Η προειδοποίηση από τον επικεφαλής της φαρμακευτικής εταιρείας Moderna ότι τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού πιθανό να είναι λιγότερο αποτελεσματικά απέναντι στη μετάλλαξη Όμικρον προκάλεσε ανησυχία σχετικά με το καλύτερο όπλο που διαθέτει σήμερα ο κόσμος για να καταπολεμήσει την πανδημία.
Παρότι το αφεντικό της BioNTech διαβεβαίωσε ότι οι πλήρως εμβολιασμένοι θα έχουν “υψηλό επίπεδο προστασίας κατά της σοβαρής νόσησης” και απέναντι στη νέα μετάλλαξη, δεν υπάρχουν ακόμη σαφείς αποδείξεις για την αντοχή της ανοσολογικής προστασίας απέναντι στο εξαιρετικά μεταλλαγμένο στέλεχος.
Επιστήμονες που ούτε καν είχαν ακούσει για την Όμικρον μια εβδομάδα πριν, προσπαθούν τώρα να επαληθεύσουν την αποτελεσματικότητα των σημερινών εμβολίων, προετοιμάζοντας παράλληλα νέες φόρμουλες, προσαρμοσμένες καλύτερα στην αναδυόμενη απειλή.
Όλα τα εμβόλια κατά της Covid-19 έχουν κατασκευαστεί για να προστατεύουν απέναντι στο αρχικό στέλεχος του Sars-Cov-2 που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην πόλη Ουχάν της Κίνας.
Η Όμικρον σηματοδοτεί, όμως, τέτοια αλλαγή σε σχέση με τον πρόγονό της ώστε οι επιστήμονες να φοβούνται ότι η ανοσολογική απόκριση που προγραμματίζουν τα αρχικά εμβόλια ίσως να μην είναι πλέον τόσο αποτελεσματική.
Το νέο στέλεχος, που εντοπίστηκε πρώτα στη νότιο Αφρική, διαθέτει 50 μεταλλάξεις, περισσότερες από τις μισές των οποίων βρίσκονται στην πρωτεϊνική ακίδα που επιτρέπει στον ιό να προσκολλάται στα ανθρώπινα κύτταρα.
“Υπάρχει μια κούρσα εξοπλισμών ανάμεσα στην εξέλιξη των αντισωμάτων μας, καθώς εκτίθενται σε εμβόλια ή στη μόλυνση, και στον ίδιο τον ιό, καθώς προσπαθεί να αποφύγει αυτά τα αντισώματα” σημειώνει ο Πόλ Μπιένιας, καθηγητής του Πανεπιστημίου Ροκφέλερ. “Η Όμικρον αποτελεί το τελευταίο όπλο του ιού σε αυτή τη γενετική σύγκρουση” σημειώνει.
H ομάδα του Μπιένιας δημιούργησε φέτος μια συνθετική πρωτεϊνική ακίδα με 20 μεταλλάξεις, πολλές από τις οποίες αλληλεπικαλύπτονται με τις αλλαγές της Όμικρον, και ανακάλυψε ότι αυτή η τεχνητή παραλλαγή “ήταν σχεδόν εντελώς ανθεκτική” στα αντισώματα από προηγούμενη μόλυνση ή δύο δόσεις εμβολίου mRNA, τονίζει.
“Είμαι αρκετά σίγουρος για την πρόβλεψή μου, ότι θα είναι η πιο ανθεκτική στα αντισώματα μετάλλαξη που έχει προκύψει μέχρι στιγμής. Δεν γνωρίζουμε ακόμη ποιο ακριβώς θα είναι το μέγεθος της αντίστασης” προσθέτει.
Ωστόσο, ο Ογκούρ Σαχίν, επικεφαλής της BioNTech που ανέπτυξε το εμβόλιο που παράγει σήμερα η Pfizer, είναι περισσότερο αισιόδοξος. “Πιστεύουμε ότι οι πλήρως εμβολιασμένοι θα έχουν ακόμη υψηλό επίπεδο προστασίας κατά της σοβαρής νόσησης που θα μπορούσε να προκαλέσει η Όμικρον” σημειώνει.
