάψυξη, εν τούτοις η απασχόληση υποχωρεί διαρκώς, ενώ η ανεργία αυξάνεται κάθε μήνα μέσα στην πανδημία.
Το μείζον ωστόσο θέμα αφορά την επόμενη μέρα. Σήμερα περισσότεροι από ένα εκατομμύριο εργαζόμενοι είναι σε κατάσταση “διασωλήνωσης”, έχοντας υποχρεωθεί σε αναστολή σύμβασης εργασίας, ζουν με προσωρινά επιδόματα και με μέσες αποδοχές που δεν ξεπερνούν μηνιαίως τα 476 ευρώ.
Το πρόβλημα λίγο πριν από την άρση των περιοριστικών μέτρων μοιάζει εκρηκτικό. Για την ακρίβεια, 1,8 εκατ. οικονομικά ενεργοί πολίτες, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΕΦΚΑ και του ΟΑΕΔ, βρίσκονται εκτός εργασίας από την αρχή του χρόνου, ενώ συνολικά σε 2,3 εκατ. υπολογίζονται όσοι μπήκαν κατά διαστήματα σε αναστολή σύμβασης εργασίας ή έμειναν άνεργοι από τον Μάρτιο του 2020 κι έπειτα, δηλαδή μετά την εμφάνιση της πανδημίας.
Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν ότι η αγορά εργασίας προσομοιάζει πλέον με ζόμπι, με δύο στους τρεις οικονομικά ενεργούς να βρίσκονται σε κατάσταση ημιανεργίας και ανεργίας.
Σύμφωνα με γνώστες της αγοράς εργασίας, το επόμενο διάστημα θα είναι καθοριστικό για την απασχόληση, που ήδη έχει επιστρέψει στη μνημονιακή περίοδο, όταν η ανεργία το 2013 είχε σκαρφαλώσει στο 27,8%. Κι αυτό καθώς κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει πόσοι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα -που εδώ και έναν χρόνο μένουν εκτός- θα επανενταχθούν σε μια αγορά που θα ανοίξει σταδιακά μετά την άνοιξη.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, στο πρώτο και το δεύτερο lockdown, εκτός εργασίας βρίσκονται σταθερά 600.000 έως 800.000 εργαζόμενοι, ενώ ακριβώς το ίδιο διάστημα ο ΟΑΕΔ δημοσιοποιεί τα στοιχεία για την ανεργία (δελτίο Ιανουαρίου), σύμφωνα με τα οποία οι άνεργοι φτάνουν τους 1.171.617.
Έτσι, από τις αρχές του 2021, όσοι βρίσκονται σε αναστολή σύμβασης εργασίας, όσοι έχουν απολυθεί και όσοι έχουν μείνει άνεργοι φτάνουν στον απίστευτο αριθμό των 1,8 εκατ. που βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας.
Με τους ηπιότερους υπολογισμούς παραγόντων της αγοράς, οι απώλειες των θέσεων εργασίας που θα «αποκαλυφθούν» με τη σταδιακή επανεκκίνηση της οικονομίας και της αγοράς υπολογίζονται από 200.000 έως 400.000, καθώς το 35% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας.
Οι απολύσεις
Η ήδη βαριά νοσούσα με... υποκείμενες ασθένειες αγορά εργασίας αδυνατεί να συγκρατήσει και τις επιδοτούμενες θέσεις εργασίας.
Από τον περασμένο Νοέμβριο, όταν μπήκαμε στο δεύτερο lockdown, ο αριθμός των ανέργων στον ΟΑΕΔ άρχισε να αυξάνεται διαρκώς. Τον περασμένο Νοέμβριο οι εγγεγραμμένοι άνεργοι στον Οργανισμό αυξήθηκαν κατά 109.725.
Ακόμα και τα πρόσφατα στοιχεία της "Εργάνης" μαρτυρούν την αντίφαση μιας, υποτίθεται, “προστατευμένης” αγοράς εργασίας. Το πρώτο δίμηνο του τρέχοντος έτους καταγράφηκαν περίπου 166.000 θέσεις εργασίας λιγότερες σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Και αν είναι λογικό να υποχωρούν οι προσλήψεις σε μια αγορά εργασίας σχεδόν “κλειστή”, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί το γεγονός ότι το σύστημα προστασίας των υπαρχουσών θέσεων εργασίας “μπάζει” κυριολεκτικά. Μόνο το δίμηνο Ιανουαρίου - Φεβρουαρίου οι απολύσεις - αποχωρήσεις έφτασαν τις 165.725.
