Η Τρίτη 3 Δεκεμβρίου του 2024 θα γραφτεί στην ιστορία του χρηματιστηρίου της Φρανκφούρτης με χρυσά γράμματα. Το πρωί αυτής της ημέρας ο δείκτης DAX, ο οποίος αφορά τις τέσσερις μεγαλύτερες σε μέγεθος και ρευστότητα εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες, ξεπέρασε πρώτη φορά στην ιστορία του το όριο των 20.000 μονάδων. Αφορμή για να κυκλοφορήσουν ακόμα και σοκολατάκια με χρυσό περιτύλιγμα και τυπωμένο πάνω τους το νέο ρεκόρ.
Αυτό μπορεί να οφείλεται εν μέρει στη συμβολή κάποιων συγκεκριμένων κλάδων, όπως, για παράδειγμα, εταιρειών που σχετίζονται με την αμυντική βιομηχανία ή τα ψηφιακά δεδομένα, αλλά σε κάθε περίπτωση αντανακλά αυτό που πρέπει να αντανακλά ένας τέτοιος δείκτης: τις προσδοκίες. Είναι, λοιπόν, προφανές ότι οι προσδοκίες κέρδους για την εκλογική χρονιά που έρχεται είναι μεγάλες, παρά τις προβλέψεις για τους δείκτες ανάπτυξης της οικονομίας, που κάθε άλλο παρά ενθουσιώδεις είναι.
Μια τεράστια αντίφαση
Στις παλιές καλές εποχές, τότε που το ψηφιακό χρήμα και οι κερδοσκοπικές συναλλαγές που συντελούνται σε κλάσματα δευτερολέπτου δεν καθόριζαν τις παγκόσμιες εξελίξεις, οι γκουρού του χρηματιστηρίου συνήθιζαν να λένε ότι η οικονομία και το χρηματιστήριο μοιάζουν με έναν άνθρωπο που βγάζει βόλτα τον σκύλο του με κοντό λουρί. Ουσιαστικά πηγαίνουν σχεδόν μαζί πλάι-πλάι, έστω και αν κάποιες στιγμές προπορεύεται η μία και κάποια στιγμή το άλλο για ένα-δύο μέτρα.
Σήμερα αυτός ο κανόνας μοιάζει να έχει καταργηθεί. Το λουρί δεν υπάρχει πια και το χρηματιστηριακό κεφάλαιο δείχνει συχνά να μην ασχολείται καν με τις οικονομικές εξελίξεις. Τουλάχιστον μέχρι να υποχρεωθεί να το κάνει. Η περίπτωση της Γερμανίας είναι κραυγαλέα πλέον σε σχέση με αυτή την αντίφαση. Η γερμανική οικονομία πλήττεται στον πυρήνα της από την κρίση εδώ και περίπου μια διετία. Άλλωστε, ούτε όλες οι εταιρείες του DAX έχουν αυτές τις ημέρες λόγο να γιορτάζουν.
Οι εγγεγραμμένες χρεοκοπίες στη Γερμανία έφθασαν στο αποκορύφωμά τους τον περασμένο Οκτώβριο. Το τρίτο τρίμηνο του 2024 3.991 εταιρείες ήταν υπό καθεστώς πτώχευσης από ό,τι πριν από χρόνια, ανακοίνωσε το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών Leibniz στις αρχές Νοεμβρίου. Αυτό αφορά πολλές μεσαίες επιχειρήσεις, θύματα των απανωτών κρίσεων και λανθασμένων πολιτικών επιλογών. Εκείνοι, πάντως, που επηρεάζονται πρώτοι, ακόμα και στις μεγάλες κατηγορίες, είναι οι εργαζόμενοι. Οι προοπτικές είναι ιδιαίτερα κακές, κυρίως για τους μισθωτούς στην αυτοκινητοβιομηχανία. Πτώση κερδών προβλέπεται για BMW, Mercedes και Volkswagen - όλες εισηγμένες εταιρείες στο DAX.
Η Volkswagen είναι το πιο δραματικό παράδειγμα, αφού ανακοίνωσε περικοπές μισθών, κλείσιμο εργοστασίων και μαζικές απολύσεις. «Μέχρι και 30.000 θέσεις εργασίας» θα μπορούσαν να περικοπούν αναφέρουν τα σχετικά ρεπορτάζ εδώ και εβδομάδες. Οι εργαζόμενοι από τη μια δηλώνουν έτοιμοι για σοβαρές υποχωρήσεις σε παλιότερες απαιτήσεις τους, από την άλλη όμως ετοιμάζονται από τη Δευτέρα για μαζικές κινητοποιήσεις. Ξέρουν, άλλωστε, ότι από το αποτέλεσμα των δικών τους αντιδράσεων θα επηρεαστεί το επόμενο διάστημα η εργασία σε ολόκληρο τον κλάδο, που παραδοσιακά αποτελούσε τη ραχοκοκαλιά της γερμανικής οικονομίας. Ήδη και άλλες αυτοκινητοβιομηχανίες ή εταιρείες προμηθεύτριές τους έχουν εξαγγείλει περικοπές και απολύσεις.
Το συμπέρασμα, λοιπόν, δεν είναι τόσο καινούργιο. Απλώς επιβεβαιώνεται ότι ο DAX και οι διεθνείς «παίκτες» δεν ενδιαφέρονται τόσο για την οικονομική ύφεση προς το παρόν. Και σίγουρα δεν ενδιαφέρονται καθόλου για τις βαριές συνέπειες στην αγορά εργασίας. Άλλωστε, παραδοσιακά οι απολύσεις εκτόξευαν τους χρηματιστηριακούς δείκτες εκείνων που τις υλοποιούσαν. Και η Volkswagen ζητά τώρα να απαλλαγεί από υποχρεώσεις απέναντι στους εργαζόμενούς της για να φανεί συνεπής στις υποχρεώσεις απέναντι στους μετόχους της.
Αλλαγή του μείγματος
Πάντως η αυτοκινητοβιομηχανία παίζει όλο και μικρότερο ρόλο στη διαμόρφωση του γενικού χρηματιστηριακού δείκτη. Μεγάλες κερδισμένες είναι εταιρείες «πολέμου», όπως η Rheinmetall, ασφαλιστικές που είδαν τους τζίρους τους να εκτοξεύονται εξαιτίας των μεγάλων κλιματικών καταστροφών, καθώς και εταιρείες συγκέντρωσης, διαχείρισης και ανάλυσης δεδομένων. Είναι σαφές πλέον ότι τόσο ο ρόλος όσο και το περιεχόμενο της εργασίας αλλάζουν.
Μια άλλη πικάντικη λεπτομέρεια έχει να κάνει με την αστάθεια σε άλλες χώρες, ειδικά στη Γαλλία. Πολλοί «παίκτες» εκτιμούν ότι η εξαιρετικά προβληματική φάση στην οποία έχει εισέλθει με ευθύνη του προέδρου της η μεγάλη «σύμμαχη» χώρα θα ενισχύσει τη φυγή κεφαλαίων από εκεί προς τη Φρανκφούρτη. Αλλά ούτε αυτή η διαπίστωση είναι τόσο καινούργια. Στον καπιταλισμό των αχαλίνωτων αγορών δεν υπάρχουν ούτε συμμαχίες ούτε άγραφες συμφωνίες κυρίων ούτε, φυσικά, οίκτος.
Δημοσιεύτηκε στο φύλλο της ΑΥΓΗΣ 8/12
