Καθώς φέτος γιορτάζουμε τα 200 χρόνια της εθνικής παλιγγενεσίας, η στήλη μας αποφάσισε να εστιάσει σε μια γωνιά της Αθήνας, τη γειτονιά του Ψυρρή, μία από τις πιο παλιές χριστιανικές γειτονιές της πρωτεύουσας.
Η μοναδική της πλατεία, η πλατεία Ηρώων, πήρε την ονομασία της από τους Καπεταναίους της Επανάστασης, οι οποίοι πήγαιναν εκεί κρυφά τις νύχτες είτε για να πιουν ένα κρασί είτε κυρίως για να παραλάβουν την μπαρούτη και τα καριοφίλια που χρειάζονταν για τον αγώνα. Όσο για την ονομασία της γειτονιάς, μια παράδοση μας λέει ότι της έμεινε από το παρατσούκλι κάποιου τύπου, του Ψυρρή, διάσημου σελέμη, ο οποίος τριγύριζε τους προεστούς βρίσκοντας πάντα τον τρόπο κάτι να τους ψιθυρίσει. Γι’ αυτό και τον είχαν ονομάσει ο «Ψύρρας» ή ο «Ψυρρής».
Στην γειτονιά αυτή κατοικούσαν και πολλοί νησιώτες εργάτες, δεν είχε όμως τις γραφικότητες, τα αρχοντόσπιτα και της ανηφοριές της Πλάκας. Ήταν πάντα η γειτονιά της φτωχολογιάς. Στη δεκαετία του 1950 και κυρίως του 1960 έσφυζε από ζωή και οικονομική κίνηση, αφού στέγαζε πολυάριθμες βιοτεχνίες, μικροεπιχειρήσεις και εμπορικά μαγαζιά, κυρίως τους κλάδους της υποδηματοποιίας, τα είδη δέρματος και κιγκαλερίας.
Η κρίση της οικονομίας στους κλάδους αυτούς αλλά και γενικότερα σταδιακά ερήμωσε τη συνοικία και έφερε τα μαγαζιά υγειονομικού ενδιαφέροντος που γέμισαν τα στενάκια της περιοχής. Έτσι η περιοχή του Ψυρρή μετατράπηκε σε γειτονιά υπερτοπικού χαρακτήρα και πολυσύχναστη γωνιά στο κέντρο της πόλης. Η μετατροπή της αυτή προκαλεί ερωτήματα και αμφισβητήσεις, αφού η παραδοσιακή φυσιογνωμία της περιοχής σταδιακά χάνεται.
Στου Ψυρρή έζησε κάποια χρόνια της ζωής του και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο οποίος νοίκιαζε ένα μικρό δώμα πίσω από την εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, με ένα κρεβάτι και ένα μικρό γραφείο. Η οικία του Παπαδιαμάντη ήταν χαρακτηριστική για την απλότητά της και κυρίως για τη λιτότητα της ζωής τού μεγάλου μας λογοτέχνη.