Ο Στεφάν Μπανσέλ, επικεφαλής της Moderna, προέβλεψε, από την πλευρά του, ότι θα υπάρξει “σημαντική μείωση” στην προστασία από τα εμβόλια και πρόσθεσε ότι η εταιρεία του εξετάζει νέα φάρμακα που στοχεύουν τη μετάλλαξη Όμικρον.
Η BioNTech μαζί με τη Pfizer ανακοίνωσαν την προηγούμενη εβδομάδα ότι απέχουν “λίγους μήνες” από την προσαρμογή των σημερινών εμβολίων σε άγνωστες παραλλαγές και θα είναι σε θέση να παραδώσουν τα πρώτα εμβόλια μέσα σε 100 μέρες.
Το μοντέλο αναβάθμισης του εμβολίου κατά του κορωνοϊού είναι παρόμοιο με εκείνο που χρησιμοποιείται για τα εμβόλια κατά της γρίπης, τα οποία αναπροσαρμόζουν κάθε χρόνο τη φόρμουλά τους χωρίς την ανάγκη νέων κλινικών δοκιμών.
Ο Τζέικομπ Γκλάβλιλ, ιδρυτής της εταιρείας Centivax, υποστηρίζει ότι το χρονοδιάγραμμα των 100 ημέρων είναι “υπερβολικά βραχύ” και δεν θα μπορούσε να συντομευτεί περισσότερο. “Υπάρχουν βήματα στη βιολογία που δεν μπορείς να επιταχύνεις” σημειώνει.
Όλοι οι σημαντικοί παρασκευαστές “μπορούν να προσαρμοστούν στην Όμικρον μέσα σε λίγους μήνες” τονίζει ο Τζον Μπελ, καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. “Πολλά θα εξαρτηθούν από την ευελιξία των ρυθμιστικών αρχών” προσθέτει.
Η απειλή από τη νέα παραλλαγή έχει καταστήσει ακόμη πιο επείγοντα τα δυτικά προγράμματα εμβολιασμών, καθώς οι χώρες εντείνουν τις προσπάθειές τους να ενισχύουν την ανοσία ενόψει του χειμώνα.
Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η τρίτη αναμνηστική δόση δεν αποκτά μικρότερη σημασία λόγω της μετάλλαξης Όμικρον. “Δεν χάνει κανείς τίποτε από μια επιπρόσθετη δόση” σημειώνει ο καθηγητής Ρομπέρτο Μπουριόνι του Πανεπιστημίου Ραφαέλ. “Αν η Όμικρον μειώνει όντως την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, θα προτιμούσε κανείς να έχει την προστασία τριών δόσεων αντί για δύο” τονίζει.
Μια δυσοίωνη ένδειξη προέκυψε όμως την Τρίτη με την είδηση ότι δύο Ισραηλινοί γιατροί μολύνθηκαν από τη μετάλλαξη Όμικρον παρά το γεγονός ότι είχαν λάβει τρεις δόσεις από το εμβόλιο των BioNTech / Pfizer. Μέχρι τώρα εμφανίζουν πάντως ήπια συμπτώματα.
“Το πώς θα αντιδράσει η Όμικρον στο φάσμα των αντισωμάτων σε ανθρώπους που έχουν λάβει τις ενισχυτικές δόσεις είναι κάτι που δεν γνωρίζουμε” σημειώνει ο Μπιενιάς του Πανεπιστημίου Ροκφέλερ.
Υποστηρίζει ότι όσοι έχουν ταυτόχρονα εμβολιαστεί και μολυνθεί διαθέτουν τον “χρυσό κανόνα” ανοσολογικής προστασίας. Προσθέτει ότι η έρευνά του έχει δείξει ότι τα άτομα αυτά “διαθέτουν μια αξιοσημείωτη συλλογή αντισωμάτων που θα μπορούσε να εξουδετερώσει ακόμη και τη συνθετική μετάλλαξη” που δημιούργησε η ομάδα του.
Αυτό δίνει ελπίδες ότι όσοι έχουν λάβει ενισχυτικές δόσεις ή οι εμβολιασμένοι που έχουν νοσήσει διαθέτουν “σημαντικό βαθμό προστασίας”, προσθέτει.
