Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
17.6°C20.7°C
3 BF 52%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
16.9°C20.8°C
2 BF 57%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
20.4°C21.0°C
4 BF 53%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
16.9°C17.8°C
4 BF 59%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
16.2°C16.9°C
2 BF 63%
Κριτική θεάτρου / Από τον μύθο στην τραγωδία
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κριτική θεάτρου / Από τον μύθο στην τραγωδία

134405544a.jpg

Η Ομάδα Ρόδα από την ίδρυσή της το 1991 υπηρετεί πιστά την ιδέα ενός «ιερού» τελετουργικού θεάτρου και ταυτόχρονα ενός «ολικού» θεάτρου, που να μην είναι απλώς το αριθμητικό άθροισμα των μερών που το αποτελούν. Αντίθετα, να αποτελεί μια «σύσταση πραγμάτων», με την αριστοτελική έννοια του όρου, που υπερβαίνει δηλαδή τον αριθμό των μορίων της. Ακόμη, κοντά στη ρήση σοφίας του Λάο Τσε, ότι «Μια άμαξα είναι κάτι περισσότερο από το σύνολο των εξαρτημάτων της». Σε αυτά προστίθεται η λειτουργία της.

«Σκοπός της παράστασής μας», γράφει ο Δημήτρης Περετζής, «είναι να παρασύρει τον θεατή, να τον οδηγήσει μέχρι το δέος που συνόδευε τις αρχαίες τελετές, να φτάσει μέχρι το βάθος και την ουσία της διδασκαλίας, της οποίας οι τελετές αυτές ήταν φορείς. Η Ρόδα επιδιώκει ακόμη να τιμήσει την πόλη της Ελευσίνας, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για τη χρονιά 2023».

Αυτήν την αντίληψη, βαθιά ανθρωπιστική, υπηρετεί από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα η Ομάδα Ρόδα χωρίς να παρεκκλίνει. Όπως στην παλαιότερη «Τρικυμία», στο «Έπος του Γιλγαμές», στη «Ραμαγιάνα» και στα πρόσφατα «Ελευσίνια Μυστήρια», σε κείμενα του Δημήτρη και της Μαρίας Περετζή και σκηνοθεσία της τελευταίας. Βασισμένα πάντα σε αποσπάσματα από αρχαία κείμενα και περιγραφές της ελληνικής μυθολογίας, αλλά και σε σύγχρονα αξιόπιστα βιβλία και μελέτες. Από την πλούσια διεθνή βιβλιογραφία μεταφέρω κάποια βασικά σημεία:

«Τα κατεξοχήν μυστήρια της Αθήνας και τα πιο φημισμένα του αρχαίου κόσμου γιορτάζονταν στην Ελευσίνα προς τιμήν της Δήμητρας και της θυγατέρας της, Περσεφόνης (κόρης) που την απήγαγε ο Άδης, καθώς και προς τιμήν του Βάκχου. Ο ομηρικός ύμνος προς τη Δήμητρα μας προσφέρει ένα μέρος του μύθου, λέγοντας ότι οι συμμετέχοντες στα μυστήρια παρευρίσκονταν πνευματικά, χωρίς όμως να εξηγεί τον σκοπό των μυστηρίων που θα μείνει για πάντα άγνωστος.

Οι μύστες εξαγνίζονταν με νηστεία και με ένα τελετουργικό λουτρό στη θάλασσα, κρατώντας στα χέρια τους τον χοίρο που θα θυσιαζόταν κατόπιν σαν ανάμνηση της καθόδου της κόρης στον Άδη. Μια λιτανεία κατευθυνόταν προς την Ελευσίνα. Οι συμμετέχοντες αντάλλασσαν άσεμνα λόγια. Επισκέπτονταν τη σπηλιά του Πλούτωνα, την είσοδο του Άδη. Οι μύστες έβαζαν τα πέπλα τους ακριβώς όπως κάποτε η Δήμητρα φόρεσε τον δικό της πέπλο σαν σημάδι πένθους. Έπιναν ένα ποτό από κριθάρι. Στο εσωτερικό του ιερού, που ήταν μάλλον ένα κλειστό θέατρο και όχι ένας ναός, εκτυλισσόταν το ιερό δράμα, περιλαμβάνοντας ενδεχομένως και μια σκηνή συμβολικής συνουσίας. Ο ιερέας έδειχνε, τέλος, στους συμμετέχοντες ένα στάχυ σιταριού. Είναι πιθανό ότι τα Ελευσίνια Μυστήρια πρόσφεραν στους Αθηναίους πολίτες κάποιες ελπίδες αθανασίας, αν και είναι αδύνατο να καθορίσουμε με ακρίβεια τα δρώμενα και το σκοπό τους». (Mircea Eliade-Ioan P. Couliano, Λεξικό των θρησκειών, μετάφραση Ευάγγελος Γαζής).

«Οι θεσμικές δομές που μεταμόρφωσαν τον Διόνυσο σε μυστηριακή θεότητα εμφανίζονται γύρω στα τέλη του 1ου αιώνα μ.Χ. Εκείνη την εποχή η λατρεία του Διονύσου είναι ιδιαίτερα πλούσια σε εσχατολογικά σύμβολα. Οι μεταθανάτιες ελπίδες των διονυσιακών μυστών περιγράφονται από τον πλατωνικό φιλόσοφο Πλούταρχο από τη Χαιρώνεια (περ. 45-125 μ.Χ.) και από πολυάριθμες ζωγραφικές αναπαραστάσεις. Οι ψυχές τους επρόκειτο να απολαύσουν μια διαρκή κατάσταση ουράνιας μέθης και χαράς». (Από το πρόγραμμα της παράστασης).

Ακόμη ένα δείγμα της επίμονης και επίπονης άσκησης-εργασίας της Ομάδας Ρόδα είναι τα «Ελευσίνια Μυστήρια», που τηρούν με ζήλο τον «κανόνα» της θεατρικής μέθεξης. Ή πώς ένα τελεστικό κείμενο μπορεί να μας ταξιδέψει στα σύνορα της τραγωδίας. Η παράσταση συνόλου των «Ελευσινίων», με 27 ισοκέφαλους ηθοποιούς-ερμηνευτές, με άψογα δουλεμένη και συντονισμένη κίνηση, με χειροποίητα θαυμαστά κοστούμια-σκηνικά, μουσική, φωτισμούς, όλα της ομάδας, και με τα επιβλητικά ηχητικά του Δημήτρη Δημητριάδη, μας χάρισε πράγματι ένα δίωρο αισθητικής και πνευματικής απόλαυσης.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL