Αλήθεια, τι είναι πιο ανησυχητικό, το ότι, είτε με λοκντάουν είτε χωρίς, έχουμε δει μέσα σε οκτώ μήνες δέκα εκτελέσεις μαφιόζικου τύπου σε γειτονιές της Αθήνας, ή ότι ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη μιας κυβέρνησης που είχε προμετωπίδα την “Τάξη και Ασφάλεια”, στην προσπάθειά του να απαντήσει στις πολιτικές αντιδράσεις που προκάλεσαν οι δύο τελευταίες εκτελέσεις, παραδέχτηκε ότι στήνεται μαφία στη χώρα;
Οι κυνικές παραδοχές Χρυσοχοΐδη
“Το οργανωμένο έγκλημα δεν έχει ιδεολογικές αναφορές αλλά έχει πολύ χρήμα και έχει αρχίσει εδώ και καιρό να το νομιμοποιεί σε επιχειρηματικές δραστηριότητες. Εάν έτσι εισέλθει στους θεσμούς, θα έχουμε ζήτημα κανονικής μαφίας” δήλωσε ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, τη Δευτέρα, σημειώνοντας ότι, “όπως το 2018 έτσι και σήμερα, το οργανωμένο έγκλημα ξεκαθαρίζει λογαριασμούς. Τέσσερις ανθρωποκτονίες έγιναν σε δύο μήνες” και συμπληρώνοντας μεταξύ άλλων ότι τα άγρια εγκλήματα “είναι πάντα από μηδενικά έως πολύ λίγα” καθώς και ότι η “παραμένουμε σταθερά στο τέλος κάθε σχετικής λίστας του ΟΗΕ και της Ευρώπης στους σχετικούς δείκτες”.
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσες παραδοχές από τον νυν υπουργό και κάποτε βουλευτή του ΠΑΣΟΚ, που τον Φεβρουάριο του 2009 δήλωνε ότι η Αθήνα έχει γίνει Καμπούλ και που τώρα από τη μια προχωρά σε διαπιστώσεις που αντιβαίνουν προς όσα σχετικά με την εγκληματικότητα ή την τρομοκρατία υποστήριζε σταθερά τα τελευταία τουλάχιστον 11 χρόνια και από την άλλη ζητάει ουσιαστικά σιωπητήριο από την αντιπολίτευση υπό τον μανδύα συναίνεσης μπροστά στο ενδεχόμενο διάβρωσης των θεσμών από τη διαφθορά, που θα χρηματοδοτείται αδρά από ναρκο-λεφτά ή άλλες παράνομες δραστηριότητες καθιστώντας τους μαφιόζους πραγματικούς κυβερνήτες αυτού του τόπου.
Η παραδοχή δε για τα πολλά χρήματα και το ξέπλυμά τους φέρνει ανατριχίλα αν αναλογιστούμε ότι μιλάμε για μια κοινωνία φτωχοποιημένη, που σε λίγο άνθρωποι θα πετιούνται από τα σπίτια τους και θα ζήσει το μεγάλο μπαμ της μετα-Covid εποχής με μηδενικά εργασιακά δικαιώματα. Γιατί, πέραν των ήδη “εχόντων” των υπαρχουσών οικονομικών ελίτ, αλήθεια, ποιοι θα είναι άραγε σε θέση να αγοράσουν τις μικροεπιχειρήσεις που θα εξαφανιστούν στις ασφυκτικές οικονομικές συνθήκες που διαμορφώνονται για τον πολίτη;
Η... μαφία της γειτονιάς
Επιπλέον, οι δηλώσεις αυτές εξηγούν ίσως καλύτερα την αποστροφή του Μιχ. Χρυσοχοΐδη στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών προ μηνός, ότι η αστυνομία βρίσκεται αντιμέτωπη με πρωτόγνωρες καταστάσεις, οπότε και έφερε σαν παράδειγμα τα ναρκωτικά στον αστικό ιστό. Προφανώς ο υπουργός δεν αναφερόταν στις πιάτσες των τοξικοεξαρτημένων, αλλά στην εισχώρηση των κυκλωμάτων στις γειτονιές, όπου αναπτύσσουν τις “επιχειρηματικές” τους δραστηριότητες. Καλά πληροφορημένες πηγές σημείωναν ότι δεν είναι τυχαία και η δολοφονία του λογιστή στη Ζάκυνθο, καθώς φαίνεται ότι υπάρχουν συγκεκριμένες περιοχές στη χώρα που τα διάφορα κυκλώματα καταφεύγουν για να ξεπλύνουν τα χρήματα από τις παράνομες δραστηριότητες.
