Ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα με την ονομασία Εκπαίδευση σε κρατούμενους (Education in the Prison, EU-Pri) με στόχο την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης των κρατουμένων λειτουργεί σε πιλοτική βάση σε κατάστημα κράτησης στο Νομό Αττικής τον τελευταίο χρόνο.
To EU-Pri είναι μία προσέγγιση σ την εκπαίδευση για την ιδιότητα του πολίτη σε κρατούμενους-εκπαιδευόμενους και αποτελεί ένα ερευνητικό πρόγραμμα που σύντομα φτάνει στο τέλος του, θέτοντας στο επίκεντρο ενήλικους κρατούμενους που φοιτούν σε ένα σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας εντός καταστήματος κράτησης. Το πρόγραμμα έχει ως στόχο να εμπλουτίσει και να καλλιεργήσει τις απαραίτητες δεξιότητες, στάσεις και αξίες που θα οδηγήσουν στην ενδυνάμωση της ιδιότητας του πολίτη (citizenship) μέσα από εκπαιδευτικές δράσεις και βιωματικά εργαστήρια. Μέσω του προγράμματος EU-Pri, κρατούμενοι-εκπαιδευόμενοι έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν ενεργά στο πλαίσιο της σχολικής κοινότητας και να λαμβάνουν αποφάσεις για θέματα που τους αφορούν.
Το πρόγραμμα που έχει συνολική διάρκεια έντεκα μήνες (Ιούνιος 2020 έως Μάιος 2021) συντονίζεται από το Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, σε συνεργασία με το Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και υλοποιείται με την υποστήριξη του ιδρύματος Robert Bosch Stiftung.
Βασική επιδίωξη του προγράμματος αποτελεί η καλλιέργεια ενός συμπεριληπτικού και δημοκρατικού σχολικού περιβάλλοντος. Το κοινό στο οποίο απευθύνεται είναι άνδρες κρατούμενοι, ηλικίας 25 έως 30 ετών, που έχουν ολοκληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και επιθυμούν να λάβουν το Απολυτήριο Γυμνασίου.
Η εκπαίδευση στη φυλακή και συγκεκριμένα η εκπαίδευση αναφορικά με την ιδιότητα του πολίτη, στοχεύει στην ενδυνάμωση του έγκλειστου πληθυσμού, με γνώμονα την προετοιμασία των ατόμων εν όψει της επικείμενης επανένταξής τους στην κοινωνία ως ενεργοί πολίτες, με ενδιαφέρον για συμμετοχή στα κοινά αλλά και στη μείωση των πιθανοτήτων επιστροφής των ίδιων σε πράξεις παραβατικού χαρακτήρα.
Μέσα από την υλοποίηση βιωματικών εργαστηρίων και εκπαιδευτικών δράσεων, όπως για παράδειγμα το εργαστήριο ρομποτικής, που απευθύνονται σε ομάδες εκπαιδευομένων προάγεται η συνεργασία μεταξύ των μελών της ομάδας και παράλληλα καλλιεργούνται οι απαραίτητες κοινωνικές δεξιότητες και ικανότητες. Τα εν λόγω στοιχεία, τα οποία συνάδουν με την έννοια της ενεργούς πολιτειότητας, θεωρούνται ταυτόχρονα σημαντικά και για την επικείμενη επανένταξη των κρατουμένων-εκπαιδευομένων στην κοινωνία. Το έργο φιλοδοξεί να βοηθήσει τους συμμετέχοντες να αναπτύξουν δεξιότητες που σχετίζονται με την κριτική σκέψη, τη λήψη αποφάσεων και τη διαπραγμάτευση και να αναπτύξουν συμπεριφορές που σχετίζονται με τον σεβασμό του άλλου, την υπευθυνότητα και την ανοχή, γύρω από αξίες όπως η δικαιοσύνη, η διαφορετικότητα, η ισότητα, η δημοκρατία και η ελευθερία. Μια ακόμη δράση, στο πλαίσιο του προγράμματος, αφορούσε στη δημιουργία ενός μαθητικού συμβουλίου, τα μέλη του οποίου καλούνται να διαχειριστούν θέματα που αφορούν στο σχολείο και κατ΄ επέκταση στους ίδιους, αλλά και να αναλάβουν ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ των συνεκπαιδευομένων τους και του συμβουλίου των διδασκόντων.
Τέλος, το πρόγραμμα στοχεύει να εμπλουτίσει τις γνώσεις των κρατουμένων-εκπαιδευομένων και να τους ενθαρρύνει να αναστοχαστούν αναφορικά με τις αξίες και τη συμπεριφορά τους ως πολίτες της χώρας στην οποία διαβιούν, αλλά και της Ευρώπης γενικότερα. Στην κατεύθυνση αυτή το πρόγραμμα τους δίνει την ευκαιρία να εκφραστούν και να λάβουν αποφάσεις για θέματα που τους αφορούν στο πλαίσιο της σχολικής κοινότητας.
Όπως σημειώνει η συντονίστρια του έργου, Δρ. Δώρα Κατσαμώρη, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος: «στόχο της παρεχόμενης εκπαίδευσης στη φυλακή αποτελεί η προετοιμασία των εκπαιδευομένων εν όψει της επικείμενης επανένταξης τους στην κοινωνία ως ενεργών και κοινωνικά ώριμων πολιτών, που θα έχουν αναλογιστεί τις πράξεις του παρελθόντος. Για ορισμένους από τους εκπαιδευόμενους η παραβατικότητα αποτελεί αποτέλεσμα ανάγκης ή λάθος επιλογής, ενώ για άλλους τρόπο ζωής. Μέσα λοιπόν από την εκπαίδευση, οι εκπαιδευόμενοι καλούνται να αναστοχαστούν πάνω στις πράξεις και τις αξίες τους και να ΄ξαναγνωριστούν’ με τον εαυτό τους, κάτι που αποτελεί τελικά και το ζητούμενο».
Λόγω των περιορισμών που έθεσε η πανδημία Covid-19, κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2020-2021, η άμεση συνεργασία με τους εκπαιδευόμενους δεν κατέστη εφικτή, με αποτέλεσμα τα εργαστήρια να απευθύνονται στους εκπαιδευτικούς του σχολείου, με τη μορφή σεμιναρίων και ομάδων εστίασης (focus groups), όπως επίσης και σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας εντός άλλων καταστημάτων κράτησης.
Ταυτόχρονα με τις δράσεις, στη σελίδα του προγράμματος αναρτάται εκπαιδευτικό υλικό προς αξιοποίηση κάθε ενδιαφερόμενου: http://eu-pri.demokritos-dev.eu/
Η ταυτότητα του Έργου Εκπαίδευση σε κρατούμενους
(Education in the Prison,EU-Pri)
Οι φορείς υλοποίησης του Έργου:
Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος
Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Ίδρυμα Robert Bosch Stiftung
Διάρκεια: Ιούνιος 2020 έως Μάιος 2021
Η ομάδα του έργου:
Δρ. Δώρα Κατσαμώρη (Ερευνήτρια και συντονίστρια του έργου)
Δρ. Βαγγέλης Καρκαλέτσης, Διευθυντής Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος (Project Management)
Δρ. Δέσποινα Καρακατσάνη (Επιστημονικά Υπεύθυνη)
Λευτέρης Κουκιανάκης (Εκπαιδευτής)