Να σημειώσουμε, τέλος, ότι στη μεταβατική φάση, από το πρώτο γενικό lockdown του περασμένου Μαΐου έως την προσδοκώμενη πλήρη επαναλειτουργία της αγοράς την προσεχή άνοιξη, μακραίνει ο κατάλογος όσων μετακινούνται από την απασχόληση και τις επίσημες λίστες της ανεργίας στην οικειοθελή «απόσυρση». Σχεδόν 200.000 πρώην εργαζόμενοι δεν ανιχνεύονται ούτε στην ειδική κατηγορία των οικονομικά μη ενεργών.
Ζούμε σε διαρκή ανασφάλεια
Του Δημήτρη Παπαδημητρίου*
Ο κλάδος του εμπορίου στον οποίο εργάζομαι δοκιμάζεται από την πανδημία και τα περιοριστικά μέτρα, τις αναστολές συμβάσεων εργασίας και τον φόβο της επόμενης μέρας.
Η κυβέρνηση είχε υποσχεθεί στο πρώτο lockdown ότι οι απολαβές μας θα ήταν 800 ευρώ τον μήνα. Στην πραγματικότητα, αυτό που παίρνουμε είναι λίγο πιο πάνω από τα μισά. Ζούμε για μήνες με περίπου 400 ευρώ, αδυνατώντας οι περισσότεροι να αντιμετωπίσουμε πάγιες υποχρεώσεις μας.
Στο μεσοδιάστημα που άνοιξαν τα καταστήματα και μέχρι να ξανακλείσουν αισθανθήκαμε το πόσο ευάλωτοι γινόμασταν λόγω της πίεσης που μας ασκούσαν οι εργοδότες για να δουλέψουμε περισσότερες ώρες, με μεγαλύτερη αποδοτικότητα και μικρότερο μισθό, με το επιχείρημα ότι θα πρέπει να στηρίξουμε την επιχείρηση και να βάλουμε πλάτη τώρα στα δύσκολα.
Αυτό που γίνεται κατανοητό για την επόμενη μέρα είναι ότι θα ζούμε αντιμέτωποι με το φάσμα της ανεργίας. Στην καλύτερη περίπτωση, θα δουλεύουμε μέσα σε εργασιακούς χώρους με πλήρη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων για την επίτευξη της πολυπόθητης αποδοτικότητας. Και πάνω απ' όποιον αντισταθεί θα κρέμεται η δαμόκλειος σπάθη της απόλυσης.
* O Δημήτρης Παπαδημητρίου είναι εργαζόμενος στο εμπόριο
Η επόμενη ημέρα αργεί, η κυβέρνηση φοβάται
Με την καταστροφική εγκατάλειψη του ΕΣΥ, το πρωτοφανές πεντάμηνο lockdown και την εμμονή της σε ανεπαρκή μέτρα στήριξης, η κυβέρνηση έχει φέρει τη νεολαία, τους εργαζόμενους, τους αυτοαπασχολούμενους και τις επιχειρήσεις σε τραγική κατάσταση
Της Μαρίας Καραμεσίνη*
Διανύουμε περίοδο μιας κρίσης πανδημίας όπου το ψυχολογικό κλίμα βαραίνει μέρα με τη μέρα, με τον εγκλεισμό, τους καθημερινούς θανάτους από τον ιό, τον εμπαιγμό, την αλαζονεία και τον αυταρχισμό της κυβέρνησης και τις οικονομικές αντοχές πολλών νοικοκυριών να εξαντλούνται. Η επόμενη ημέρα της πανδημίας αργεί. Φοιτητές-τριες, νέοι-ες, εργαζόμενοι-ες, αυτοαπασχολούμενοι-ες και μικρο-επιχειρηματίες ξορκίζουν τα χειρότερα.
