Θέλετε να κάνετε ένα πάρτι για τους φίλους σας, γνωρίζοντας ότι οι περισσότεροι από αυτούς έχουν σταματήσει να καταναλώνουν κρέας. Αποφασίζετε να κλείσετε για τη γιορτή μια ταβέρνα γνωστή για τα «ψητά» της και διαβεβαιώνετε όλους τους καλεσμένους ότι το μενού θα είναι πράγματι vegan. Πόσο καλά μπορεί να πάει αυτό;
Αν η ιστορία σάς φαίνεται τραβηγμένη, τότε πόσο παράδοξο σας φαίνεται να προσδοκά κανείς μια απόφαση απόσυρσης από την οικονομία του πετρελαίου σε μια σύνοδο που γίνεται σε μια χώρα η οποία οφείλει την ευμάρειά της στις πετρελαιοπηγές; Το γεγονός ότι η φετινή Παγκόσμια Σύνοδος για το Κλίμα (COP28) είχε συμφωνηθεί να γίνει στο Ντουμπάι, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, είχε προκαλέσει από την αρχή έναν σωρό επιφυλάξεις, που τελικά δεν αποδείχτηκαν και τόσο αδικαιολόγητες. Ο σουλτάνος Αλ Τζαμπέρ, προεδρεύων της συνόδου αλλά και επικεφαλής της κρατικής εταιρείας πετρελαίου της πατρίδας του, από την αρχή είχε δώσει δείγματα γραφής με τις προσπάθειές του να αποσυνδέσει τον περιορισμό των ρύπων από την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων. Κι αυτό ήταν ένα εμπόδιο που καθυστέρησε σίγουρα την πρόοδο των διαπραγματεύσεων. Πολλοί φοβούνται ότι κάτι ανάλογο μπορεί να συμβεί και του χρόνου στην COP29, που θα φιλοξενηθεί στο Αζερμπαϊτζάν, σε μια χώρα μεγάλη παραγωγό φυσικού αερίου, το οποίο φαίνεται να κερδίζει πόντους παγκοσμίως ως ένα «μεταβατικό» ορυκτό καύσιμο καθαρότερο του πετρελαίου. Αλλά αυτή είναι μια ιστορία από το μέλλον και μόνο εικασίες μπορεί να γίνουν επ’ αυτού.
Σε φάση «μετάβασης»
Στο Ντουμπάι υπήρξε, λοιπόν, μια συμφωνία που κάποιοι βιάστηκαν να χαρακτηρίσουν «ιστορική», αγνοώντας για ακόμα μια φορά ότι η Ιστορία δεν γράφεται όταν τα γεγονότα είναι ακόμα τόσο θερμά. Η παραδοσιακή και σε προηγούμενες συνόδους παράταση και η κατάληξη στο «και πέντε» σε μια διατύπωση που αφήνει τους πάντες ικανοποιημένους μπορεί να μετρηθούν ως ένα μικρό θετικό βήμα. Ο πόλεμος των λέξεων, η αντικατάσταση του «Phase Out» με το «transition» απηχεί ακριβώς την προσπάθεια να συμβιβαστούν αντικρουόμενα συμφέροντα. Έχουμε, λοιπόν, να κάνουμε με την επιθυμία για «μετάβαση προς την απομάκρυνση της παγκόσμιας οικονομίας από τα ορυκτά καύσιμα». Όπως σχολίασε το Reuters, ο ΟΠΕΚ, για παράδειγμα, συμφώνησε με το κείμενο επειδή παρέχει ένα «μενού» που επιτρέπει σε κάθε χώρα να ακολουθήσει το δικό της μονοπάτι. Αφήνει ανοιχτά παράθυρα όταν παραδέχεται ότι υπάρχουν πλέον οι τεχνολογίες που μπορούν να μειώσουν τον κλιματικό αντίκτυπο από την καύση των ορυκτών καυσίμων. Κάτι επίσης σημαντικό, που δεν πρέπει να ξεχνά κανείς πως έχει να κάνει με το ότι η συμφωνία έτσι κι αλλιώς δεν έχει κάποιον δεσμευτικό χαρακτήρα, δεν υποχρεώνει τα κράτη σε συγκεκριμένες δράσεις ούτε προβλέπει κάποιες κυρώσεις για όσους δεν συμμορφώνονται. Ένα άλλο ζήτημα αφορά την προτροπή για την επιτάχυνση ανάπτυξης τεχνολογιών που περιορίζουν τους ρύπους, όπως οι ανανεώσιμες αλλά και η πυρηνική ενέργεια. Είναι ένα σημείο για το οποίο υπάρχουν, επίσης, ενστάσεις από οικολογικές οργανώσεις.
Λεφτά υπάρχουν;
Ενα άλλο ευαίσθητο θέμα αφορά τη χρηματοδότηση της μετάβασης σε νέες τεχνολογίες των φτωχότερων χωρών, οι οποίες δεν διαθέτουν ιδίους πόρους για να προχωρήσουν σε ραγδαίες μεταβολές του ενεργειακού τους μοντέλου. Δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για το πώς θα μπορέσουν να ενισχυθούν σε αυτή την κατεύθυνση. Σε ό,τι αφορά το ταμείο αποζημιώσεων για τις κλιματικές καταστροφές στις χώρες του παγκόσμιου Νότου, υπήρξαν κάποιες υποσχέσεις και εξαγγελίες για «προσφορές», αλλά τα ποσά που απαιτούνται σε καμία περίπτωση δεν καλύφθηκαν. Οι χώρες του παγκόσμιου Βορρά προτιμούν τις «επενδύσεις» σε τέτοιες περιοχές που συχνά καταλήγουν να διογκώνουν το επίσης δυσεπίλυτο πρόβλημα του παγκόσμιου χρέους.
Συμπερασματικά, θα έλεγε κανείς πως ήταν μια σύνοδος που δεν ναυάγησε, αφού έκλεισε έστω την τελευταία στιγμή με εκδήλωση καλών προθέσεων. Με βάση τα στοιχεία για τη φετινή θερμότερη χρονιά στην Ιστορία του πλανήτη, από την εποχή που υπάρχουν επίσημα καταγεγραμμένα δεδομένα, ο στόχος για τη συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας κάτω από τον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο μοιάζει μάλλον απίθανος, όπως και το στοίχημα για μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050. Οι εκπρόσωποι των μικρών νησιωτικών κρατών, που απειλούνται με εξαφάνιση από την άνοδο της στάθμης των θαλασσών, κάθε άλλο παρά καθησυχασμένοι επέστρεψαν στα σπίτια τους, όπως δήλωσαν την Τετάρτη το απόγευμα. Το Ντουμπάι μάλλον δεν θα περάσει ως ένα σημείο καμπής στην Ιστορία της ανθρωπότητας, στην προσπάθειά της να διορθώσει μια εδώ και πολλές δεκαετίες, αν όχι αιώνες, καταστροφική πορεία.