Ο κύκλος του αίματος
Εξετάζοντας την καθαρά αστυνομική πλευρά, ο Μιχ. Χρυσοχοΐδης θέτει σαν ημερομηνία - σταθμό το 2018, είτε για να ψέξει και τον ΣΥΡΙΖΑ που ήταν κυβέρνηση είτε γιατί φαίνεται να θεωρεί πως πρόκειται για συνέχεια στον κύκλο αίματος που ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2018 με την εκτέλεση του Βασ. Στεφανάκου. Ωστόσο, τους τελευταίους οκτώ μήνες έχουν ανοίξει άλλοι δύο κύκλοι, από τον Οκτώβριο μέχρι τον Ιανουάριο με πέντε εκτελέσεις και από τον Απρίλιο με άλλες πέντε. Κάποιες από αυτές τις υποθέσεις η αστυνομία τις συνδέει με την Greek Mafia, άλλες με κάποια βαλκανική μαφία, άλλες με ξεκαθαρίσματα λογαριασμών, πιο προσωπικά ή πιο “χαμηλόβαθμων” στελεχών του υποκόσμου.
Μέσα σε αυτές τις δέκα δολοφονίες είναι και αυτή του αστυνομικού συντάκτη Γ. Καραϊβάζ και του Δ. Καπετανάκη. Τα ονόματα και των δύο είχαν αναφερθεί στην δικογραφία της ΕΥΠ που αφορούσε τη διαφθορά στην αστυνομία. Ο Γ. Καραϊβάζ είχε καταθέσει τον περασμένο Ιούλιο και σε ρεπορτάζ του συνέδεε την κλήση του με την έρευνά του για τις δολοφονίες των πρώην αστυνομικών Μάλαμα και Παπαχρήστου και τη γνωριμία του σε επαγγελματικό πλαίσιο με τον Δ. Καπετανάκη. Ο τελευταίος φέρεται να προσπαθούσε να δραστηριοποιηθεί με νόμιμους τρόπους και είχε δολοφονηθεί στον πρώτο κύκλο βίας, τον περασμένο Δεκέμβριο.
Την εβδομάδα που πέρασε, έγινε γνωστό ότι τον Σεπτέμβριο παραπέμπονται σε δίκη 19 άτομα από αυτή τη δικογραφία, η οποία ανέφερε τέσσερις ανθρώπους που έχουν δολοφονηθεί. Ο Σπ. Παπαχρήστος είχε δολοφονηθεί τον Μάιο του 2018 και ο Δ. Μάλαμας τον Οκτώβριο του 2019.
Το καίριο ερώτημα
Όμως, αν πρόκειται για κύκλους αίματος που αφορούν σε ξεκαθάρισμα λογαριασμών του οργανωμένου εγκλήματος και κάποιοι τέμνονται και με διαφθορά ή με ξεκαθαρίσματα και άλλων, άσχετων κυκλωμάτων ή σχετικά μικρότερων, το ερώτημα παραμένει: τι κάνει η πολιτική και φυσική ηγεσία της αστυνομίας, που εμφανίστηκε έτοιμη να αστυνομεύσει με εκατοντάδες νέους ειδικούς φρουρούς ή νέες ομάδες της ΕΛ.ΑΣ. τους δρόμους της πανδημίας, τις διαδηλώσεις και τώρα και τα πανεπιστήμια και δεν προκύπτει να έχει ενισχύσει τις υπηρεσίες που θα ανέκοπταν την ανάπτυξη μιας μαφίας, όπως η οικονομική αστυνομία ή άλλες υπηρεσίες; Μόλις προ δέκα ημερών παρέδωσε ο υπουργός έναν φάκελο για το οργανωμένο έγκλημα στον Άρειο Πάγο, προφανώς μιμούμενος την πρακτική Δένδια με την υπόθεση της Χρυσής Αυγής, για να ξεκινήσουν νέες, συντονισμένες έρευνες.
Τέλος, καμία μαφία ποτέ δεν επιβίωσε χωρίς διεφθαρμένους αστυνομικούς ή θεσμούς.
ΥΓ.: Η Αθήνα ποτέ δεν ήταν και δεν είναι Καμπούλ.
Νίκος Τόσκας: Υποβαθμίστηκε η αντιμετώπιση του σοβαρού εγκλήματος
“Η Ν.Δ. από την εποχή που ήταν αξιωματική αντιπολίτευση προετοίμαζε το έδαφος στα θέματα ασφάλειας, για να υλοποιήσει την τωρινή της πολιτική απέναντι στη νεολαία και τους εργαζόμενους. Οι εμμονές απέναντι στα Εξάρχεια και απέναντι σε ορισμένες νεολαιίστικες εκδηλώσεις προμήνυαν αυτό το οποίο ακολούθησε.
