Επικρέμαται η διακοπή της χρηματοδότησης των φαραωνικών έργων τσιμεντώματος του πολλαπλώς προστατευόμενου ποταμού Ερασίνου στην Ανατολική Αττική, που βαφτίζονται αντιπλημμυρικά και έχουν ξεκινήσει από τα τέλη του 2020, με αναθέτουσα Αρχή το υπουργείο Υποδομών, από τη χρηματοδοτούσα Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για κατάφωρη παραβίαση σειράς Κοινοτικών Οδηγιών (Οδηγία-πλαίσιο για την Ορθολογική Διαχείριση των Υδάτων, των Οικοτόπων, Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων).
Ο κίνδυνος μιας μη αναστρέψιμης καταστροφής
Οι διαπιστώσεις της Επιτροπής Καταγγελιών της ΕΤΕπ, μετά από αυτοψία τον Μάιο του 2022 στην περιοχή, προειδοποιούν για τον κίνδυνο σημαντικής μη αναστρέψιμης καταστροφής σε προστατευόμενους οικότοπους ως αποτέλεσμα παραλείψεων και παρατυπιών. Προηγήθηκαν τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο του 2021 τρεις κατά σειρά προσφυγές και τον φετινό Μάιο τα ευρήματα αποτυπώθηκαν σε έκθεση που εισηγούνταν στη διοίκηση της ΕΤΕπ να λάβει μέτρα. Τα ανωτέρω δημοσιοποίησαν χθες σε συνέντευξη Τύπου η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, ο Σύλλογος Πολιτών υπέρ των Ρεμάτων-ΡΟΗ, η ΟΖΟΝ και η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου ρέματος Ραφήνας, με το πικρό παράπονο ότι τρία χρόνια τώρα τα υπουργεία Υποδομών και Περιβάλλοντος, καθώς και ο εισαγγελέας Προστασίας του Περιβάλλοντος αγνόησαν τις καταγγελίες τους, ενώ το ΣτΕ απέρριψε τις προσφυγές κατά της απόφασης έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων, αποφεύγοντας να εξετάσει την ουσία της υπόθεσης.
Όπως υπογράμμισαν, οι εργασίες εκσκαφής και αποψίλωσης δεκάδων στρεμμάτων παραρεμάτιων υγροτοπικών και προστατευόμενων εκτάσεων ξεκίνησαν χωρίς να έχει εκδοθεί το απαιτούμενο Προεδρικό Διάταγμα για την οριοθέτηση και χωρίς την επίβλεψη της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής, παρότι το μεγαλύτερο τμήμα του έργου εκτελείται σε περιοχή υψηλού αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.
Πάγωμα μέχρι τη συμμόρφωση
Ερχεται, λοιπόν, ο Μηχανισμός Καταγγελιών και προτείνει στη διοίκηση της ΕΤΕπ να λάβει όλα τα μέτρα, ακόμη και το πάγωμα της χρηματοδότησης έως ότου επιτευχθεί συμμόρφωση με την περιβαλλοντική νομοθεσία της Ε.Ε. έως τα τέλη Σεπτεμβρίου, και σε συνεργασία με όλους τους ενδιαφερόμενους να εκπονηθεί σχέδιο διορθωτικής δράσης προκειμένου να εκπληρωθούν οι απαιτήσεις της κοινοτικής νομοθεσίας. Διαδικασία που θα παρακολουθείται τα επόμενα δύο χρόνια (έναρξη από φέτος τον Μάιο).
Ως ελάχιστα προαπαιτούμενα του σχεδίου καθορίζει την επανεκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου υπό το πρίσμα των στόχων διατήρησης, που θα πρέπει πρώτα να καθοριστούν και να εγκριθούν, τη χορήγηση άδειας από την περιβαλλοντική Αρχή για την επανεκτίμηση και τις τροποποιήσεις στο έργο, την εφαρμογή συμπληρωματικών μέτρων μετριασμού ή αντισταθμιστικών με χρονικό ορίζοντα το αργότερο έως τα τέλη Σεπτεμβρίου. Τον Μάιο του 2022 κατά την αυτοψία τα υπουργεία Υποδομών και Περιβάλλοντος υποσχέθηκαν να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 92/43, χωρίς να τηρήσουν την υπόσχεσή τους μέχρι την εκπνοή του 2022.
Απαρχαιωμένος αντιπλημμυρικός σχεδιασμός
Η εκπρόσωπος της Κίνησης για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας Ε. Τερζοπούλου εξήγησε ότι το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, ο Ερασίνος, το ρέμα Αγίου Γεωργίου Βραυρώνας, τα ρέματα Ν. Μάκρης-Μαραθώνα και άλλα έξι επονομαζόμενα αντιπλημμυρικά έργα είναι ενταγμένα στο ίδιο χρηματοδοτικό πακέτο του ΕΣΠΑ, υπό τον μανδύα της προσαρμογής της Ε.Ε. στην κλιματική αλλαγή, με χρηματοδότηση-δανεισμό 450 εκατ. ευρώ από την ΕΤΕπ. Τα έργα του Ερασίνου είναι συνολικού προϋπολογισμού 23 εκατ. ευρώ, εξαιρουμένου του ποσού που θα δοθεί για απαλλοτριώσεις, και του Μεγάλου Ρέματος προϋπολογισμού 83 εκατομμυρίων. Η Ε. Τερζοπούλου εστίασε στις ομοιότητες των δύο έργων διευθέτησης, υπενθυμίζοντας πως αυτό του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας ξεκίνησε με μπουλντόζες και εκσκαφείς να αποψιλώνουν σχεδόν 300 μ. του προστατευόμενου και οριοθετημένου παράκτιου υγροτόπου της εκβολής μέσα σε μία ημέρα (24 Απριλίου) και «πάγωσε» από την επομένη και μέχρι την έκδοση προσωρινής διαταγής από το ΣΤε τρεις εβδομάδες αργότερα, μετά την κινητοποίηση κατοίκων και φορέων. Σημείωσε δε ότι όλα αυτά τα έργα είναι σχεδόν copy-paste, βασισμένα στην απαρχαιωμένη αντίληψη αντιπλημμυρικής προστασίας των «γκρίζων υποδομών», δηλαδή έργων που μετατρέπουν τα ποτάμια σε αγωγούς όμβριων υδάτων από τσιμέντο ή/και συρματοκιβώτια.
Εν αναμονή της έκθεσης συμπερασμάτων
Επιπρόσθετα, επιταχύνουν τη ροή του νερού με ασύγκριτα πιο καταστροφικές πλημμύρες ειδικά στις εκβολές, παραβιάζοντας την Οδηγία 2007/60/ΕΚ, καθώς κατά κανόνα εφαρμόζουν, πάντοτε και μόνο αυτή, την έσχατη επιλογή των τεχνικών έργων για τη διαχείριση κινδύνων πλημμύρας. Αντίθετα, λησμονούν την πρόληψη, κατέληξε.
Ανακοινώθηκε ότι θα κατατεθεί προσφυγή στην ΕΤΕπ και για το Μεγάλο Ρέμα της Ραφήνας, ενώ η έκθεση του Μηχανισμού Καταγγελιών θα κατατεθεί και στο Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ «ώστε να τονιστεί η αποτυχία της επερχόμενης περιβαλλοντικής καταστροφής, με την ελπίδα πως θα βοηθήσει στην ορθή αξιολόγηση και έκδοση αποφάσεων και για άλλα έργα υποδομών στο μέλλον». Σε αναμονή βρίσκονται οι φορείς για έκδοση αντίστοιχης έκθεσης συμπερασμάτων από την Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης.
