Το βράδυ της Πέμπτης (19.1) οι ντουντούκες ήχησαν ξανά έξω από το σπίτι της Δήμητρας Καλδή στα Άνω Πατήσια. Δεκάδες άνθρωποι βρέθηκαν ξανά στον δρόμο για να υπερασπιστούν το αυτονόητο δικαίωμα να κρατήσει το σπίτι όπου μένει μαζί με τα δύο της παιδιά και το οποίο κινδυνεύει να χάσει για ένα χρέος 881 ευρώ σε κοινόχρηστα.
Κάποια στιγμή από το μεγάφωνο ακούστηκε και η δική της φωνή: «Έγινε μια κατάφωρη αδικία. Άνθρωποι της διπλανής μας πόρτας, χωρίς να συνομιλήσουν καν, προχώρησαν σε ενέργειες για την έξωσή μας, ενώ μας εξόντωσαν νωρίτερα και με πάρα πολλά δικαστήρια. Χρέωναν την πολυκατοικία με αυτά. Αντί να έρθουν να συμβιβάσουμε τις όποιες διαφωνίες. Γιατί μια πολυκατοικία είναι μια κοινότητα. Ζούνε άνθρωποι εκεί. Δεν ζούνε δικόγραφα, χαρτιά».
Ο λόγος της Δ. Καλδή μπορούσε να περάσει μέσα από τα παράθυρα. Κάποιοι, όμως, έκλεισαν την κουρτίνα. Άλλοι πάλι, που περνούσαν μπροστά από την είσοδο, κοντοστέκονταν και μάθαιναν από τους αλληλέγγυους πώς έφτασε η οικογένεια να χάσει τη μοναδική της στέγη. Ανάμεσα στον κόσμο που πήγε να στηρίξει την οικογένεια ήταν και μια τάξη ολόκληρη με συμμαθητές των δύο παιδιών. Η πολυκατοικία στην οδό Πολυλά είναι κομμάτι των αναμνήσεών τους.
Μετά το τέλος της διαδήλωσης ανεβήκαμε όλοι στο σπίτι. Για να χωρέσουμε, μοιραστήκαμε στα δύο ασανσέρ του κτηρίου με τα 40 διαμερίσματα και κάποιοι ανέβηκαν στον δεύτερο από τις σκάλες. Άλλες εποχές η αφορμή για να γεμίσει κόσμο το σπίτι ήταν ευχάριστη. «Εγώ να φανταστείτε σήμερα έχω γενέθλια. Έχουμε αφήσει τα πάντα στην άκρη γιατί προσπαθούμε να σώσουμε το σπίτι μας» λέει ο Κωνσταντίνος, γιος της Δ. Καλδή. Θα ’θελε να θυμάται τα 27 του με τον ίδιο πίσω από μια τούρτα-έκπληξη, όμως εκείνο που τον ξάφνιασε ήταν ο χαλασμός από τα τρυπάνια και τα σφυριά. «Προσπαθούσα να κρατάω την πόρτα και παράλληλα να παίρνω τηλέφωνα φίλους και γνωστούς να έρθουν». Τελικά, η έγκαιρη και μαζική προσέλευση του κόσμου απέτρεψε τα χειρότερα.
«Κι άμα γυρίσω εδώ και δεν έχω κλειδί να μπω;»
Η καθημερινότητα, όμως, έχει αλλάξει. «Τώρα είμαστε αναγκασμένοι στην ουσία να φρουρούμε το σπίτι. Απ’ την ανατολή ως τη δύση του ηλίου έχουν δικαίωμα να ξανακάνουν προσπάθεια έξωσης, οπότε πρέπει κάποιος να είναι εδώ πέρα. Να ενημερώσει γνωστούς και φίλους» λέει ο Κωνσταντίνος. Η μητέρα μιλάει για την ανησυχία που της προκαλούν ακόμη και οι ώρες που πρέπει να βρίσκεται στη δουλειά: «Κι άμα γυρίσω εδώ και δεν έχω κλειδί να μπω μέσα γιατί θα έχουν αλλάξει την κλειδαριά;». Το άγχος δεν τους εγκαταλείπει ούτε στον ύπνο. «Ακούς θόρυβο και ταράζεσαι».
Τη ζωή της να πηγαίνει πίσω βλέπει η κόρη της Δ. Καλδή, που προτιμά να μιλήσει ανώνυμα: «Εγώ εργάζομαι κι είμαι ταυτόχρονα μεταπτυχιακή φοιτήτρια. Έχω αφήσει τη διπλωματική μου, δεν πρόλαβα ποτέ να την ξεκινήσω. Κι έχω ζητήσει απ’ τη σχολή να με περιμένει. Η δουλειά μου είναι πολύ απαιτητική, όπως και τα ωράρια. Δυσκολεύτηκα πάρα πολύ. Γιατί δεν μπορείς να σκεφτείς καθαρά και να συνεχίσεις τους στόχους σου και τα όνειρά σου, αν δεν μπορείς να δεις μέλλον. Δεν μπορούμε να φανταστούμε πώς θα είναι το μέλλον μας, εγώ δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα είναι η επόμενη βδομάδα».
«Μου φαίνεται απάνθρωπο» λέει ένας συμμαθητής του Κωνσταντίνου από το Δημοτικό. Θυμάται αμέτρητες ώρες με τους δυο τους να κάνουν παρέα και να διαβάζουν στο σπίτι της Πολυλά. «Κοιμόμουν εδώ πέρα, έτρωγα εδώ πέρα» συνεχίζει, λέγοντας ότι αισθάνεται έναν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό με τον χώρο. «Είναι πολύ στρεσογόνο για τα παιδιά και όλη την οικογένεια».
«Μας έλεγαν καλημέρα αυτοί που μας πετάνε έξω»
Δεν είναι τόσο ασυνήθιστο όσο θα νόμιζε κανείς να κινούνται νομικά εναντίον ενός ενοίκου οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Οι δικηγόροι συνήθως το αντιμετωπίζουν ως επιπλέον πίεση για να καταβληθούν τα οφειλόμενα. Στην περίπτωση, ωστόσο, της Δ. Καλδή η κατάσταση οδήγησε στα άκρα. Όπως εξηγεί, η απόφασή της να ζητά από ένα σημείο και μετά αποδείξεις για τα φουσκωμένα έξοδα των κοινοχρήστων σε σχέση με εργασίες στο κτήριο οδήγησε σε κόντρα με την επιτροπή διαχείρισης στην πολυκατοικία, η οποία επέμεινε συστηματικά να μην της δίνει παραστατικά.
«Μα πώς σας ξέφυγε; Μήπως ξεχνάς κάποιο μηδενικό;» είναι οι ερωτήσεις που ακούει συχνότερα. Είναι αλήθεια ότι οι πρώτες ενέργειες για τον πλειστηριασμό του σπιτιού έγιναν πριν αρκετό καιρό, το 2018, με την έκδοση διαταγής πληρωμής και την επίδοση κατασχετήριας έκθεσης. Ωστόσο πριν προλάβει να βγει το σπίτι στο σφυρί μεσολάβησαν συζητήσεις μεταξύ των δύο πλευρών για εξωδικαστικό συμβιβασμό. Η οικογένεια ζήτησε να της παρασχεθούν οι αποδείξεις και να πληρώσει όσα οφείλει μέχρι τελευταίου ευρώ. Ωστόσο, εν μέσω των συζητήσεων ο δικηγόρος που την εκπροσωπούσε πέθανε αιφνιδίως. Ενώ όλα είχαν παγώσει, η πλευρά των διαχειριστών επανεκκίνησε τις διαδικασίες χωρίς να προβεί σε νέα ενημέρωση. «Ακόμη κι αν δεν ήξεραν ότι είχε πεθάνει, μπορούσαν να μας πουν “ο δικηγόρος σας δεν έχει εμφανιστεί”. Μένουν εδώ, μας καλημερίζανε. “Καλημέρα, καλησπέρα, τι κάνετε πώς είστε;” Και παράλληλα κινούσαν αυτές τις διαδικασίες;» λέει με αγανάκτηση η Δ. Καλδή, με τον θυμό να γίνεται μεγαλύτερος βλέποντας ότι στα κοινόχρηστα της πολυκατοικίας άρχισαν να χρεώνονται και τα δικηγορικά έξοδα του πλειστηριασμού μαζί με άλλα έξοδα, όπως αυτά που αφορούν την καθαριότητα του κτηρίου. Η οικογένεια, δηλαδή, όχι μόνο απειλείται να μείνει στον δρόμο, αλλά καλείται και να το... χρηματοδοτήσει.
