Συνέντευξη στην Αντιγόνη Ζούντα
Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ενδιάμεσης αναθεώρησης της ΚΑΠ καθώς και το “άνοιγμα” του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) για την ενίσχυση του αγροτικού τομέα αποτελούν προκλήσεις, αλλά συνιστούν και “μάχες” για το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.
Ο γενικός γραμματέας Αγροτικής Πολιτικής και Διαχείρισης Αγροτικών Πόρων του ΥΠΑΑΤ Χαράλαμπος Κασίμης, μιλώντας στην “Αυγή”, τονίζει ότι η σημαντικότερη αναθεώρηση θα γίνει στις συνδεδεμένες ενισχύσεις για βελτίωση των απορροφήσεων, αλλαγές μπορούν να γίνουν σε Περιφέρειες και “πρασίνισμα”, εφόσον συνυπολογιστούν οι επιπτώσεις τους, ενώ για τα δικαιώματα των νέων αναμένεται απάντηση της Ε.Ε. στην ελληνική διεκδίκηση.
Αναφορικά με το ΠΑΑ, οι πρώτες δράσεις αφορούν τους νέους αγρότες και τη μεταποίηση, ενώ ο αγώνας για την προστασία της ονομασίας “φέτα” συνεχίζεται.
Η ενδιάμεση αναθεώρηση της ΚΑΠ θεωρείται μια σημαντική δυνατότητα αποκατάστασης ορισμένων τουλάχιστον αδικιών, κακών χειρισμών και αστοχιών του παρελθόντος, που δεν πρέπει να μείνει αναξιοποίητη, όμως απαιτείται και πολιτική βούληση προκειμένου να διεκδικηθούν οι όποιες τροποποιήσεις. Συγχρόνως, ασκείται και μια έντονη κριτική που αναφέρεται περισσότερο σε μια «νοοτροπία» περί περιορισμών, λόγω ανελαστικότητας των υφιστάμενων κανονισμών, μετριάζοντας τις προσδοκίες για βελτιώσεις του εθνικού σχεδίου. Τελικά, θα υπάρξουν παρεμβάσεις με στόχευση ουσιαστικές διορθώσεις;
Η ενδιάμεση αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Pολιτικής προβλεπόταν να γίνει σε δύο επίπεδα, στο εθνικό και το ευρωπαϊκό. Η πρόβλεψη για την ενδιάμεση αναθεώρηση των κανονισμών, όσον αφορά το ευρωπαϊκό πλαίσιο, προβλέπει τη δυνατότητα επίκλησης ιδιαίτερων συνθηκών, οι οποίες δεν φαίνεται να έχουν αλλάξει ριζικά μέσα στα δύο περασμένα χρόνια.
Σε εθνικό επίπεδο, όμως, έχουμε δυνατότητες τροποποιήσεων των επιλογών που έχουν ήδη γίνει από την προηγούμενη κυβέρνηση, λαμβάνοντας υπόψη βέβαια και τους κανονιστικούς περιορισμούς της Ε.Ε. Οι τροποποιήσεις αυτές πρέπει να γνωστοποιηθούν στην Επιτροπή μέχρι 1/8/2016.
Κρίνουμε, σε αυτή τη φάση, και με δεδομένο τον λίγο χρόνο εφαρμογής της νέας ΚΑΠ, για να έχουμε σαφή συμπεράσματα, ότι η σημαντικότερη από τις αναθεωρήσεις που μπορούμε να κάνουμε είναι αυτή των μέτρων συνδεδεμένης ενίσχυσης. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε είτε να τροποποιήσουμε ή και να καταργήσουμε κάποια από τα μέτρα συνδεδεμένης ενίσχυσης. Επίσης, έχουμε τη δυνατότητα να προσθέσουμε νέα μέτρα συνδεδεμένης ενίσχυσης. Τις προτάσεις γι’ αυτές τις τροποποιήσεις επεξεργάζονται η ομάδα εργασίας, που έχει συσταθεί ειδικά γι’ αυτό τον σκοπό, και η πολιτική ηγεσία, αξιοποιώντας και τα αποτελέσματα διαβούλευσης με αρμόδιους φορείς.
