Ο "αέρας δημοκρατίας" έχει φυσήξει για τα καλά στη χώρα μας. Η πανδημία και τα περιοριστικά μέτρα έχουν οδηγήσει σε υποχώρηση της δημοκρατίας, συρρίκνωση των ελευθεριών και των ατομικών δικαιωμάτων. Τους τελευταίους μήνες αφηνιασμένοι ανεκπαίδευτοι δικυκλιστές της ομάδας Δράση χτυπούν και τρομοκρατούν όχι μόνο στις διαδηλώσεις, αλλά και μέσα στις γειτονιές.
Ο άγριος ξυλοδαρμός του νέου άνδρα στη Νέα Σμύρνη την περασμένη Κυριακή και το τυφλό πογκρόμ που ακολούθησε την πορεία και τον τραυματισμό αστυνομικού την Τρίτη ήταν η τελευταία, μα πιο χαρακτηριστική εικόνα. Η αστυνομική βία έχει αναβαθμιστεί αισθητά. Γι’ αυτή την αναβάθμιση μιλάει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής ο αναπληρωτής καθηγητής Εγκληματολογίας στο Teesside University Γιώργος Παπανικολάου.
Στο πλαίσιο της ποιοτικής αναβάθμισης της καταστολής και του αυταρχισμού εντάσσεται και η είσοδος των αστυνομικών δυνάμεων στα πανεπιστήμια. Στο ΑΠΘ έγινε η πρόβα τζενεράλε με εικόνες που θυμίζουν Τουρκία του Ερντογάν. Τις ώρες που γράφονταν αυτές οι γραμμές πέριξ του πανεπιστημίου "μύριζε μπαρούτι".
Ο Άρης Στυλιανού και ο Γιάννης Μυλόπουλος, καθηγητές του ΑΠΘ, που έζησαν την πρώτη στα μεταπολιτευτικά χρόνια εισβολή των ΜΑΤ στο καμπ του πανεπιστημίου και βοήθησαν να αποτραπεί μια δεύτερη προσπάθεια βίαιης εκκένωσης του κτηρίου διοίκησης από την ΕΛ.ΑΣ., γράφουν επίσης στην ΑΥΓΗ της Κυριακής.
Απέναντι στη νέα κανονικότητα
Του Γιώργου Παπανικολάου*
Η τρέχουσα περίοδος σημαδεύεται πρώτα - πρώτα από τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό περιστατικών αστυνομικής αυθαιρεσίας και υπέρμετρης, αν όχι ασύδοτης, βίας.
Είναι επίσης φανερό πως η σχέση αστυνομίας και πολιτών δοκιμάζεται, όχι μόνο στο πλαίσιο θεμάτων τα οποία προκαλούν τη διαμαρτυρία και την αντίδραση μιας ευαισθητοποιημένης ή της άμεσα θιγόμενης κάθε φορά μερίδας πολιτών, αλλά συνολικά, στο πλαίσιο της διαχείρισης της πανδημίας, με τους εν πολλοίς αναιτιολόγητους και αλλοπρόσαλλους περιορισμούς που επιβάλλονται από την κυβέρνηση και υλοποιούνται από την αστυνομία.
Η συνολική χειροτέρευση της σχέσης αστυνομίας και πολιτών δεν οφείλεται όμως μόνο στη στάση και τις τακτικές κινήσεις της κυβέρνησης, αλλά και στη δρομολόγηση μονιμότερων αλλαγών στην κατασταλτική υποδομή και στους όρους παρέμβασης της Ελληνικής Αστυνομίας.
Ήδη πραγματοποιούνται νέες επενδύσεις σε υλικό και τεχνολογίες, οι οποίες αυξάνουν σημαντικά την κατασταλτική δυνατότητα της αστυνομίας, από οχήματα, αλεξίσφαιρα γιλέκα, κράνη, ασυρμάτους, έως νέα μέσα και συστήματα παρακολούθησης, καταγραφής και επεξεργασίας πληροφορίας.
Οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν και τον τρόπο με τον οποίο εμφανίζεται η αστυνομία στην επαφή της με τους πολίτες, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργεί σε αυτές τις περιστάσεις. Για παράδειγμα οι φορητές κάμερες θα καταγράφουν εικόνα και ήχο, χωρίς τη σχετική συναίνεση του πολίτη, σε κάθε τέτοια επαφή.
