Η εκλογή του 70χρονου Μασούντ Πεζεσκιάν στη θέση του Προέδρου μετά τις εκλογές στο Ιράν ήταν αναπάντεχη και δημιούργησε και στη Δύση την αίσθηση ότι κάτι κινείται στη χώρα, όπου το θεοκρατικό καθεστώς φαντάζει πάντα ακλόνητο. Από εκείνη την ημέρα πολλοί προσπαθούν να εξηγήσουν πώς ένας σχετικά μετριοπαθής πολιτικός, γιατρός στο επάγγελμα, με καταγωγή από την περιοχή της Μαχαμπάντ στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας όπου κατοικούν πολλοί Κούρδοι αλλά και τουρκόφωνοι, μπόρεσε να «αρπάξει» το δεύτερο σε ισχύ αξίωμα της χώρας πίσω από τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη Αγιατολάχ Χαμενεΐ.
Το γεγονός μάλιστα ότι επικράτησε στον δεύτερο γύρο των εκλογών όπου η συμμετοχή ανέβηκε στα... ασυνήθιστα ποσοστά του 49%, από 40% στον πρώτο γύρο, επιβεβαιώνει την εκτίμηση ότι η υποψηφιότητά του πρέπει να γέννησε προσδοκίες στην κοινωνία. Πρακτικά στη δεύτερη κάλπη προσήλθαν σχεδόν έξι εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι.
Ο Πεζεσκιάν δεν είναι βεβαίως κανένα νέο πρόσωπο στην πολιτική ζωή της χώρας. Έχει υπάρξει βουλευτής επί 12 συνολικά χρόνια, αλλά και υπουργός Υγείας στα χρόνια του Προέδρου Χαταμί από το 2001 έως το 20005. Προφανώς το μεγάλο του όπλο, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει με την πλειονότητα των πολιτικών στη χώρα, είναι το γεγονός ότι ποτέ το όνομά του δεν ενεπλάκη σε υποθέσεις διαφθοράς.
Απέναντί του στον δεύτερο γύρο είχε τον Σαΐντ Τζαλίλι, εκπρόσωπο της συντηρητικής συμμαχίας του θρησκευτικού ηγέτη και των Φρουρών της Επανάστασης, ο οποίος ανήκει στον σκληρό πυρήνα του καθεστώτος και ήταν υπεύθυνος για θέματα εξωτερικής πολιτικής την περίοδο της προεδρίας Αχμαντινετζάντ. Το παράδοξο είναι ότι σε προηγούμενες εκλογές η υποψηφιότητά του είχε απορριφθεί. Τώρα πάντως εμφανίστηκε σαφώς ως ο εγγυητής της συνέχισης μιας επιθετικής γραμμής κατά της Δύσης όπως την εξέφραζε ο εκλιπών Πρόεδρος Ραϊσί.
Αβλεψία του καθεστώτος;
Ενα λάθος του καθεστώτος ήταν σίγουρα ότι έκοψε στον πρώτο γύρο όλους τους θεωρητικά μετριοπαθέστερους υποψήφιους, μετατρέποντας τον Πεζεσκιάν σε μοναδικό εκπρόσωπο του χώρου απέναντι σε τρεις συντηρητικούς αντιπάλους. Ήταν μια κίνηση που στόχευε και σε εξωτερικούς παρατηρητές για να φανεί ότι η Τεχεράνη κάνει ένα μικρό βήμα φιλελευθεροποίησης. Το καθεστώς ένιωθε σχετικά ασφαλές μετά την καταστολή κινημάτων όπως εκείνο για τα δικαιώματα των γυναικών και τελικά βρέθηκε μπροστά σε μια έκπληξη.
Ο Πεζεσκιάν προτίμησε να επικεντρωθεί σε ζητήματα διαφθοράς που ταλανίζουν παραδοσιακά τη χώρα και όχι να επιτεθεί κατά μέτωπο στο καθεστώς για θέματα πολιτικών και ανθρώπινων δικαιωμάτων. Απέφυγε, για παράδειγμα, συστηματικά να υποσχεθεί οτιδήποτε για το θέμα των πολιτικών κρατούμενων. Αόριστες έμειναν και οι τοποθετήσεις του για μια βελτίωση των σχέσεων με τον δυτικό κόσμο, που θύμιζαν περισσότερο επιθυμία παρά συγκεκριμένο πρόγραμμα.
Πάντως το Ιράν, πέραν των λεονταρισμών απέναντι στο Ισραήλ που κάποια στιγμή φόβισαν τη Δύση, έχει υποστεί σημαντικά πλήγματα από βομβαρδισμούς θέσεών του στρατηγικής σημασίας στη Συρία.
Κλειδί η οικονομία
Οι μεγαλύτερες προσδοκίες των Ιρανών, πάντως, έχουν να κάνουν με τη βελτίωση της κακής κατάστασης στην οικονομία, που έχει κατά καιρούς ωθήσει σε διαμαρτυρίες συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων σε σχολεία, δημόσια διοίκηση, αλλά και επιχειρήσεις. Η υψηλή ανεργία ειδικά στη νεολαία, ο πληθωρισμός που φτάνει το 40% και η υποτίμηση του ριάλ απέναντι στο δολάριο, σε συνδυασμό φυσικά με τον ασφυκτικό σε κάποιους τομείς αποκλεισμό μέσω των δυτικών κυρώσεων, είναι τα θέματα που βασανίζουν τον απλό κόσμο. Κάποιοι μάλιστα πιο καχύποπτοι θεωρούν ότι στο πίσω μέρος του μυαλού των ηγετών του καθεστώτος υπήρξε η σκέψη ότι ο Πεζεσκιάν, αποτυγχάνοντας να αντιμετωπίσει όλα τα παραπάνω, θα είναι ο ιδανικός αποδιοπομπαίος τράγος για να μην στραφεί ολόκληρη η λαϊκή οργή εναντίον τους.
Ο νέος Πρόεδρος τα γνωρίζει όλα αυτά και από την πρώτη στιγμή ζήτησε από τους συμπατριώτες του «να μην τον αφήσουν μόνο», ξεκαθαρίζοντας ότι δεν είναι ούτε θαυματοποιός ούτε σωτήρας. Παρουσίασε τον εαυτό του σε έναν ρόλο γεφυροποιού ανάμεσα στη θρησκευτική ηγεσία και τον απλό λαό, με όσες πρακτικές δυσκολίες μπορεί αυτό να συνεπάγεται. Το αν διαθέτει τις απαραίτητες ικανότητες για να μπορέσει να ισορροπήσει ανάμεσα σε ένα σκληρό ιερατείο, στους εμπόρους των παζαριών και σε ένα απελπισμένο κομμάτι των πραγματικά φτωχών, θα κρίνει το πολιτικό του μέλλον.