Είναι προφανές ότι η τελική πρόταση θα διαμορφωθεί από την πολιτική ηγεσία στη βάση του πολιτικού σχεδιασμού της αλλά και των προτάσεων που θα κατατεθούν.
Εκτός των συνδεδεμένων ενισχύσεων, λίγες αποφάσεις μπορούν να τροποποιηθούν αυτή τη στιγμή. Για παράδειγμα, μπορούμε, αν θέλουμε, να καταργήσουμε την επιλογή των τριών Περιφερειών και να επιλέξουμε μία. Κάτι τέτοιο κρίνεται όμως ότι αυτή τη στιγμή θα έχει αρνητικές επιπτώσεις και θα προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στην ελληνική ύπαιθρο.
Θα μπορούσαμε επίσης να κάνουμε αλλαγές στο “πρασίνισμα” και συγκεκριμένα στις επιλογές των αγροτών για την περιοχή οικολογικής εστίασης. Όμως, έπειτα από μόλις έναν χρόνο εφαρμογής της νέας πολιτικής, είναι δύσκολο να κρίνουμε τα θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα των επιλογών αυτών και να τα τροποποιήσουμε με τρόπο ώστε να βελτιώσουμε την κατάσταση των Ελλήνων αγροτών χωρίς να τους δημιουργήσουμε σύγχυση και χωρίς να προκαλέσουμε υπερβολικό διοικητικό βάρος.
Σε σχέση με τη διόρθωση αδικιών που συνδέονται με τα δικαιώματα, τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα. Αναφορικά με τα μειωμένης αξίας δικαιώματα κάποιων γεωργών, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η επιλογή η οποία εμποδίζει να ανέλθει η αξία όλων των δικαιωμάτων ενίσχυσης στα επίπεδα του μέσου όρου είναι η επιλογή της προστασίας των κατόχων υψηλών δικαιωμάτων της προηγούμενης περιόδου, τα οποία προστατεύονται με μέγιστη δυνατή μείωση της τάξης του 30%. Αυτή η επιλογή της προηγούμενης κυβέρνησης προφανώς δεν έχει ιδιαίτερα αναπτυξιακό χαρακτήρα και επιβάλλει μία στρέβλωση. Δεν φαίνεται όμως να μπορεί να αναθεωρηθεί με βάση το τρέχον κανονιστικό πλαίσιο της Ε.Ε. Παρ’ όλα αυτά, έχουμε απευθύνει σχετικό ερώτημα και αναμένουμε την αντίδραση της Επιτροπής, γιατί το πρόβλημα των δικαιωμάτων απασχολεί έντονα την πολιτική μας με όρους κοινωνικούς αλλά και αναπτυξιακούς.