Μονιμοποιείται επίσης η στρατοκρατική παρουσία της αστυνομίας στην καθημερινή ζωή των μεγαλύτερων αστικών κέντρων. Από παλαιότερες εποχές υπήρχε το πρωτάκουστο χαρακτηριστικό της τοποθέτησης ειδικών μονάδων καταστολής πλήθους σε σχεδόν μόνιμη βάση στην καρδιά της πόλης.
Με τη δημιουργία των διαφόρων ειδικών ομάδων, αυτών ιδίως που κυκλοφορούν σε δίκυκλα, το άτοπο αυτό όχι απλά μεγεθύνεται, αλλά αποκτά και ποιοτικά διαφορετικά χαρακτηριστικά. Ήδη οι περισσότερες από αυτές τις ομάδες έχουν γίνει γνωστές για την εμπλοκή τους σε περιστατικά αυθαιρεσίας και βίας.
Η κυβέρνηση επιμένει στη στελέχωση αυτών των μονάδων πρώτης γραμμής με προσωπικό δεύτερης ταχύτητας, το οποίο προσλαμβάνεται με συνοπτικές διαδικασίες, εκπαιδεύεται με ακόμη συνοπτικότερες, με βασικό κριτήριο επιλογής τη στρατιωτική προϋπηρεσία. Αυτό έχει σοβαρότατες συνέπειες για το ύφος και την ποιότητα της καθημερινής αστυνόμευσης, αφού το προσωπικό αυτό είναι κατάλληλο μόνο για να λειτουργεί στο πνεύμα μιας επιθετικής αστυνόμευσης, η οποία αντιλαμβάνεται τον πολίτη σαν πιθανό κίνδυνο και τελικά σαν εχθρό.
Τα δραματικά περιστατικά των τελευταίων ημερών και, κυρίως, η οπτικοακουστική αποτύπωση αυτού του πνεύματος των διαφόρων μονάδων «πρώτης γραμμής» της αστυνομίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προσφέρουν την απόδειξη ότι η Ελληνική Αστυνομία βρίσκεται σε λάθος δρόμο. Η κυβέρνηση φροντίζει ώστε η επιστροφή από αυτόν να γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη.
Είναι άμεση προτεραιότητα η διερεύνηση, η ανάδειξη και ο έλεγχος της μεγαλύτερης εικόνας που αναδύεται: με τη νέα αστυνομία που ευαγγελίζεται και δημιουργεί η κυβέρνηση εγκαθιδρύεται μια νέα κανονικότητα, στην οποία οι όροι της ομαλής λειτουργίας της δημοκρατίας, τουλάχιστον όπως την αντιλαμβανόταν η μεγαλύτερη μερίδα των πολιτών στους προηγούμενους κύκλους της μεταπολιτευτικής περιόδου, δεν θα ισχύουν. Οι κίνδυνοι για τις ελευθερίες και τα δικαιώματα είναι υπαρκτοί και μεγάλοι.
* Ο Γιώργος Παπανικολάου είναι αναπληρωτής καθηγητής Εγκληματολογίας στο Teesside University της Μεγάλης Βρετανίας
Το ΑΠΘ που μας αξίζει
Του Άρη Στυλιανού*
Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, που ετοιμάζεται να γιορτάσει προσεχώς τα 100 χρόνια από την ίδρυσή του, είναι το μεγαλύτερο ΑΕΙ της χώρας και έχει να επιδείξει πλήθος διδακτικών, ερευνητικών και ακαδημαϊκών επιτευγμάτων σε διεθνές επίπεδο. Χαρακτηρίζεται από την προοδευτική, φιλελεύθερη και δημοκρατική παράδοσή του, όπως εκφράστηκε από σπουδαίους καθηγητές και διανοούμενους, μεταξύ των οποίων οι αείμνηστοι Αριστόβουλος Μάνεσης και Δημήτρης Μαρωνίτης.