Ένα είναι πάντως σίγουρο. Με την καταστροφική εγκατάλειψη του δημόσιου συστήματος Υγείας, το πρωτοφανές πεντάμηνης διάρκειας lockdown και την εμμονή της σε ανεπαρκή μέτρα στήριξης, η κυβέρνηση έχει οδηγήσει έναν στους τέσσερις μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα στην εκπτώχευση λόγω παρατεταμένης αναστολής της σύμβασης εργασίας του, τους νέους απόφοιτους στην ανεργία, τους άνεργους στην αποθάρρυνση ως προς την αναζήτηση εργασίας και μεγάλο μέρος των αυτοαπασχολούμενων και των επιχειρήσεων της χώρας στο χείλος του γκρεμού.
Έτσι, μπορεί μεν τα μέτρα της αναστολής και της επιστρεπτέας προκαταβολής, με την απαγόρευση των απολύσεων, να περιόρισαν σημαντικά τις απώλειες σε θέσεις εργασίας στην οικονομία από τις επιπτώσεις της πανδημίας και των lockdown, όμως -σύμφωνα και με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το τελευταίο τρίμηνο του 2020- η καταβαράθρωση των προσλήψεων οδήγησε ταυτόχρονα σε μείωση της ένταξης των νέων στην αγορά εργασίας και σε αύξηση της ανεργίας λόγω της αδυναμίας αυτών που εισήλθαν να βρουν δουλειά, καθώς και στην απόσυρση από την αγορά εργασίας ενός σημαντικού μέρους των ανέργων 30-44 ετών.
Το ζήτημα είναι αν, με το άνοιγμα της οικονομίας και τη λήξη των αναστολών σύμβασης εργασίας, θα μπορέσουν να απασχοληθούν όχι μόνο οι εργαζόμενοι σε αναστολή, αλλά και όσες εφεδρείες ατόμων χωρίς εργασία βρίσκονται σε παθητική ή ενεργητική αναμονή, περιμένοντας μέσα στην αβεβαιότητα την «επόμενη μέρα» που ακόμα αργεί.
Γι’ αυτό και το ερώτημα είναι αν και πώς θα μπορέσουν να ξανασταθούν στα πόδια τους επαγγελματίες και μικροεπιχειρηματίες με τραπεζικά χρέη, οφειλές σε ρύθμιση ή αναστολή και χωρίς κεφάλαιο επανεκκίνησης, ώστε να μην οδηγηθούμε σε έκρηξη της ανεργίας.
Με τον θυμό για την υγειονομική διαχείριση της πανδημίας να συσσωρεύεται και τις αντοχές του κόσμου να εξαντλούνται, η κυβέρνηση μοιάζει σήμερα να ταλαντεύεται για την κατάθεση του επίμαχου νομοσχεδίου για τα εργασιακά που θα ανοίξει τον πόλεμο με τα συνδικάτα και να αναζητεί τρόπους χρηματοδότησης της παράτασης των μέτρων διατήρησης των θέσεων εργασίας και ενίσχυσης των επιχειρήσεων μέχρι την προσφυγή στους πόρους του ταμείου ανάκαμψης. Για πρώτη φορά από το ξεκίνημα της πανδημίας φαίνεται να φοβάται την κοινωνική οργή, κατακραυγή και σύγκρουση. Βρισκόμαστε σε κρίσιμη καμπή.
* Η Μαρίας Καραμεσίνη είναι καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, πρώην πρόεδρος και διοικήτρια ΟΑΕΔ
Η μετά Covid ανεργία
Η ανεργία αυξάνεται δραματικά, όσο και αν η κυβέρνηση επιχειρεί να εμφανίζει «σε καταστολή» τους δείκτες που ομολογούν ότι η κρίση που έρχεται, αμέσως μόλις ανοίξει η αγορά, θα είναι ενδεχομένως πιο «θανατηφόρα» και από την πανδημία
Του Γιώργου Μακράκη*
Είναι σαφές ότι, μετά την υγεία, το μεγαλύτερο χτύπημα της πανδημίας θα το δεχθεί η εργασία. Τα αλλεπάλληλα lockdown, η αβεβαιότητα, οι αντιφάσεις, η έλλειψη προγραμματισμού στέλνουν την εργασία στα τάρταρα και την ανεργία στα ύψη.
Όμως η ανεργία δεν είναι «γέννα» του Covid. Είναι προϋπάρχουσα πολιτική επιλογή. Παρά τους ευαγγελισμούς της κυβέρνησης, από το φθινόπωρο του 2019, προ Covid, οι εγγεγραμμένοι άνεργοι παραμένουν σταθερά πάνω από το φράγμα του 1,1 εκατομμύριου, ενώ οι μακροχρόνια άνεργοι (άνω των 12 μηνών εγγεγραμμένοι) παραμένουν, επίσης σταθερά, πάνω από 500.000!