Σε κάθε περίπτωση, εν όψει της αναθεώρησης, η ελληνική πλευρά πρέπει να καταθέσει τον επόμενο μήνα την πρότασή της. Ποιες είναι οι προτεραιότητες γενικά και ειδικότερα ως προς την αναθεώρηση των μέτρων συνδεδεμένης στήριξης, τις μειωμένες αξίες στα δικαιώματα των νέων αγροτών και τη στήριξη της κτηνοτροφίας;
Όπως ανέφερα, στο υπουργείο έχει δημιουργηθεί, από τον προηγούμενο Σεπτέμβριο, μια ειδική ομάδα παρακολούθησης και αξιολόγησης της εφαρμογής της ΚΑΠ, η οποία ασχολείται ειδικά με το θέμα. Δηλαδή, εξετάζει τις επιπτώσεις εφαρμογής των επιλογών και μέτρων της ΚΑΠ, τις προτάσεις των διαφόρων εμπλεκομένων φορέων και φυσικά τις προτάσεις πολιτικών φορέων και προτείνει και διεκδικεί τις απαραίτητες αλλαγές. Είναι μια δυναμική διαδικασία, που θα μας φτάσει μέχρι και την επόμενη ΚΑΠ και που δεν περιορίζεται στις τρέχουσες ανάγκες αναθεώρησης και μόνο. Ο νέος λοιπόν φάκελος που θα κατατεθεί προς τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα έχει αλλαγές όσον αφορά τα μέτρα των συνδεδεμένων ενισχύσεων με στόχο την καλύτερη απορρόφηση των κονδυλίων αλλά και την πιο στοχευμένη παρέμβαση στην ελληνική πρωτογενή παραγωγή, ώστε να μπορέσουμε να δώσουμε μεγαλύτερη αναπτυξιακή πνοή στην ελληνική ύπαιθρο. Προτεραιότητα είναι, προφανώς, η απορρόφηση των κονδυλίων αλλά και η αύξηση της παραγόμενης προστιθέμενης αξίας, η επάρκεια των προϊόντων, η στροφή της παραγωγής προς την αγορά και η στήριξη των σημαντικών εκείνων κλάδων που αντιμετωπίζουν πρόβλημα βιωσιμότητας.
Παρεμβαίνουμε για την καλύτερη ικανοποίηση στόχων πολιτικής, όπως αυτός της ενίσχυσης της κτηνοτροφίας. Μολονότι ο κλάδος ενισχύθηκε κατά 25% στην “περιφερειοποίηση” και στις συνδεδεμένες ενισχύσεις καταλαμβάνει τη μερίδα του λέοντος με αναλογία 62%/38% σε σχέση με τη φυτική παραγωγή, η απορρόφηση δεν πήγε καλά το 2015. Οι τροποποιήσεις που σχεδιάζονται στοχεύουν στην απορρόφηση των κονδυλίων που παρέμειναν αδιάθετα κατά το πρώτο έτος εφαρμογής. Κάνουμε μια “εσωτερική” ανακατανομή που πιστεύουμε ότι και την απορρόφηση θα ενισχύσει, και στόχους πολιτικής θα ικανοποιήσει.
Για τους νέους θα ήθελα να τονίσω ότι, στην οριστική έκδοση των δικαιωμάτων ενίσχυσης, καταφέραμε τη σημαντική αύξηση των αξιών για όσους ήταν δικαιούχοι εθνικού αποθέματος. Αυτό ήταν κάτι επιτρεπτό από το κανονιστικό πλαίσιο. Αναφορικά με τα μειωμένης αξίας δικαιώματα των νέων γεωργών, πρέπει να τονίσουμε πάλι ότι η επιλογή που εμποδίζει να ανέλθει η αξία των δικαιωμάτων αυτών στα επίπεδα του μέσου όρου είναι αυτή της προστασίας των κατόχων υψηλών δικαιωμάτων της προηγούμενης περιόδου, τα οποία προστατεύονται με μέγιστη μείωση 30%. Αυτό, όπως προείπα, έχει κανονιστικούς περιορισμούς, αλλά το διεκδικούμε αναμένοντας την απάντηση της Ε.Ε. Θέλω να είμαι σαφής. Επιδιώκουμε να επανορθώσουμε για πολλές αδικίες και στρεβλώσεις και το κάνουμε μάλιστα καταβάλλοντας συνεχείς προσπάθειες. Δεν χρειάζεται πάντα να κάνουμε “φασαρία”. Χτίζουμε μια αξιόπιστη εικόνα για τη χώρα μας και αργά, αλλά σταθερά κερδίζουμε την εμπιστοσύνη των συνομιλητών μας. Δεν γίνονται όλα από την μία μέρα στην άλλη. Έχουμε σχέδιο και μέθοδο επίτευξης στόχων.