Στις 22 Φεβρουαρίου 2021 έζησε μια μαύρη μέρα, όταν για πρώτη φορά μεταπολιτευτικά πάνοπλες αστυνομικές δυνάμεις εισέβαλαν στην καρδιά του συλλαμβάνοντας 31 φοιτητές/τριες που διαμαρτύρονταν για τον νόμο 4777/21. Αυτός ο εκτρωματικός νόμος, μεταξύ άλλων, παραβιάζει τη συνταγματική διάταξη για πλήρως αυτοδιοικούμενα ΑΕΙ και εγκαθιστά μονίμως στο εσωτερικό τους την Αστυνομία.
Φαίνεται ότι εσχάτως το υπουργείο Παιδείας έχει ανατεθεί πλήρως στον κ. Χρυσοχοΐδη, που αποφάσισε να καταστήσει το ΑΠΘ πειραματικό πεδίο βίαιης επιβολής των νέων μέτρων. Όμως, η κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη οφείλει επιτέλους να αντιληφθεί ότι το πανεπιστήμιο δεν είναι στρατόπεδο ούτε σωφρονιστικό ίδρυμα.
Η βάρβαρη επέμβαση των ΜΑΤ και η εκκωφαντική απουσία των πρυτανικών αρχών οδήγησαν στη συνεχιζόμενη κατάληψη του κτηρίου διοίκησης. Η σύγκλητος του ΑΠΘ ζήτησε την απαλλαγή των συλληφθέντων/εισών, τη διερεύνηση των ευθυνών της αστυνομίας και ανέλαβε πρωτοβουλίες διαλόγου, προκειμένου τα προβλήματα να επιλυθούν με ακαδημαϊκούς όρους. Ζήτησε επίσης τη λήξη της κατάληψης, που παραλύει τις διοικητικές λειτουργίες του ιδρύματος.
Η κυβέρνηση έριξε κι άλλο λάδι στη φωτιά με την αστυνομική επιχείρηση τη νύχτα της 8ης Μαρτίου, που ευτυχώς δεν κατέληξε σε νέα εισβολή.
Η σύγκλητος, πολλά τμήματα και συλλογικότητες του ΑΠΘ εκτιμούν ότι η συνέχιση της διαδικτυακής διδασκαλίας υποβαθμίζει τις πανεπιστημιακές σπουδές και ζητούν την άμεση σταδιακή επαναλειτουργία του πανεπιστημίου με όρους υγειονομικής ασφάλειας. Η Γενική Συνέλευση του ΕΣΔΕΠ ζητεί την απόσυρση του Νόμου 4777/21, καταδικάζει την επέμβαση της αστυνομίας και τάσσεται υπέρ του συντονισμού δράσης με τους φοιτητές και τις φοιτήτριες.
Η κυβερνητική στρατηγική της έντασης πρέπει να ηττηθεί. Προς τούτο χρειάζεται να επικρατήσουν ο διάλογος και η συνεννόηση, ώστε το ΑΠΘ να συνεχίσει να είναι το ακαδημαϊκό και δημοκρατικό, ποιοτικό και εξωστρεφές, δημόσιο πανεπιστήμιο που έχει ανάγκη σήμερα η ελληνική κοινωνία.
* Ο Άρης Στυλιανού είναι πρόεδρος του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ
Η πανεπιστημιακή κοινότητα ενωμένη θα αποκρούσει και αυτόν τον νόμο - έκτρωμα
Του Γιάννη Α. Μυλόπουλου*
Πριν εμφανιστεί ο Νόμος Κεραμέως - Χρυσοχοΐδη το πανεπιστήμιο βρισκόταν εν υπνώσει. Και ξαφνικά έρχεται ένας νόμος που, προκειμένου να θεσμοθετήσει την εγκατάσταση μόνιμων αστυνομικών δυνάμεων μέσα στα πανεπιστήμια, να νομιμοποιήσει την εισαγωγή ηλεκτρονικών μέτρων παρακολούθησης της πανεπιστημιακής ζωής και να αναβιώσει πειθαρχικά μέτρα με κρατική παρέμβαση, τα χαρακτηρίζει χώρους εγκληματικότητας και ανομίας.
