Το 2023 ήταν μια συναρπαστική χρονιά για τη διαστημική εξερεύνηση και την έρευνα που βασίζεται σε διαστημικές αποστολές. Έτσι, το 2024 οι επιστημονικές ομάδες των αποστολών και η επιστημονική κοινότητα θα έχουν τη δυνατότητα να παράξουν νέα αποτελέσματα, όσο πραγματοποιούνται οι αποστολές που έχουν δρομολογηθεί για το νέο έτος.
Μια σύντομη ανασκόπηση
Ένα από τα σημαντικότερα διαστημικά νέα της χρονιάς που πέρασε ξεκίνησε να υλοποιείται ήδη από το 2016, όταν εκτοξεύτηκε η αποστολή OSIRIS-Rex. Χρειάστηκε δύο χρόνια για να φτάσει στον αστεροειδή 101955 Bennu και άλλα δυο για να μελετήσει την επιφάνειά του και να προσεδαφιστεί στην καλύτερη δυνατή τοποθεσία. Το δείγμα που συνέλεξε έφτασε πίσω στη Γη μόλις τον περασμένο Σεπτέμβρη ενώ η αποστολή συνέχισε το ταξίδι της για να μελετήσει άλλον έναν αστεροειδή, τον 99942 Apophis, όπου θα φτάσει σε πέντε περίπου χρόνια. Στο μεταξύ οι επιστημονικές ομάδες μελετούν τα δείγματα εδάφους και έχουν ήδη αναφέρει την ύπαρξη μορίων οργανικών χημικών ενώσεων καθώς επίσης και υλικών που απαιτούν περισσότερη μελέτη.
Την 1η Ιουλίου του 2023 εκτοξεύτηκε το όχημα Falcon 9 που μετέφερε το διαστημικό τηλεσκόπιο Euclid της Ευρωπαϊκής υπηρεσίας διαστήματος (ESA). Το τηλεσκόπιο τέθηκε στο σημείο ισορροπίας Ήλιου-Γης L2, σε απόσταση 1.2 εκατομμυρίων χιλιομέτρων και έχει ως σκοπό την χαρτογράφηση περίπου του ενός τρίτου του ορατού Σύμπαντος, μια περιοχή που περιλαμβάνει δισεκατομμύρια γαλαξίες. Η καταγραφή των θέσεων, σχημάτων και ιδιοτήτων των γαλαξιών θα μας δώσει τη δυνατότητα να κατανοήσουμε καλύτερα την κατανομή της ύλης στο Σύμπαν και τις ιδιότητές της, προσφέροντας μας έμμεσα αλλά μεγάλης σημασίας συμπεράσματα για τη σκοτεινή ύλη που περιβάλει τους γαλαξίες. Μόλις πριν δυο μήνες η ESA έδωσε στη δημοσιότητα τις πρώτες έγχρωμες εικόνες που τράβηξε η αποστολή.
Τέλος, μεταξύ άλλων, το 2023 είδε για πρώτη φορά ένα ανθρώπινο δημιούργημα στον νότιο πόλο της Σελήνης. H αποστολή Chandrayaan-3 ήταν η πρώτη αποστολή που το κατάφερε, στις 23 Αυγούστου 2023, βάζοντας για τα καλά την Ινδία στον αγώνα για την εξερεύνηση του δορυφόρου μας. Μόλις λίγες ημέρες αργότερα η ίδια χώρα εκτόξευσε την πρώτη της αποστολή με σκοπό τη μελέτη του Ήλιου. Το Aditya-L1 θα σταθεί στο σημείο ισορροπίας L1 μεταξύ Ήλιου-Γης και θα παρατηρεί αδιάκοπα τον Ήλιο τουλάχιστον πέντε έτη, δίνοντάς μας εικόνες της χρωμόσφαιρας και του ηλιακού στέμματος.
Τι να περιμένουμε το 2024
Η μελέτη της Σελήνης βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος το 2024 και τα ακόλουθα χρόνια καθώς συνεχίζεται το πρόγραμμα Artemis της NASA αλλά και τα προγράμματα εξερεύνησης της Κίνας και άλλων χωρών.
