Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.2°C26.3°C
2 BF 36%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.3°C26.0°C
3 BF 36%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.4°C24.8°C
2 BF 52%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.9°C24.0°C
2 BF 38%
Έθελ και Τζούλιους Ρόζενμπεργκ / Ο Ψυχρός Πόλεμος στην ηλεκτρική καρέκλα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Έθελ και Τζούλιους Ρόζενμπεργκ / Ο Ψυχρός Πόλεμος στην ηλεκτρική καρέκλα

Ο 20ός αιώνας υπήρξε ο κατ’ εξοχήν αιώνας της φωτογραφίας. Οι μεγάλες του στιγμές αποτυπώθηκαν στον φακό, που ήρθε να αντικαταστήσει τη γραφή και τη διήγηση ως σκηνοθέτης της μνήμης και της Ιστορίας, πριν ξεπεραστεί από την μαζικοποίηση της χρήσης του βίντεο στον 21ο. Η Ιστορία του 20ού αιώνα είναι ένα άλμπουμ φωτογραφιών και η ιστορία του Ψυχρού Πολέμου, που διένυσε τον μισό από αυτόν τον αιώνα, επίσης: το μακάβριο πυρηνικό μανιτάρι που αποτελεί την άτυπη συμβολική του έναρξη.

Η Φαν Τι Κιμ, σε ηλικία 9 ετών, καθώς τρέχει ολόγυμνη για να σωθεί από τις ναπάλμ που κατακαίουν το χωρίο της στο Βόρειο Βιετνάμ. Ο καπνός από τα τσιγάρα στην αίθουσα συνεδριάσεων της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Ενεργειών του γερουσιαστή Μακάρθι. Οι άνθρωποι που μιλάνε στα τανκ της Πράγας τον Αύγουστο του 1968. Οι άνθρωποι που καβαλάνε το μισογκρεμισμένο Τείχος.

Κι ακόμα, νωρίτερα από τα περισσότερα απ’ αυτά, όταν ακόμα το τέλος αυτής της εποχής δεν υπάρχει ούτε ως σκέψη, δύο άνθρωποι, που φιλιούνται στο εσωτερικό μιας κλούβας φορώντας τις χειροπέδες, λίγες στιγμές πριν χωριστούν για πάντα, όχι μόνο μεταξύ τους, αλλά και από την ίδια την ύπαρξή τους. Πρόκειται για τους Τζούλιους και  Έθελ Ρόζενμπεργκ, τους δύο Αμερικανοεβραίους κομμουνιστές που θα εκτελεστούν ως κατάσκοποι της Σοβιετικής  Ένωσης λίγη ώρα αργότερα, στις 19 Ιουνίου 1953.

Ο Ψυχρός Πόλεμος κυοφορήθηκε βέβαια μέσα στο στομάχι του θερμού Δευτέρου Παγκοσμίου. Το 1944, με τον Φράνκλιν Ρούσβελτ άρρωστο, το αμερικανικό κεφάλαιο θα ρίξει πάρα πολλά χρήματα στο εθνικό συνέδριο των Δημοκρατικών για να απαλλαγεί από τον δημοφιλή προοδευτικό αντιπρόεδρο Χένρι Ουάλας και να επιβάλει ως παρτενέρ του Ρούσβελτ στις επερχόμενες εκλογές τον άγνωστο Χάρι Τρούμαν.

Ο Ρούσβελτ δεν συμφωνεί με την επιλογή και αγνοεί επιδεικτικά τον υφιστάμενό του, αλλά η τέταρτη θητεία του θα διακοπεί απότομα λίγους μήνες μετά την έναρξή της από τον θάνατό του. Ο Τρούμαν είναι ο Πρόεδρος που θα τερματίσει τον πόλεμο με τις δύο πυρηνικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, θα εγκαταλείψει την πολιτική της συνεννόησης με τη Σοβιετική  Ένωση, θα ιδρύσει το ΝΑΤΟ, θα εμπλακεί στον ελληνικό εμφύλιο βομβαρδίζοντας τις θέσεις των κομμουνιστών, θα ξεκινήσει τον πόλεμο της Κορέας.