Με την παρατεταμένη κρίση της πανδημίας, η ανεργία και, κυρίως, τα γενεσιουργά της αίτια αυξάνονται δραματικά, όσο και αν η κυβέρνηση, με διάφορα τεχνάσματα, επιχειρεί να εμφανίζει «σε καταστολή» τους δείκτες που ομολογούν ότι η κρίση που έρχεται, αμέσως μόλις ανοίξει η αγορά, θα είναι πολύ μεγαλύτερη και, ενδεχομένως, πιο «θανατηφόρα» από την ίδια την πανδημία.
Χωρίς ουσιαστικές δράσεις και μόνο με πολιτικές παυσίπονου δεν αντιμετωπίζεται, όμως, το τέρας που εκκολάπτεται. Αντιθέτως η οικονομική αφαίμαξη του ΟΑΕΔ, του μοναδικού δημόσιου φορέα για τη στήριξη του εργατικού δυναμικού (που σήμερα γίνεται αδύναμο), με τις εν μέσω πανδημίας υποκριτικές περικοπές εισφορών υπέρ του Οργανισμού, θα λειτουργήσει ως άλλη Λερναία Ύδρα.
Αυτό δεν αποτελεί εκτίμηση, αλλά βεβαιότητα, καθώς οι θέσεις εργασίας θα μειωθούν δραματικά (κλειστές επιχειρήσεις, έλλειψη μέτρων δημιουργίας ή διατήρησης νέων θέσεων εργασίας κ.λπ.). Όπως εκτιμά η ΓΣΕΒΕΕ, στη μετά Covid εποχή μία στις τρεις επιχειρήσεις δεν θα καταφέρει να ανοίξει!
Ήδη ζούμε τις συνέπειες της πολιτικής επιλογής της οικονομικής εξουθένωσης του ΟΑΕΔ με την περικοπή των εισφορών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το πρόγραμμα κοινωφελούς εργασίας. Ένα μεγάλο πρόγραμμα που σχεδιάστηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση και αφορούσε 36.000 ανέργους δεν ανανεώνεται και δεν προβλέπεται στον προϋπολογισμό του ΟΑΕΔ η έκδοση νέου.
Οι συνέπειες, από αυτό και μόνο το αποτέλεσμα των αποφάσεων της κυβέρνησης, είναι να προστεθούν στα μητρώα του ΟΑΕΔ 36.000 επιπλέον άνεργοι, οι οποίοι τώρα απασχολούνται σε διάφορους φορείς και οι συμβάσεις τους λήγουν εντός των επόμενων μηνών. Πρόκειται για ένα διπλό χτύπημα στην κοινωνία. Χτύπημα στους 36.000 εργαζόμενους του προγράμματος που θα παραμείνουν άνεργοι, χτύπημα και στους δημόσιους φορείς, που θα στερηθούν πολύτιμες υπηρεσίες, οδηγώντας σε ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών όπως καθαριότητας, πρασίνου κ.ά, με πολλαπλάσιο κόστος και πολύ λιγότερο όφελος.
Ενώ, λοιπόν, ο ΟΑΕΔ θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ανάχωμα στην έκρηξη της ανεργίας με την εκπόνηση διαφόρων προγραμμάτων και χρηματοδοτήσεις νεοφυών επιχειρήσεων, η πολιτική βούληση στέρησε από τον Δεκέμβριο και εξής 2 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό του Οργανισμού. Εισφορές που μαζεύονται όταν οι αγελάδες είναι παχιές, για να βοηθήσουν την εποχή των ισχνών, όπως αυτή που προμηνύεται.
Όλα, όμως, έχουν να κάνουν με τις πολιτικές προτεραιότητες. Προφανώς για την κυβέρνηση η χρηματοδότηση των ΜμΕ και όχι η στήριξη των ανέργων είναι προτεραιότητα. Τα πάντα είναι πολιτικά!
* Ο Γιώργος Μακράκης είναι πρόεδρος της Ομοσπονδίας Υπαλλήλων ΟΑΕΔ