Αναπόφευκτα υποβαθμίστηκε η αντιμετώπιση του πολύ σοβαρού εγκλήματος, με αποτέλεσμα να πάρουν τα πάνω τους διάφορες συμμορίες και να προσπαθούν τώρα να κερδίσουν από μια ανακατανομή του ζωτικού χώρου εις βάρος της κοινωνίας και των πολιτών. Αυτή τη στιγμή αυτό γίνεται, προσπαθούν να κερδίσουν τον χώρο που εμείς τους στερούσαμε. Κυρίως έχει σχέση με τα ναρκωτικά και η κυβέρνηση, οποιαδήποτε κυβέρνηση, εκεί θα έπρεπε να δώσει το βάρος, εκεί είναι το μεγάλο πρόβλημα και από εκεί προέρχονται τα μεγάλα κέρδη στις εγκληματικές συμμορίες, οι οποίες, εάν δεν προσεχθεί, θα επεκταθούν στις γειτονιές και πλέον η κατάσταση θα είναι μη αναστρέψιμη”, σχολιάζει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής ο πρώην υπουργός Προστασίας του Πολίτη του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Τόσκας.
Ολγα Γεροβασίλη: Μια δημοκρατική και ευνομούμενη κοινωνία οφείλει να προασπίζει το δικαίωμα των πολιτών στην ασφάλεια
Το δικαίωμα στην ασφάλεια όμως δεν εξαντλείται στο προεκλογικό σύνθημα της Ν.Δ. «νόμος και τάξη». Ούτε στη μετεκλογική εκδοχή αυτού, «τρόμος και πάταξη» για τους φοιτητές, τους εργαζόμενους, τους πολίτες και τις οικογένειες, για να θυμηθούμε τα γεγονότα της Νέας Σμύρνης.
Η Ν.Δ. υπηρέτησε πιστά το αφήγημά της. Μόνο που απειλές στην ασφάλεια των πολιτών δεν συνιστούν τα Εξάρχεια και οι συλλογικότητες αλλά το οργανωμένο έγκλημα, η βαρύνουσα εγκληματικότητα, οι μαφιόζικες εκτελέσεις μέρα μεσημέρι, που τείνουν να γίνουν καθημερινότητα, και ταυτόχρονα οι κλοπές, οι διαρρήξεις, οι σεξουαλικές επιθέσεις και η μικροεγκληματικότητα, που ανθούν και πάλι με τη χαλάρωση των μέτρων της πανδημίας.
Εν προκειμένω δεν κρίνεται η επιχειρησιακή επάρκεια της αστυνομίας αλλά οι επιτελικές ευθύνες της κυβέρνησης. Υποστελεχωμένα Αστυνομικά Τμήματα, πολιτικές ανορθολογικής διαχείρισης πόρων και μέσων συνιστούν τροχοπέδη στο αστυνομικό έργο.
Η ασφάλεια των πολιτών όμως δεν είναι ευχέρεια ή προνομία αλλά υποχρέωση της κάθε κυβέρνησης. Προς το παρόν, βέβαια, οι πολίτες βιώνουν την ανασφάλεια που προκαλούν οι πολιτικές μιας ανασφαλούς κυβέρνησης.
Ο κίνδυνος του «οργανωμένου εγκλήματος»
Του Γιώργου Παπανικολάου*
Η έξαρση των περιστατικών τα οποία συνδέονται με το «οργανωμένο έγκλημα», η απροκάλυπτη ένοπλη βία και οι εν ψυχρώ δολοφονίες, «μέρα - μεσημέρι» και σε κοινή θέα, προκαλούν ιδιαίτερη αναστάτωση στους πολίτες, οι οποίοι ήδη βιώνουν διάχυτη ανησυχία και αίσθημα ανασφάλειας μέσα και στις γενικότερες συνθήκες της περιόδου αυτής.
Υπάρχει όμως μια αναντιστοιχία της μετάφρασης του πραγματικού προβλήματος στη δημόσια συζήτηση. Η αναπαράσταση του προβλήματος της εγκληματικότητας, των αιτιών και των συνεπειών της, αλλά και των μεθόδων του περιορισμού και της καταστολής της, διαμορφώνεται κυριαρχικά από τον λόγο και την παρέμβαση θεσμικών και άλλων παραγόντων, οι οποίοι επιδιώκουν να διαμορφώσουν το πως προσλαμβάνεται το πρόβλημα ανάλογα με τα συμφέροντα και τους σκοπούς τους.