Μέχρι το τέλος της χρονιάς έχουν προγραμματιστεί πέντε εκτοξεύσεις στα πλαίσια της πρωτοβουλίας CLPS (Commercial Lunar Payload Service), που έχουν ως στόχο την τοποθέτηση οργάνων και εξοπλισμού στο φυσικό μας δορυφόρο. Το CLPS, που εκτελείται στα πλαίσια του προγράμματος Artemis II ήδη από το 2023, έχει ως σκοπό παραδόσεις εξοπλισμού στην σεληνιακή επιφάνεια για την εκτέλεση πειραμάτων, τη δοκιμή νέων τεχνολογιών και την προετοιμασία των επανδρωμένων αποστολών. Για αυτό το σκοπό έχουν συναφθεί συμφωνίες με ιδιωτικές εταιρείες, οι οποίες θα αναλάβουν το κόστος και την εκτέλεση των επιμέρους αποστολών. Αυτές περιλαμβάνουν την παράδοση σεληνιακού οχήματος για την εξερεύνηση των συνθηκών στο νότιο σεληνιακό πόλο (VIPER, Volatiles Investigating Polar Exploration Rover), συσκευές για τη μελέτη του εδάφους σε περιοχές όπου έχουν προσκρούσει μετεωρίτες, καθώς επίσης όργανα για τη μελέτη του μαγνητικού περιβάλλοντος και του τρόπου με τον οποίο αλληλεπιδρά με τον ηλιακό άνεμο. Τέλος, με την αποστολή Lunar Trailblazer, η οποία εντάσσεται στην ίδια σειρά με τις προαναφερθείσες, η NASA σκοπεύει να μελετήσει την αφθονία του νερού στη Σελήνη καθώς επίσης την κατανομή του, την μεταβλητότητα που παρουσιάζει και το κατά πόσο βρίσκεται μέσα στα πετρώματα ή σε αποθέσεις πάγου σε σκοτεινά σημεία.
Τα αποτελέσματα των αποστολών αυτών έχουν μεγάλη σημασία για την περαιτέρω ανθρώπινη παρουσία στο φυσικό μας δορυφόρο. Μάλιστα, το 2024 είναι πολύ πιθανό να έχουμε και την πρώτη επανδρωμένη αποστολή προς τη Σελήνη, καθώς το Artemis II είναι προγραμματισμένο να εκτοξευτεί το νωρίτερο τον Νοέμβριο του 2024, μεταφέροντας τέσσερις αστροναύτες σε τροχιά γύρω από το φεγγάρι. Παρόλο που δεν θα προσεδαφιστεί, αναμένεται να δοκιμάσει και να επιβεβαιώσει ότι όλα τα συστήματα του διαστημικού σκάφους λειτουργούν όπως αναμένεται προκειμένου να εκτελεστεί με ασφάλεια για τους αστροναύτες ένα ταξίδι σε συνθήκες βαθέως διαστήματος.
Τέλος, το 2024 θα δει τη συνέχιση του κινεζικού προγράμματος εξερεύνησης της Σελήνης με την αποστολή Chang’e 6. Μέχρι στιγμής η Κίνα έχει θέσει σε τροχιά γύρω από το δορυφόρο μας δυο αποστολές, τις Chang’e 1 και 2, έχει προσεδαφίσει οχήματα με τις δυο επόμενες ενώ έχει συλλέξει δείγματα με την αποστολή Chang’e 5, η οποία επέστρεψε στη Γη με περισσότερο από 1.7 κιλά σεληνιακού εδάφους. Η έκτη τέτοια αποστολή θα μεταφέρει στη Σελήνη όργανα από τέσσερις χώρες, τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Σουηδία αλλά και το Πακιστάν, με σκοπό τη μελέτη του πάγου και της σύστασης ατμόσφαιρας και εδάφους.
