Με αφορμή την παράσταση "Die Heimat", βασισμένη στο ομώνυμο έργο του Χέρμαν Σούντερμαν, που παρουσίασε η Ομάδα 33 στον πολυχώρο 104 της Οδού Πειραιώς, η σκηνοθέτης Ευρώπη Θωμοπούλου και οι ηθοποιοί Δέσποινα Μαλλή, Λύσανδρος Σπετσιέρης και Φαίδρα Χατζηκωσταντή, μιλούν για την εμπειρία της μεταμόρφωσης ενός κλασικού έργου σε σύγχρονο αλλά και για το μήνυμα της αντίστασης που φέρνει το ίδιο το κείμενο στις ταραγμένες μέρες μας.
Συνέντευξη, επιμέλεια: Αλίκη Κοσυφολόγου
* Τι σημαίνει Die Heimat;
ΛΥΣΑΝΔΡΟΣ ΣΠΕΤΣΙΕΡΗΣ: Η γερμανική λέξη Heimat (ιδιαίτερη πατρίδα, κοινότητα) αναδείχθηκε σε μέσο αυτοπροσδιορισμού για τους γερμανόφωνους πληθυσμούς στο πλαίσιο της μαζικής φυγής από τις αγροτικές περιοχές κατά τη Βιομηχανική Επανάσταση. Αργότερα, ωστόσο, αφομοιώθηκε στη ρητορική των εθνικοσοσιαλιστών στη ναζιστική Γερμανία.
ΕΥΡΩΠΗ ΘΩΜΟΠΟΥΛΟΥ: Εκφράζοντας την ανησυχία για τον ανερχόμενο συντηρητισμό στην Ελλάδα και την Ευρώπη και με αφορμή την οικογενειακή ιστορία, αποτυπώνουμε τη στρέβλωση των εννοιών της πατρίδας και των αξιών της και την απειλή της επιστροφής σε αυταρχικά και συντηρητικά σχήματα.
* Μπορείτε να συνοψίσετε τους λόγους που επιλέξατε να διασκευάσετε ένα κείμενο του 19ου αιώνα;
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΜΑΛΛΗ: Ο Σούντερμαν είναι μεταξύ των συγγραφέων που κατά τον 19ο αιώνα εισάγουν προβληματισμούς πάνω στα θέματα της αυτοδιάθεσης, των θρησκευτικών επιρροών και των κοινωνικών προκαταλήψεων. Καταλήξαμε στο Heimat καθώς, πίσω από το οικογενειακό δράμα, διακρίναμε ένα κείμενο που μπορούσε να εκφράσει αυτά που μας απασχολούν σήμερα σε κοινωνικό επίπεδο.
ΦΑΙΔΡΑ ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΑΝΤΗ: Το επιλέξαμε γιατί αναδεικνύει τη σύγκρουση που εκτυλίσσεται ανάμεσα στη μικροαστική λογική που συντηρεί τις παραδοσιακές αξίες της και στην αυθόρμητη προσωπική ανάγκη για ελευθερία και αυτοδιάθεση.
* Πόσο δύσκολη είναι η διαδικασία της διασκευής ενός κλασικού κειμένου και σε τι εξυπηρετεί τελικά αυτό το νέο βλέμμα;
Ε.Θ.: Εξαιρετικά δύσκολη, καθώς η συμπύκνωση των προσώπων αποσκοπεί στη δημιουργία ενός τριγώνου αρχετυπικού για την κοινωνική σύγκρουση, ενώ η επανασύνθεση (μοντάζ) των σκηνών και η εισαγωγή αφηγηματικών στοιχείων στοχεύουν σε έναν πιο σύγχρονο τρόπο θεατρικής αφήγησης.
Δ.Μ.: Το πατρικό σπίτι και η σχέση των τριών αδερφών λειτουργούν ως μεταφορά του κοινωνικού ανταγωνισμού. Εμείς εστιάζουμε στη μεταμόρφωση του ουδέτερου παρατηρητή (Μαρί) σε καταλύτη των εξελίξεων.
Λ.Σ.: Φωτίζοντας πτυχές της προσωπικότητας του Σεμπάστιαν ως εκπροσώπου της πατρικής εξουσίας, μας ενδιαφέρει η κατανόηση των συνισταμένων που οδηγούν στον φανατισμό και στην ιδεολογική προσκόλληση.
Φ.Χ.: Στη διασκευή μας η Μαρί μπαίνει στη θέση τής «πρωταγωνίστριας» εκπροσωπώντας τις δυνάμεις που, από σιωπηλοί συνένοχοι, παίρνουν την ευθύνη της ανατροπής στα χέρια τους, αλλάζοντας τη ροή της ιστορίας.
* Η αμφισβήτηση και η εξέγερση απέναντι στις κανονιστικές νόρμες θα μπορούσε άραγε να είναι ποτέ ήσυχη και κυρίως ανώδυνη;
Δ.Μ.: Η αμφισβήτηση και η εξέγερση μπορούν να είναι πολλών ειδών, αλλά ποτέ ανώδυνες. Εν προκειμένω, στο έργο, η αμφισβήτηση της εξουσίας από την αρχικά υποταγμένη μικρότερη αδερφή τής Μαρί αλλά και η επιστροφή της «ασώτου» κεντρίζουν την εξουσία η οποία οδηγείται στα άκρα.
Ε.Θ.: Γι' αυτό τον λόγο η βία αναδεικνύεται τόσο στη διασκευή όσο και στη σκηνοθεσία της παράστασης. Αντίθετα προς το πρωτότυπο κείμενο, όπου ο θάνατος του πατέρα δίνει τη λύση του έργου, στη διασκευή αποφασίζουμε να οδηγήσουμε τα πρόσωπα στα άκρα, διερευνώντας τις «εναλλακτικές» λύσεις του κειμένου.
