Η κλιματική κρίση τις φέρνει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Για τις ΗΠΑ και τη Ρωσία ο λόγος, καθώς, παρά την τάση επιστροφής των σχέσεών τους στις ψυχροπολεμικές εντάσεις, οι υπουργοί Εξωτερικών, Λαβρόφ και Μπλίνκεν, συναντήθηκαν στο περιθώριο της 12ης Υπουργικής Συνόδου του Αρκτικού Συμβουλίου στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας, στις 19 και 20 Μαΐου. Υπό την προεδρία της Ισλανδίας, αυτό το διακυβερνητικό φόρουμ που συγκαλείται κάθε δύο χρόνια, με τη συμμετοχή των χωρών της Αρκτικής (ΗΠΑ, Ρωσίας, Ισλανδίας, Καναδά, Δανίας, Φινλανδίας, Σουηδίας, Νορβηγίας), σηματοδοτεί κρίσιμα περιβαλλοντικά, ενεργειακά θέματα - πλέον υπό το φως της πανδημίας αλλά και της κλιματικής κρίσης, με φόντο τα συγκρουόμενα συμφέροντα ΗΠΑ και Ρωσίας.
Στο τραπέζι βρίσκεται συστηματικά η υπερθέρμανση του πλανήτη, που έχει ραγδαίες συνέπειες, αλλάζοντας ριζικά τα δεδομένα αιώνων σε αυτή την κομβικής γεωπολιτικής σπουδαιότητας περιοχή που χαρακτηρίζεται από νέους θαλάσσιους δρόμους και εν δυνάμει σημαντικό ορυκτό πλούτο. Πλέον οι θαλάσσιες οδοί αλλάζουν, καθώς η απόσταση μεταξύ Ασίας και Ευρώπης μειώνεται κατά πολλές χιλιάδες χιλιόμετρα σε σχέση με τη διαδρομή μέσω της Διώρυγας του Σουέζ - η Ρωσία σκοπεύει έτσι να τετραπλασιάσει τη θαλάσσια κυκλοφορία στην Αρκτική τα επόμενα πέντε χρόνια.
Εκτός από το εμπορικό, υπάρχει και το ενεργειακό διακύβευμα. Το λιώσιμο των πάγων απελευθερώνει την πρόσβαση στο υπέδαφος. Θεωρείται ότι η Αρκτική διαθέτει το 1/4 των παγκοσμίων ενεργειακών πόρων: μεγάλες, αλλά άγνωστες προς το παρόν, ποσότητες πετρελαίου στη θάλασσα του Μπάρεντς, φυσικό αέριο, υγροποιημένο φυσικό αέριο. Αλλά και μεταλλεύματα, όπως χρυσό, ουράνιο, νικέλιο, ψευδάργυρο. Ένα είδος ενεργειακού “τζακ ποτ” που εξηγεί το ενδιαφέρον των οκτώ παράκτιων χωρών να επεκτείνουν τις θαλάσσιες ζώνες τους... Και γιατί ΗΠΑ και Ρωσία δεν θα κάνουν πίσω σε ένα “παίγνιο” που πλέον τα νέα δεδομένα της κλιματικής κρίσης το επανακαθορίζουν.
Όμως καραδοκεί ο κίνδυνος, στην κούρσα των συμφερόντων που επιβάλλουν τα νέα, λόγω κλιματικής κρίσης, δεδομένα, το περιβάλλον να είναι (ξανά) ο μεγάλος ξεχασμένος και χαμένος... Ήδη είναι γνωστό ότι η βιοποικιλότητα στην Αρκτική, που φιλοξενεί πάνω από 20.000 ζωικά ή φυτικά είδη, απειλείται σοβαρά από την υπερθέρμανση που προκαλεί τεράστιες δασικές πυρκαγιές. Το λιώσιμο του μονίμου στρώματος πάγου απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες μεθανίου, προκαλώντας τα εξαιρετικά βλαβερά αέρια του θερμοκηπίου. Τα δεδομένα αυτά οφείλουν να λαμβάνουν πλέον υπόψη τους τα διάφορα εξορυκτικά σχέδια, καθώς οι ντόπιοι πληθυσμοί στέλνουν μήνυμα ότι δεν πρόκειται να επιτρέψουν περαιτέρω περιβαλλοντική καταστροφή. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι, πρόσφατα, στη Γροιλανδία, την αυτόνομη περιφέρεια της Δανίας, την πιο παγωμένη χώρα του κόσμου, η αντίθεση των κατοίκων σε ένα αμφιλεγόμενο σχέδιο εξόρυξης ουρανίου έφερε στην εξουσία ένα οικολογικό κόμμα που δεσμεύτηκε να ακυρώσει αυτή την προοπτική...
Η παρτίδα λοιπόν μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας αλλά και των υπολοίπων χωρών αναμένεται διαρκείας και σκληρή - αντάξια των πολλών δυνατοτήτων που κρύβει η Αρκτική. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι πριν από τη συνάντηση των δύο υπουργών Εξωτερικών, η οποία διεξήχθη σε εποικοδομητικό κλίμα, ο έμπειρος Λαβρόφ -η Ρωσία αναλαμβάνει πλέον τη διετή προεδρία του Συμβουλίου- είχε σπεύσει να στείλει το μήνυμά του. Στις 17 του μήνα ξεκαθάριζε ότι η Αρκτική είναι “δικά μας εδάφη, δική μας παράκτια ζώνη”. Κλιματική κρίση, ενεργειακές και εμπορικές προκλήσεις, γεωπολιτικές και στρατιωτικές ισορροπίες: η δύσκολη εξίσωση των επόμενων ετών έχει όνομα. Αρκτική...
* Η Ρένα Δούρου είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία, εκπρόσωπος για θέματα Κλιματικής Αλλαγής
