Πικάσο, ο ξένος”. Η έκθεση, που εγκαινιάστηκε στις 4 Νοεμβρίου στο Μουσείο Ιστορίας της Μετανάστευσης στο Παρίσι, είναι η συνέχεια του βιβλίου με τίτλο “Ένας ξένος με το όνομα Πικάσο” της ιστορικού Ανί Κοέν Σολάλ, αποτέλεσμα έξι χρόνων επισταμένων ερευνών.
Η ιστορικός σκιαγραφεί την πορεία του τεράστιου καλλιτέχνη, που ποτέ δεν έκρυψε τις κομμουνιστικές πεποιθήσεις του, για να γίνει Γάλλος πολίτης. Απέναντί του βρίσκεται μια Γαλλία που η γραφειοκρατία τής εποχής (η ιστορικός παραθέτει ουκ ολίγες πηγές) λέει πολλά και σημαντικά. Το ίδιο πολλά και σημαντικά λέει και η υποστήριξη που βρήκε ο νεαρός μετανάστης από καλλιτέχνες και διανοούμενους. Και, όπως είναι φυσικό, ειδικά τούτες τις μέρες που οργιάζουν στη Γαλλία, την Ελλάδα, τη Γηραιά Ήπειρο γενικότερα η ξενοφοβία και ο ρατσισμός απέναντι στους μετανάστες, τους ξένους, οι συνειρμοί που δημιουργούνται είναι αποκαρδιωτικοί.
Τότε, ο νεαρός Πάμπλο βρέθηκε απέναντι σε μια γραφειοκρατία που την ενσάρκωσε ένας υπάλληλος “ρατσιστής και ξενοφοβικός, αλλά παράλληλα ζηλεύει το ταλέντο του Πικάσο” εξηγεί η ιστορικός. Ο ίδιος δεν εξέφρασε ποτέ παράπονο. Άραγε πόσοι Πικάσο βρίσκονται σήμερα μεταξύ εκείνων που “επαναπροωθούνται”, “αναχαιτίζονται”, όταν βέβαια δεν “εξαφανίζονται”, από το Αιγαίο έως τη μεθόριο Λευκορωσίας-Πολωνίας;
Πίσω στις αρχές του 20ού αιώνα. Ο νεαρός Πικάσο, που ζει στο σπίτι ενός Καταλανού φίλου του στη Μονμάρτρη, μόλις δεκαπέντε ημέρες πριν από την πρώτη του έκθεση στο Παρίσι, στις 18 Ιουνίου του 1901, φακελώνεται από τη γαλλική αστυνομία ως “αναρχικός”. Την 1η Δεκεμβρίου του 1914 περίπου εφτακόσια έργα ζωγραφικής και σχέδιά του, της περιόδου του κυβισμού του, κατάσχονται από το γαλλικό κράτος για... δέκα χρόνια. Γιατί; Δεν του δίνεται εξήγηση. Όπως δεν υπάρχει επίσημη εξήγηση για το γεγονός ότι οι πίνακές του παραμένουν μακριά από τις δημόσιες συλλογές έως το 1947...
Τον Απρίλιο του 1940 καταθέτει αίτηση για να γίνει Γάλλος πολίτης που απορρίπτεται από τον υπάλληλο Εμίλ Σεβαλιέ. Ο συγκεκριμένος εκφράζει “αυτή τη διπρόσωπη Γαλλία που αποτελείται από καλούς, θερμούς ανθρώπους, αλλά και επιθετικά, απορριπτικά άτομα”, όπως λέει σε συνέντευξή της η Κοέν Σολάλ. Ήταν η περίοδος που ο Πικάσο βρισκόταν στο στόχαστρο του ακροδεξιού Τύπου που υποστήριζε το πετενικό καθεστώς που συνεργάστηκε με τους ναζί, τον παρακολουθούσε η Γκεστάπο, ενώ κάποιοι από τους πίνακές του καταστράφηκαν μαζί με έργα των Χοακίμ Μιρό, Πολ Κλε, Μαξ Ερνστ κ.ά.
Την ίδια εποχή, πολλοί διανοούμενοι και καλλιτέχνες συλλαμβάνονται, βασανίζονται, εκτοπίζονται ή πεθαίνουν, όπως στην περίπτωση του φίλου του Μαξ Ζακόμπ, που πέθανε στο στρατόπεδο του Ντρανσί πριν οδηγηθεί στο Άουσβιτς... Στο πλευρό του Πάμπλο βρίσκονται οι φίλοι του που δραστηριοποιούνται στην Αντίσταση, όπως ο Λουί Αραγκόν, ο Ζαν Κοκτό, ο Ενρί Ματίς, ο Φερνάν Λεζέ.
Εντέλει, το γαλλικό κράτος θα αναγνωρίσει το έργο του το... 1966 με μια μεγάλη αναδρομική έκθεση, που μάλιστα εγκαινίασε τότε ο υπουργός Πολιτισμού Αντρέ Μαλρό. Ο καλλιτέχνης παρέμεινε Ισπανός έως τον θάνατό του, ενώ δεν διαμαρτυρήθηκε ποτέ κατά της γαλλικής Διοίκησης και του Εμίλ Σεβαλιέ!
“Η συγκεκριμένη έκθεση θέλει να είναι μοντέλο για εκείνους που υποφέρουν από την απόρριψη από τη Διοίκηση επειδή δεν είναι Γάλλοι από τις ρίζες τους, για να χρησιμοποιήσω αυτή την απαίσια φράση” λέει η ιστορικός. “Αυτό το μουσείο είναι προς τιμήν των μεταναστών που οικοδόμησαν τη Γαλλία και είναι φυσικό να έχει τη θέση του εκεί ο Πάμπλο Πικάσο”.