Πρόκειται για μια διεθνώς πρωτότυπη νομοθετική πρόβλεψη, μία και μόνιμη εγκατάσταση αστυνομικών δυνάμεων σε πανεπιστήμιο δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον δημοκρατικό κόσμο. Τα πανεπιστήμια από χώροι ελεύθερης έκφρασης κινδυνεύουν να μετατραπούν σε θωρακισμένες και αστυνομοκρατούμενες φυλακές. Λες και οι φοιτητές και οι φοιτήτριες είναι εγκληματίες, λες και η ελεύθερη έκφραση είναι πράξη παράνομη και παραβατική.
Η αντίδραση της πανεπιστημιακής κοινότητας είναι καθολική. Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, μεταξύ των οποίων και ο φιλοκυβερνητικός πρύτανης του ΑΠΘ, σύσσωμη η πανεπιστημιακή κοινότητα απορρίπτει το εφιαλτικό, αντιδημοκρατικό και αναχρονιστικό νομοθέτημα.
Τι έγινε τη «Μαύρη Δευτέρα» με τα ΜΑΤ
Μια ομάδα 25 φοιτητών επιχειρεί το πρωί της 22 Φεβρουαρίου κατάληψη του κτηρίου διοίκησης του ΑΠΘ. Ο πρύτανης δεν χάνει την ευκαιρία. Αντί να επιστρατεύσει τον διάλογο για να συζητήσει με τους φοιτητές που διαμαρτύρονται πολιτικά, εκείνος ενημερώνει αμέσως την εισαγγελία. Γίνεται έτσι η αφορμή της πιο αποκρουστικής αστυνομικής επέμβασης που γνώρισε ποτέ πανεπιστήμιο τα πολλά τελευταία χρόνια.
Επιπλέον οι πρυτανικές αρχές, απούσες από την αστυνομική επιχείρηση, δεν εμποδίζουν την άσκηση βίας εναντίον των φοιτητών και των φοιτητριών και δεν αποτρέπουν τη σύλληψή τους. Ακόμη χειρότερα, η πλήρης απουσία των πρυτανικών αρχών επιτρέπει την επανακατάληψη της πρυτανείας μετά την εκκένωσή της από την αστυνομία.
Από τότε μέχρι σήμερα ο πρύτανης, που έχει κατά νόμο την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του ΑΠΘ, δεν αναλαμβάνει καμία πρωτοβουλία συνεννόησης και διαλόγου με τους φοιτητές και τις φοιτήτριες και δεν προβαίνει σε καμία κίνηση με σκοπό την εκτόνωση της κατάστασης. Αντιμετωπίζει τους φοιτητές σαν εγκληματίες και οξύνει το κλίμα με συνεντεύξεις του που παπαγαλίζουν το κυβερνητικό αφήγημα ποινικοποίησης της πανεπιστημιακής ζωής.
Οι επικλήσεις από την πλευρά των πιο ψύχραιμων, μεταξύ των οποίων και η Συσπείρωση Πανεπιστημιακών, για ανάληψη πρωτοβουλίας από τις πρυτανικές αρχές πέφτουν στο κενό. Σώζουν όμως με την παρουσία τους από τα χειρότερα το ΑΠΘ τη Δευτέρα 8.3 το βράδυ, όταν τα ΜΑΤ ετοίμαζαν επέμβαση.
Η κυβέρνηση και ο πρύτανης του ΑΠΘ, σε απόλυτη ευθυγράμμιση, λειτουργούν εμπρηστικά, ωθούν τα πράγματα στα άκρα και οδηγούν σε ακραία πόλωση. Επιδίωξή τους είναι να αποδείξουν ότι τα πανεπιστήμια δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς μόνιμη αστυνομική παρουσία εντός τους.
Η κατάληψη πρέπει να τελειώσει με ειρηνικό τρόπο. Η πανεπιστημιακή κοινότητα, σε ενιαίο μέτωπο φοιτητών, εργαζομένων και καθηγητών, θα αποκρούσει με ειρηνικά μέσα και αυτό το αντιεκπαιδευτικό νομοθέτημα, όπως συνέβη και με τον Νόμο Διαμαντοπούλου.
* Ο Γιάννης Α. Μυλόπουλος είναι καθηγητής και πρώην πρύτανης του ΑΠΘ