Από το φθινόπωρο αναμένεται να ξεκινήσουν οι προκηρύξεις στο πλαίσιο του νέου Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ 2014-2020) κι όπως έχετε δηλώσει, η αρχή θα γίνει με έργα για τα οποία υπάρχει προηγούμενη θετική εμπειρία, μεγαλύτερη ωριμότητα και ενδιαφέρον (νέοι γεωργοί, σχέδια βελτίωσης κ.τ.λ.), χωρίς βέβαια να αποκλείεται και η προκήρυξη άλλων μέτρων. Ποιες δράσεις έχουν δρομολογηθεί έως το τέλος του έτους;
Η ετοιμότητα εφαρμογής των μέτρων του νέου ΠΑΑ συνδέεται με την ωριμότητα του αντίστοιχου θεσμικού πλαισίου εφαρμογής. Έχει διαπιστωθεί ότι στην αλλαγή των προγραμματικών περιόδων παρατηρείται μια καθυστέρηση προκήρυξης των νέων μέτρων, λόγω του χρόνου που απαιτείται για την προετοιμασία του απαραίτητου θεσμικού πλαισίου και την έκδοση των σχετικών εφαρμοστικών αποφάσεων.
Στη κατεύθυνση επιτάχυνσης των προαπαιτούμενων για την προκήρυξη των μέτρων του νέου ΠΑΑ, τους πρώτους μήνες του 2016 έχει γίνει σημαντική προπαρασκευαστική δουλειά, η οποία αφορά:
-Τη σύνταξη του νέου Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου.
-Τη διαμόρφωση του νέου μοντέλου διάρθρωσης των ειδικών υπηρεσιών του υπουργείου ώστε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις και στη δομή του νέου ΠΑΑ.
-Τον συντονισμό και προγραμματισμό με τις Περιφέρειες για μέτρα που εκχωρούνται σε αυτές και την κατανομή του αντίστοιχου προϋπολογισμού βάσει κριτηρίων, που συναποφασίστηκαν ώστε στο αμέσως προσεχές διάστημα να οριστικοποιηθούν από κοινού και να εκδοθούν σχετικές αποφάσεις εκχώρησης,
-Την κατάρτιση των κριτηρίων επιλογής συγχρηματοδοτούμενων πράξεων του νέου ΠΑΑ, που εγκρίθηκαν στην 1η συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης τον Απρίλιο.
-Τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη του νέου Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Αγροτικής Ανάπτυξης και τη διασύνδεση/διαλειτουργικότητά του με λοιπές ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, όπως του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ).
-Τη μεταφορά των ανειλημμένων υποχρεώσεων της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου στη νέα, με έκδοση σχετικών αποφάσεων, ώστε να εξασφαλιστεί η ομαλή συνέχεια των έργων με συγχρηματοδοτούμενους πόρους και να μην επιβαρυνθούν εθνικοί πόροι.
-Την εξασφάλιση των απαιτούμενων πιστώσεων με την εγγραφή τους στο ΠΔΕ για την πληρωμή των συνεχιζόμενων έργων, δημοσίων και ιδιωτικών.
Οι συγκεκριμένες ενέργειες αποτελούν βασικές κανονιστικές υποχρεώσεις για την ετοιμότητα εφαρμογής των μέτρων της νέας προγραμματικής περιόδου και δεν γίνονται από τη μία μέρα στην άλλη.
Επιπρόσθετα, βασικός παράγοντας για την έγκαιρη έναρξη εφαρμογής του προγράμματος είναι η ετοιμότητα και η διαχειριστική επάρκεια των ενδιάμεσων φορέων διαχείρισης των Περιφερειών για τα μέτρα που τους εκχωρούνται, μεταξύ των οποίων είναι και κάποια με μεγάλη χρηματοδοτική βαρύτητα, όπως αυτά των Σχεδίων Βελτίωσης και Νέων Αγροτών. Βέβαια, στα συγκεκριμένα μέτρα, όπως και σε άλλα, έχει συσσωρευτεί μεγάλη διοικητική εμπειρία και γνώση, δεδομένης της εφαρμογής τους σε όλες τις προηγούμενες προγραμματικές περιόδους, γεγονός που μας καθιστά αισιόδοξους για την αμεσότερη προετοιμασία και προκήρυξή τους.
