Ας πάμε σε κάτι διαφορετικό, πιο «γιορτινό» αν θέλουμε, ένα ωραίο παραμύθι. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ένα «παραμύθι για παιδιά και για μεγάλους», γραμμένο μάλιστα από έναν διεθνή ποιητή της εμβέλειας του Ναζίμ Χικμέτ, «Το ερωτευμένο σύννεφο», έναν τίτλο που μας φέρνει στον νου το εμβληματικό ποίημα ενός άλλου μεγάλου μελαγχολικού ποιητή, του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, το «Σύννεφο με παντελόνια». Στην Εναλλακτική Σκηνή του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής) πράγματι παρακολουθήσαμε το κάπως μελαγχολικό στο βάθος (τι κρίμα που δεν είμαι πια παιδί!) παραμύθι του Τούρκου συγγραφέα, μεταγραμμένο σε όπερα για παιδιά και νέους, με μουσική της Σοφίας Καμαγιάννη που είχε και τη μουσική διεύθυνση, λιμπρέτο της Ελένης Ζαφειρίου, σκηνοθεσία της Ελένης Ευθυμίου, σκηνικό-κοστούμια της Ευαγγελίας Κερκινέ, χορογραφία της Έλενας Γεροδήμου, μάσκες της Μάρθας Φωκά, φωτισμούς της Κατερίνας Μαραγκουδάκη, διδασκαλία χορωδίας της Ρόζης Μαστροσάββα. Με μια χορωδία παιδιών (Παιδική και Νεανική Χορωδία ΡΟΖΑΡΤΕ), που έχει διαρκή, ενεργό παρουσία μέσα στο έργο. (Το σημείωμά μου αυτό αφορά αποκλειστικά το καθαρά θεατρικό κομμάτι, αφήνοντας την κρίση του μουσικού μέρους στους πλέον αρμόδιους).
Το έργο του Ναζίμ Χικμέτ διαθέτει τη δομή κλασικού παραμυθιού, φέρει όμως επίσης έντονα τα στοιχεία μιας μοντέρνας γραφής. Έχουμε τον (πολύ κακό) πλεονέκτη και άδικο «αφέντη» Καρά Σεϊφί («μαύρο ξίφος» στην τουρκική γλώσσα), έχουμε και τα παιδιά που αντιστέκονται στην αδικία και στην πλεονεξία, έχουμε το περιστέρι της ειρήνης, τα προσωποποιημένα και ανθρωποποιημένα ζώα και στοιχεία της φύσης, Περιστέρι, Λαγός, Άνεμος, Φίδι (Αϊλίν), έχουμε την αγνή κοπέλα των παραμυθιών (Αϊσέ) και το Ερωτευμένο Σύννεφο που θα πεθάνει, αλλά ο πολύ κακός «αφέντης» Καρά Σεϊφί, το «μαύρο ξίφος» του αδίστακτου εκμεταλλευτή των φτωχών, θα νικηθεί στο τέλος και τα παιδιά θα χτίσουν έναν καινούργιο κόσμο χωρίς αδικία και πόνο στη θέση του παλιού.
Είναι βέβαια προφανής ο συμβολισμός των προσώπων και πραγμάτων του παραμυθιού, αλλά ποιο παραμύθι για μικρούς και μεγάλους που σέβεται τον εαυτό του δεν τελειώνει με τη νίκη του καλού ενάντια στο κακό, με θυσία κάποτε του ήρωα, που είναι όμως ταυτόχρονα μια νίκη ενάντια στον θάνατο, που γεννάει καινούργια ζωή; Αυτό είναι το πάντα επίκαιρο μήνυμα του έργου, να μας δείξει ότι υπάρχει ελπίδα να ζήσουν τα παιδιά μας σε έναν καλύτερο, δικαιότερο, πιο φωτεινό κόσμο. Και τα παιδιά που μετέχουν στην παράσταση, πάντοτε ευαίσθητα σε αυτό το μήνυμα, όπως όλα τα παιδιά του κόσμου, λαβαίνουν το μήνυμα και το κάνουν δικό τους, μαθαίνουν και ωριμάζουν μέσα από αυτό. Τα παιδιά έχουν μια αίσθηση της πραγματικότητας και του δικαίου πάντοτε πιο οξυμένη από εκείνη των «μεγάλων». Θέλουν «αληθινά» παραμύθια, δεν μπορείς εύκολα να τα ξεγελάσεις με ψεύτικα.
Σας μεταφέρω ένα μικρό μέρος από το σημείωμα στο πρόγραμμα της σκηνοθέτιδας Ελένης Ευθυμίου, που αντανακλά με ακρίβεια την «ιδεολογία» της παράστασης: «Ο τρόπος που επιλέξαμε να αποδοθεί πιστά η ιστορία στοχεύει στη μαγεία και το παραξένισμα του παραμυθιού και στη σκηνική λιτότητα. Οι χαρακτήρες λειτουργούν για εμάς αφενός ως αρχέτυπα της ανθρώπινης συμπεριφοράς, αφετέρου ως αρχέτυπα της ίδιας της φύσης. Τα στοιχεία της φύσης που συναντάμε στο έργο αποδίδονται συμβολικά και ζωντανεύουν μέσα από τον τρόπο που επηρεάζουν συναισθηματικά και κινησιολογικά το σύνολο των προσώπων. Η ατμόσφαιρα που δημιουργεί η σύμπραξη μουσικής και εικαστικού σχεδιασμού, άλλοτε μυστηριακή και άλλοτε πολεμική, στοχεύει να αναδείξει τα υπαρξιακά και τα πολιτικά μηνύματα του έργου».