Ανάμεσα σε όλες αυτές τις βαρβαρότητες, όμως, αυτή που περισσότερο θα καθορίσει τη θητεία του είναι ο παροξυσμός που θα γεννήσει στην Αμερική το ενδεχόμενο να χάσει το μονοπώλιο της πυρηνικής βόμβας και ειδικά το ενδεχόμενο να αποκτήσει μία τέτοια η Σοβιετική  Ένωση, που έχει μετατραπεί από τον μεγάλο σύμμαχο την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στον υπ’ αριθμόν ένα εχθρό.

Ρόζενμπεργκ

Η έξαρση του μεταπολεμικού αντικομμουνισμού στις ΗΠΑ θα βασιστεί στον φόβο της βόμβας και σε αυτή τη βάση θα ξεκινήσει το κυνήγι των κόκκινων μαγισσών που θα διαπεράσει όλη τη δεκαετία του 1950. Σε αυτή τη δεκαετία μια ολόκληρη χώρα θα ζει με τον κατασκευασμένο εφιάλτη μιας πυρηνικής επίθεσης, η οποία θα έρθει από τη Ρωσία, και θα ψάχνει κομμουνιστές πράκτορες κάτω από το κρεβάτι της.

Η συνήθεια αυτή δεν θα εγκαταλείψει ποτέ εντελώς τις ΗΠΑ μέχρι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου κι ακόμα και μετά, απέναντι στους νέους εχθρούς της. Η Αμερική θα υπερβάλλει πάντα σχετικά με την πυραυλική πυρηνική δύναμη της ΕΣΣΔ (που ήταν σταθερά πολύ μικρότερη από τη δική της) και ακόμα και στις αρχές του 21ου αιώνα θα συνεχίσει να επινοεί όπλα μαζικής καταστροφής και πυρηνικές κεφαλές ανά τον κόσμο για να δικαιολογεί τους πολέμους της.

Τίποτε όμως δεν μπορεί να συγκριθεί με τον τρόμο της δεκαετίας του 1950, όταν μια ολόκληρη κοινωνία γεμάτη αντιφάσεις είχε επιδοθεί σε έναν αγώνα για να ξεριζώσει την «κομμουνιστική διείσδυση» στο εσωτερικό της. Θύματα αυτού του παροξυσμού θα γίνουν μερικοί από τους σημαντικότερους Αμερικανούς: συγγραφείς, σκηνοθέτες, σεναριογράφοι, ηθοποιοί, δημόσιοι υπάλληλοι, περισσότερο ή λιγότερο απλοί άνθρωποι, που θα περάσουν από την αμερικανική ιερά εξέταση της επιτροπής Μακάρθι -και όχι μόνο.

Το ζεύγος Ρόζενμπεργκ, όμως, θα διατηρήσει μέχρι τέλους τον ανεπιθύμητο τίτλο των μοναδικών ανθρώπων που θα εκτελεστούν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ως κομμουνιστές κατάσκοποι.

Οι επιστήμονες που έδωσαν βοήθεια στην Σοβιετική  Ένωση για να κατασκευάσει τη δική της ατομική βόμβα δεν είναι ακριβώς μια φαντασίωση της αμερικανικής Δεξιάς. Κατά τη διάρκεια του Πολέμου η Σοβιετική  Ένωση και ο κομμουνισμός έχουν αποκτήσει οπαδούς στις ΗΠΑ -το ζεύγος Ρόζενμπεργκ ανήκε σε αυτούς.

Αρκετοί επίσης είναι αυτοί που φοβούνταν ότι το πυρηνικό μονοπώλιο των ΗΠΑ μπορούσε να δημιουργήσει στον πλανήτη έναν νέο εφιάλτη ανάλογο αυτού της ναζιστικής απειλής και θέλησαν να συνεισφέρουν στην ισορροπία. Ακόμη, άλλωστε, η μετατροπή της Σοβιετικής  Ένωσης σε αυτοκρατορία του κακού δεν είχε γίνει αποδεκτή στη συνείδηση πολλών Αμερικανών.