Ήδη έχουμε προχωρήσει:
-Σε προδημοσίευση του μέτρου των νέων αγροτών, το οποίο αναμένεται να προσελκύσει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και στην προκήρυξη του οποίου θα διατεθούν πάνω από 200 εκατ. ευρώ. Την ένταξη των νέων αγροτών στο τέλος του έτους θα ακολουθήσει και η προκήρυξη των σχεδίων βελτίωσης που θα αξιοποιήσει με επενδύσεις το δυναμικό των νέων ανθρώπων που θα εγκατασταθούν στη γεωργία.
-Σε προκήρυξη του μέτρου της εξισωτικής για το έτος 2016 με 150 εκατ.
-Στην πρόσκληση για την επιλογή των Ομάδων Τοπικής Δράσης και των Τοπικών Προγραμμάτων στο πλαίσιο του νέου Leader, που θα είναι κοινή για το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης και το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Αλιείας με δημόσια δαπάνη 322 εκατ. ευρώ για το ΠΑΑ και 54 εκατ. για το ΕΠΑλΘ αντίστοιχα.
-Στην ενεργοποίηση του μέτρου της Πρόωρης Συνταξιοδότησης, βάσει των ανειλημμένων υποχρεώσεων από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο.
Επίσης, στις προκηρύξεις που αναμένονται, με προτεραιότητα, περιλαμβάνονται τα μέτρα για Μεταποίηση Γεωργικών Προϊόντων, που εκτιμάται ότι θα προκηρυχτεί το αργότερο στις αρχές του 2017, και Κατάρτιση των Νέων Αγροτών, που θα προκηρυχτεί εντός του 2016.
Προγραμματίζουμε επίσης να έχουμε μια πιο ισόρροπη κατανομή των προκηρύξεων των μέτρων, ώστε να αποφευχθεί το φαινόμενο που παρατηρήθηκε παλιότερα, να προκηρύσσονται μια φορά μόνο, με τα προβλήματα που αυτό συνεπάγεται. Αντίθετα, σκοπεύουμε να δώσουμε τη δυνατότητα ανοιχτών προσκλήσεων, με συνεχόμενους κύκλους αιτήσεων χρηματοδότησης.
Ιδιαίτερη συμβολική αξία έχει για εμάς η ενεργοποίηση των νέων μέτρων του ΠΑΑ που επενδύουν στην αλλαγή της κουλτούρας στον πρωτογενή τομέα, όπως τα μέτρα της κατάρτισης, των γεωργικών συμβούλων, των ομάδων παραγωγών, της συνεργασίας και της καινοτομίας και για τα οποία δουλεύουμε το θεσμικό τους πλαίσιο ώστε να έχουν ετοιμότητα προκήρυξης το επόμενο έτος.
Τέλος, προτεραιότητά μας αποτελεί η άμεση ενεργοποίηση πληρωμών στα μεταφερόμενα έργα, δημόσια και ιδιωτικά, τα οποία δεν ολοκληρώθηκαν την προηγούμενη προγραμματική περίοδο και διασφαλίσαμε τη συνέχισή τους στη νέα με πλήρη χρηματοδότηση από το νέο ΠΑΑ. Έχουν γίνει κανονικά οι πληρωμές για το μέτρο της Πρόωρης Συνταξιοδότησης, καθώς και οι πληρωμές που εκκρεμούσαν ως προκαταβολή της εξισωτικής αποζημίωσης 2015 για τα νησιά του Αιγαίου. Ξεκίνησαν επίσης οι πληρωμές για τις ανειλημμένες υποχρεώσεις των Σχεδίων Βελτίωσης, ενώ αναμένονται σύντομα οι πληρωμές της Μεταποίησης και των Δημοσίων Έργων, τις οποίες θα ακολουθήσουν και τα υπόλοιπα μέτρα του νέου ΠΑΑ (γεωργοπεριβαλλοντικά, εξισωτική αποζημίωση, ΟΠΑΑΧ, Leader κ.λπ.).
Θα εργαστούμε σκληρά για την προστασία
της φέτας στις επερχόμενες συμφωνίες
Τις προηγούμενες εβδομάδες αναδείχθηκε ,με αφορμή την ανεπαρκή προστασία της ονομασίας «φέτα» στην προαποφασισμένη ουσιαστικά συμφωνία με τη Νότια Αφρική, το θέμα των εμπορικών συμφωνιών -και κυρίως των επιδιώξεων- της Ε.Ε. με τρίτες χώρες. Δεδομένου ότι βρίσκονται προ των πυλών κι άλλες συμφωνίες (Καναδάς, ΤΤΙΡ κ.τ.λ.) και ήδη γίνεται λόγος περί τετελεσμένων και προαποφασισμένων όρων, υπάρχουν τελικά περιθώρια ουσιαστικών παρεμβάσεων από την ελληνική πλευρά για τη διαφύλαξη εμβληματικών ελληνικών προϊόντων;
Θέλω να θυμίσω ότι η κυβέρνησή μας βρήκε ουσιαστικά “κλεισμένες” τόσο τη συμφωνία με τον Καναδά όσο και αυτή με τη Νότια Αφρική. Είναι γεγονός ότι και στις δύο περιπτώσεις η προστασία της φέτας δεν μας ικανοποιούσε σε καμία περίπτωση. Στην περίπτωση της Νότιας Αφρικής, καταφέραμε και ξανανοίξαμε τη συζήτηση έπειτα από σκληρή αντίδραση και διαπραγμάτευση της χώρας μας και εξασφαλίσαμε τη δήλωση-πολιτική δέσμευση της Επιτροπής, με την οποία δεσμεύεται ότι, εντός πενταετίας από την έναρξη της συμφωνίας, θα προχωρήσει σε συζητήσεις για την αναθεώρηση της συμφωνίας, με στόχο την ισότιμη προστασία της φέτας. Κάτι τέτοιο θα διεκδικήσουμε και στην περίπτωση του Καναδά, αν και γνωρίζουμε πόσο δύσκολο είναι.
Στο Συμβούλιο Γεωργίας της Ε.Ε. έχουμε επανειλημμένα τονίσει τη σημασία της προστασίας των γεωγραφικών μας ενδείξεων, και ειδικότερα της φέτας, στις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες της Ε.Ε. με τους σημαντικότερους εμπορικούς μας εταίρους, αλλά και την οικονομική και κοινωνική σημασία της αιγοπροβατοτροφίας για την Ελλάδα. Για να αναπτύξουμε όμως τη δυναμική της φέτας, χρειαζόμαστε όχι μόνο ικανοποιητική προστασία της Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης “Φέτα” στη διεθνή αγορά από κάθε είδους φτηνές απομιμήσεις της, είτε από παραγωγούς τρίτων χωρών είτε δυστυχώς και από Ευρωπαίους παραγωγούς, αλλά και αποτελεσματική προβολή και προώθηση της ΠΟΠ Φέτα σε όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα εκεί όπου η κατάχρηση της ονομασίας της κοντεύει να γίνει ο κανόνας στην αγορά. Οφείλουμε ασφαλώς να εργαστούμε σκληρά για να βελτιώσουμε τις ερχόμενες συμφωνίες που αποτελούν και ακόμα μεγαλύτερες προκλήσεις, όπως αυτές με τις ΗΠΑ και την Κίνα. Η εμπειρία της πρόσφατης μάχης θα βοηθήσει σημαντικά.
Για μας, προϊόντα σαν τη φέτα αποτελούν συστατικό στοιχείο μιας προσπάθειας στρατηγικού χαρακτήρα, που συνδέεται με τη διαμόρφωση ενός νέου παραγωγικού προτύπου στην αγροτική οικονομία που θα έχει να κάνει με την ποιότητα και την ταυτότητα. Εκεί στρέφεται το βάρος της πολιτικής μας.