Δεν είναι όμως μόνο το δικό μας φεγγάρι στο στόχαστρο, αλλά και ο η Ευρώπη, ο παγωμένος δορυφόρος του Δία. H NASA προγραμματίζει την εκτόξευση της αποστολής Europa Clipper, με στόχο την Ευρώπη μέσα στο 2024. Ήδη από το 1990 γνωρίζουμε ότι η Ευρώπη είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αντικείμενα του ηλιακού μας συστήματος, καθώς από τα μέχρι τώρα στοιχεία, γνωρίζουμε ότι διαθέτει έναν τεράστιο υπόγειο ωκεανό νερού, με όγκο μεγαλύτερο από εκείνο όλων των γήινων ωκεανών μαζί. Ταυτόχρονα, οι παλιρροϊκές δυνάμεις που δέχεται από τον Δία είναι πιθανό να παρέχουν μια πηγή θερμότητας στον πλανήτη, η οποία μπορεί να κάνει τον τεράστιο υδάτινο όγκο που φιλοξενεί η Ευρώπη ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ύπαρξη μορφών ζωής, αντίστοιχων με αυτές που συναντάμε στα μεγαλύτερα βάθη των γήινων ωκεανών. Το Europa Clipper θα φτάσει στην Ευρώπη το 2030 και θα την πλησιάσει σαράντα με πενήντα φορές παίρνοντας κάθε φορά λεπτομερείς εικόνες της παγωμένης επιφάνειας και των πιδάκων που διαφεύγουν από αυτή. Οι παρατηρήσεις αυτές θα μας βοηθήσουν να διαπιστώσουμε αν ο υπόγειος ωκεανός περιέχει αλμυρό νερό ή άλλα σημαντικά χημικά στοιχεία όπως θείο, άνθρακα και άζωτο.
Μέσα στο 2024 θα εκτοξευτεί και η Ιαπωνική αποστολή Martian Moon Exploration (MMX), με σκοπό τη μελέτη των δορυφόρων του Άρη, Φόβο και Δείμο. Το MMX θα τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Άρη μέσα στο 2025 και θα μελετήσει τους δυο δορυφόρους τους. Στη συνέχεια θα προσεδαφιστεί στον Φόβο, από τον οποίο αναμένεται να συλλέξει δείγματα. Τα τελευταία θα επιστρέψουν στη Γη το 2029 και αναμένεται να βοηθήσουν τους επιστήμονες να κατανοήσουν την μυστηριώδη προέλευση των δυο αυτών δορυφόρων.
Τέλος, μέσα στη νέα χρονιά θα έχουμε την εκτόξευση του δεύτερου σκέλους της εντυπωσιακής αποστολής DART στο διπλό σύστημα αστεροειδών Δίδυμος και Δίμορφος. Η αποστολή έχει ως στόχο να αποδείξει ότι η ανθρωπότητα μπορεί να μεταβάλει την τροχιά αστεροειδών μέσω πρόσκρουσης, προστατεύοντας τη Γη από μια πιθανή καταστροφική πρόσκρουση αστεροειδή. Τον Σεπτέμβρη του 2022 το DART της NASA προσέγγισε το σύστημα και προσέκρουσε στον Δίμορφο με σκοπό να μεταβάλει την τροχιά του σώματος. Πράγματι, οι πρώτες εικόνες που έλαβε η συσκευή έδειξαν ότι η περίοδος περιστροφής του Δίμορφου μεταβλήθηκε κατά περίπου 33 λεπτά. Μέσα στο 2024 η ESA θα εκτοξεύσει το σκάφος Hera, το οποίο αποτελεί την ευρωπαϊκή συνεισφορά στο πρόγραμμα και θα φτάσει στο σύστημα των δυο αστεροειδών το 2026. Το Hera θα διερευνήσει το κατά πόσο η πρόσκρουση ήταν αποτελεσματική, ή αν ο Δίμορφος επανήλθε στην αρχική του τροχιά. Επομένως τα αποτελέσματα της αποστολής είναι μεγάλης σημασίας και θα μας δείξουν κατά πόσο η ανθρωπότητα είναι σε θέση να αποτρέψει μια τέτοια καταστροφή στο μέλλον.
Πηγές
https://theconversation.com/six-space-missions-to-look-forward-to-in-2024-219440
https://www.youtube.com/watch?v=tJ3ZJjqu3NQ