Οι ΗΠΑ ανακάλυψαν κάποιους από αυτούς και τους πέρασαν από δίκη. Η νίκη του δυτικού στρατοπέδου στον Ψυχρό Πόλεμο εξωράισε την ιστορία του και επέμεινε στην αθλιότητα της ιστορίας των αντιπάλων του. Ωστόσο οι δίκες αυτές δεν διέφεραν τόσο πολύ όσο η Ιστορία σήμερα το καταγράφει από τις Δίκες της Μόσχας, που είχαν προηγηθεί κατά 15 χρόνια.

Ανάμεσα στους ανθρώπους που θα καταδικαστούν ως κομμουνιστές κατάσκοποι στις ΗΠΑ θα συναντήσουμε τον Θίοντορ Χολ (ο οποίος θα επιχειρηματολογήσει υπέρ της δράσης του ισχυριζόμενος ότι το αμερικανικό μονοπώλιο στην ατομική βόμβα απειλούσε την ελευθερία του πλανήτη), τον Κλάους Φιουκς και, τέλος, τον Ντέιβιντ Γκρίνγκλας.

Αυτός ο τελευταίος είναι που θα καταδώσει στο FBI την αδελφή του και τον άνδρα της ως Σοβιετικούς κατασκόπους για να ελαφρύνει τη θέση του. Με αυτόν τον τρόπο η  Έθελ Ρόζενμπεργκ, το γένος Γκρίνγκλας, και ο κατά τρία χρόνια νεότερος σύζυγός της Τζούλιους θα οδηγηθούν στη Δικαιοσύνη.

Ρόζενμπεργκ

Από την Κομμουνιστική Νεολαία, στην καταδίκη για τον "φόνο 50.000 ανθρώπων"

 Ο Τζούλιους και η  Έθελ Ρόζενμπεργκ γεννήθηκαν το 1918 ο πρώτος και το 1915 η δεύτερη σε εβραϊκές οικογένειες της Νέας Υόρκης. Ο Τζούλιους εντάχθηκε στην Κομμουνιστική Νεολαία των ΗΠΑ έφηβος, κατά την περίοδο που ακολούθησε την κρίση του 1929. Η  Έθελ θα ενταχθεί το 1936, αφού πρώτα ασχοληθεί με το εργατικό ζήτημα.

Θα γνωριστούν στην οργάνωση, θα ερωτευτούν και θα παντρευτούν το 1939. Μαζί θα κάνουν και δύο παιδιά: τον Μίκαελ και τον Ρόμπερτ, που θα αφιερώσουν τη ζωή τους, πλάι στην ακαδημαϊκή καριέρα τους, για να αναζητήσουν αν οι γονείς τους υπήρξαν πράγματι κατάσκοποι.

Οι Ρόζενμπεργκ απομακρύνονται σταδιακά από το Κομμουνιστικό Κόμμα μετά τη γέννηση των παιδιών τους, αν και στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας μετά την πτώση της ΕΣΣΔ έδειξαν ότι ο Τζούλιους πράγματι διατηρούσε ένα δίκτυο επικοινωνίας με τη Σοβιετική  Ένωση, στην οποία διοχέτευε πράγματι πληροφορίες -όχι όμως του μεγέθους αυτών για τις οποίες καταδικάστηκε.

Όταν η Σοβιετική  Ένωση ανακοίνωσε ότι έχει στη διάθεσή της την πρώτη πυρηνική βόμβα, στις ΗΠΑ ξεκίνησε ένα κύμα συλλήψεων ανθρώπων οι οποίοι κατηγορούνταν ότι έδωσαν πληροφορίες στην ΕΣΣΔ που συνεισέφεραν στην κατασκευή της. Ανάμεσά τους οι Ντέιβιντ και Ρουθ Γκρίνγκλας, που κατηγορούνται ως κατάσκοποι.

Ο Ντέιβιντ θα αποδεχθεί ότι συμμετείχε σε δίκτυο κατασκοπείας και θα υποδείξει την αδελφή του και τον γαμπρό του ως ανωτέρους του προκειμένου να σώσει τη ζωή του και εκείνη της γυναίκας του. Οι Ρόζενμπεργκ θα αρνηθούν την κατηγορία και δεν θα ονοματίσουν κανέναν. Αμέσως στο κλίμα της αντικομμουνιστικής τρομοκρατίας θα αναδειχθούν ως οι εκπρόσωποι του απόλυτου κακού στις ΗΠΑ.