«Ο πλειστηριασμός είναι καταχρηστικός»
Κάποια από τα ποσά που χρεώνονται στα κοινόχρηστα φτάνουν ακόμη και τα 600 ευρώ. Μέσα σε δύο με τρεις λογαριασμούς τα χρήματα ξεπερνούν την οφειλή της οικογένειας. Σημειώνεται ότι για την κίνηση των απαραίτητων νομικών διαδικασιών έχει εξουσιοδοτηθεί -και πληρώνεται- δικηγόρος που μένει στην πολυκατοικία και η σύζυγός του είναι ένα από τα πέντε μέλη της μόνιμης επιτροπής διαχείρισης της πολυκατοικίας.
«Ο πλειστηριασμός είναι εμφανώς καταχρηστικός. Πολύ περισσότερο δε από τη στιγμή που η συγκεκριμένα γυναίκα διαθέτει κι ένα μικρό χωράφι στην επαρχία. Μπορούσαν να το βρουν και να επιβάλουν εκεί κατάσχεση. Έπρεπε στην πρώτη κατοικία;» λέει στην ΑΥΓΗ ο δικηγόρος της οικογένειας Μανώλης Γρηγοριάδης.
Ο άνθρωπος, μάλιστα, που απέκτησε το σπίτι τον Μάιο του 2022, όντας ο μόνος ενδιαφερόμενος, δεν το θέλει για ιδιοκατοίκηση. Παρ’ όλα αυτά, τον περασμένο Οκτώβριο, δύο μόλις ημέρες αφού κατατέθηκε εκ νέου το αίτημα για ακύρωση και ορίστηκε δικάσιμος στις 21 Μαρτίου, προχώρησε από κοινού με την επιτροπή διαχείρισης σε νέες νομικές ενέργειες για να προχωρήσει η έξωση. Η προσπάθεια της οικογένειας να εξασφαλίσει ότι θα παραμείνει στο σπίτι της μέχρι να γίνει το δικαστήριο έπεσε στο κενό, καθώς στις 3 Ιανουαρίου το δικαστήριο έκανε δεκτή την αίτηση για ασφαλιστικά μέτρα από τον επίδοξο ιδιοκτήτη και τους διαχειριστές της πολυκατοικίας.
Ακόμη πάντως κι αν κερδηθεί το δικαστήριο, η κ. Καλδή θα κληθεί να πληρώσει χρυσά τα κοινόχρηστα που χρωστάει. Κι αυτό γιατί κάθε διαδικασία πλειστηριασμού επιβαρύνθηκε με επιπλέον έξοδα που αφορούν την εργασία των ατόμων που εμπλέκονται: συμβολαιογράφου, δικηγόρου, δικαστικού επιμελητή. Δεδομένου ότι χρειάστηκαν τέσσερις πλειστηριασμοί για να φτάσει να αγοραστεί το σπίτι, το πόσο που οφείλεται έχει ξεπεράσει πλέον τις 10.000 ευρώ.
Στην αντίθετη περίπτωση, που δεν γίνει εφικτή η ανακοπή του πλειστηριασμού, τα λεφτά που έχουν διατεθεί για την απόκτηση του σπιτιού θα καταλήξουν στην τράπεζα. Για να μπορέσει να αγοράσει το σπίτι το 2004 η κ. Καλδή είχε πάρει στεγαστικό δάνειο, το οποίο αποπλήρωνε κανονικά. Εκείνο όμως που αισθάνεται τώρα είναι ότι όλα αυτά τα χρόνια ήταν σαν να πλήρωνε ένα ενοίκιο.
Η μόνη χώρα στην Ευρώπη που δεν έχει ολοκληρωμένη στεγαστική πολιτική
Με την περίπτωση της Δ. Καλδή έγινε ξανά εμφανές ότι είναι πολύ εύκολο να χαθεί ένα σπίτι ακόμη και για πολύ μικρή οφειλή που δεν αφορά χρέη σε τράπεζες. Για τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν ώστε να προστατεύεται η πρώτη κατοικία και το σχέδιο που θέλει να εφαρμόσει ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., αν αναλάβει πάλι τη διακυβέρνηση της χώρας, μας μίλησε η Όλγα Νάσση, μέλος Ν.Ε. Α’ Αθήνας και σύμβουλος του γραφείου του προέδρου για θέματα Στεγαστικής Πολιτικής.
«Δυστυχώς, η κατάργηση κάθε έννοιας προστασίας της κύριας κατοικίας στον νέο Πτωχευτικό της κυβέρνησης, σε συνδυασμό με την ανοχή καταχρηστικών πρακτικών των πιστωτών, κάνει τέτοια φαινόμενα όχι μόνο δυνατά, αλλά και αυξανόμενα. Σε μια περίοδο, μάλιστα, που οι απανωτές κρίσεις και οι κυβερνητικές επιλογές έχουν οδηγήσει στη δημιουργία μιας νέας γενιάς ιδιωτικού χρέους. Είναι αδιανόητο να στερούνται ευάλωτοι άνθρωποι την κατοικία τους για 800 ευρώ, κόντρα σε κάθε έννοια αναλογικότητας και κοινωνικού κράτους.
Απαιτούνται, λοιπόν, άμεσες λύσεις, με κατάλληλα εργαλεία ρύθμισης του χρέους και προστασία της κύριας κατοικίας. Επιπλέον, είναι επιτακτικό να δημιουργηθεί μια ολοκληρωμένη στεγαστική πολιτική, όπως συμβαίνει σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη και όπως απορρέει και από τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας. Τα δύο αυτά πλαίσια πρέπει να λειτουργούν αλληλοσυμπληρούμενα. Σε κάθε περίπτωση, η Πολιτεία οφείλει να επιτελεί τον ρυθμιστικό και προστατευτικό της ρόλο, γιατί η στέγη δεν είναι παραχώρηση, είναι δικαίωμα. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα, εκτός από τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε., έχει υπογράψει το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιώματα, όπου προβλέπεται η κρατική μέριμνα για ασφαλή και επαρκή εναλλακτική στέγη, σε περίπτωση απώλειας της κατοικίας.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. έχει δεσμευθεί για τη θεσμοθέτηση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου για την ολιστική αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους, με εξωδικαστικό και δικαστικό στάδιο και με προστασία της κύριας κατοικίας. Ειδική μέριμνα θα δοθεί, επίσης, για τη ρύθμιση των χρεών της πανδημίας, ως έκτακτα χρέη για τα οποία δεν ευθύνονται αντικειμενικά οι πολίτες.
Πιο μακροπρόθεσμα, αλλά με την αίσθηση της επιτακτικότητας, η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να προχωρήσει και στη δημιουργία ενός πλαισίου κοινωνικής κατοικίας. Είμαστε η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που δεν έχει ολοκληρωμένη στεγαστική πολιτική, ικανή να μειώσει πραγματικά το αντίστοιχο κόστος και να εξασφαλίσει την πρόσβαση σε αξιοπρεπή στέγαση για όλες και όλους. Και για τα δύο ζητήματα (ιδιωτικό χρέος, στέγαση) ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. έχει καταθέσει και παρουσιάσει δημόσια ολοκληρωμένες προτάσεις, οι οποίες είναι ρεαλιστικές, εφαρμόσιμες και, πάνω απ’ όλα, κοινωνικά δίκαιες».