Το ύφος και ο τόνος της κάλυψης του θέματος από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αναπόφευκτα δραματοποιούν το πρόβλημα. Εξίσου στοχεύει στον εύκολο εντυπωσιασμό και την ανάλογη διαμόρφωση θετικής εικόνας και η αντίδραση των πολιτικών παραγόντων. Ποια όμως είναι η πραγματική αξία της ιδέας ότι «θα κάνουμε πόλεμο στο οργανωμένο έγκλημα»;
Ασφαλώς η σοβαρότητα των εγκλημάτων, τα οποία συνδέονται με το «οργανωμένο έγκλημα», η ακαθόριστη απειλή της εγκληματικής συνωμοσίας μιας αδιαφανούς ομάδας ως πρωταγωνιστή του φαινομένου, η αίσθηση ότι «είναι πολλά τα λεφτά», αλλά και η υπόνοια της διαβρωτικής του επίδρασης σε θεσμούς και λειτουργίες που θεωρούνται εγγυητές της κοινωνικής ομαλότητας, διευκολύνει απλουστεύσεις και γενικεύσεις. Σε αυτές συμβάλλει δημιουργώντας σύγχυση και η ίδια η Πολιτεία: το «οργανωμένο έγκλημα» αναμειγνύεται ως κατηγορία φαινομένου με το «σοβαρό έγκλημα», το «βίαιο και σοβαρό έγκλημα», την «τρομοκρατία» - ιδίως με αυτή την τελευταία ιστορικά στην Ελλάδα.
Όλα αυτά μας απομακρύνουν από την ουσία, η οποία σε τελική ανάλυση έχει να κάνει με το «οργανωμένο έγκλημα» ως επιχειρηματική δραστηριότητα, την εκμετάλλευση μιας αγοράς και την επιδίωξη του κέρδους. Η διαφορά είναι ότι ως δραστηριότητα αφορά αγορές και κέρδη τα οποία η επίσημη πολιτεία έχει ανακηρύξει παράνομα και αθέμιτα, εκτός δηλαδή των ορίων της επίσημης οικονομίας. Αυτό το χαρακτηριστικό έχει συνέπειες για την οργάνωση και για τις μεθόδους της δραστηριότητας αυτής.
Καθόλου όμως δεν μειώνει το θέλγητρο του κέρδους και της προοπτικής των εξουσιών και των ευχερειών που συνδέονται με αυτό σε μια κοινωνία που το μέτρο της κοινωνικής εξουσίας είναι το χρήμα. Το «οργανωμένο έγκλημα» είναι κυρίως μια συμβιωτική σχέση μεταξύ «υποκόσμου» και «κοινωνικής επιφάνειας», η οποία δημιουργεί τις ευκαιρίες, προσφέρει τις διασυνδέσεις και τα στηρίγματα και προσδιορίζει την κατανομή των σχετικών ωφελειών στο πλαίσιο των σχετικών δραστηριοτήτων.
Πίσω λοιπόν από την τρέχουσα έξαρση της βίας βρίσκεται η κανονικότητα σε μακρότερο χρόνο μιας κατά βάση οικονομικής δραστηριότητας, η οποία είναι πιθανό να μας αφορά όλους στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής. Η βία η ίδια είναι περισσότερο ένδειξη μιας δυσλειτουργίας της δραστηριότητας αυτής παρά ο κανόνας της.
Ο κατακλυσμός του προσκηνίου της επικαιρότητας από το «οργανωμένο έγκλημα» να μην γίνει η αφορμή για αφορισμούς και πολεμικές ιαχές. Θα πρέπει να είναι η στιγμή για ουσιαστικό προβληματισμό σε θέματα αξιών και θεσμικής συγκρότησης: τι αντιλαμβανόμαστε ως θεμιτό και αθέμιτο κέρδος, πώς επικυρώνουμε κοινωνικά την επιδίωξη και την επίτευξη του κέρδους, τι απαγορεύουμε και γιατί, πώς οργανώνουμε την επιτήρηση και τη διαφύλαξη μιας τέτοιας απαγόρευσης; Πρέπει επίσης να είναι η στιγμή όχι της βιαστικής επικύρωσης νέων εξουσιών και ευχερειών, αλλά της επένδυσης στον επαγγελματισμό και το φρόνημα του καθήκοντος των αστυνομικών και των δικαστικών λειτουργών, οι οποίοι καταπιάνονται με την αντιμετώπιση του προβλήματος.
* Ο Γιώργος Παπανικολάου είναι αναπληρωτής καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Teesside της Μεγάλης Βρετανίας