Ο Τύπος, αξιωματούχοι, κήνσορες του αντικομμουνισμού θα δημιουργήσουν ένα κλίμα υστερίας, το οποίο απαιτεί την εξόντωση των προδοτών.

Η Αμερική δεν είχε στο παρελθόν να επιδείξει εκτελέσεις «προδοτών» σε καιρό ειρήνης.  Όμως το 1950 η ειρήνη είναι μια σχετική έννοια. Στη δίκη, στην οποία τα στοιχεία είναι μάλλον αδύναμα, ο δικαστής θα καταδικάσει τους Ρόζενμπεργκ για τη δολοφονία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στο παρελθόν και στο μέλλον. Σύμφωνα με την εκδοχή του, η απόκτηση ατομικής βόμβας από τη Σοβιετική  Ένωση εμπόδιζε τις ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν τις δικές τους στον πόλεμο της Κορέας.

Αυτή η αδυναμία οδήγησε τις ΗΠΑ σε έναν συμβατικό πόλεμο, στον οποίον 50.000 Αμερικανοί έχασαν τη ζωή τους. Οι Ρόζενμπεργκ καταδικάστηκαν για τον θάνατο όλων αυτών των Αμερικανών. Και ακόμα όλων εκείνων που θα πέθαιναν στο μέλλον, στο πλαίσιο του αναπόφευκτου Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου, στον οποίον ξανά η Αμερική δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το πυρηνικό της οπλοστάσιο εξαιτίας των Ρόζενμπεργκ.

Σήμερα μοιάζει με σενάριο δυστοπικής φαντασίας.  Έτσι όμως σκεπτόταν η Αμερική του 1950 και με αυτόν τον παροξυσμό -ανάμεσα στα άλλα- νίκησε  στον Ψυχρό Πόλεμο.

Η καταδίκη των Ρόζενμπεργκ σε θάνατο στην ηλεκτρική καρέκλα ξεσήκωσε τις μεγαλύτερες αντιδράσεις μέσα και έξω από τις ΗΠΑ από την εποχή των Σάκο και Βαντσέτι. Διαδηλώσεις έγιναν στη Νέα Υόρκη και άλλες πόλεις, δηλώσεις με τις οποίες ζητούσαν να μην εκτελεστεί η ποινή έκαναν μεταξύ άλλων ο Σαρτρ, ο Πικάσο, ο Μπρεχτ, ο Αϊνστάιν, ακόμα και ο Πάπας. Εις μάτην.

Ο διάδοχος του Χάρι Τρούμαν, στρατηγός του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου Ντ. Αϊζενχάουερ θα απορρίψει κάθε αίτημα: η εποχή απαιτεί αίμα. Ο Τζούλιους και η  Έθελ Ρόζενμπεργκ θα αποχαιρετίσουν ο ένας την άλλη και οι δύο τη ζωή με ένα φιλί στο στόμα το μεσημέρι της 19ης Ιουνίου του 1953 και θα εκτελεστούν στην ηλεκτρική καρέκλα την ίδια μέρα, στις 7 το απόγευμα.

Τα επόμενα χρόνια οι ΗΠΑ θα απαιτούν εκτελέσεις κομμουνιστών μόνο από τις συμμαχικές χώρες. Οι Ρόζενμπεργκ θα μείνουν για πάντα οι πρώτοι και μοναδικοί εκτελεσμένοι ως κατάσκοποι πολίτες των ΗΠΑ σε καιρό ειρήνης.

Η ΑΥΓΗ, την επομένη της εκτέλεσης, στις 20 Ιουνίου 1953, θα κυκλοφορήσει με τίτλο: «Ο Μακαρθισμός κατίσχυσε στη χώρα του Λίνκολν και του Ρούσβελτ, οι Ρόζενμπεργκ εξετελέσθησαν σήμερα, ώρα 2α πρωινή».

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL