Η Θεατρική Σκηνή γιορτάζει φέτος τα 41 χρόνια συνεχούς, γόνιμης παρουσίας της στα θεατρικά μας πράγματα παρουσιάζοντας το συναρπαστικό έργο της Μαρίας Μαυρικάκη «Εξαρτάται». Θέμα του είναι η θανάσιμη παγίδευση, κυρίως νέων προσώπων, και η εξάρτησή τους από κάποιο τοξικό «δίχτυ»: ναρκωτικές ουσίες, αλκοόλ, τζόγος, Διαδίκτυο.
Ας παρακολουθήσουμε ως εισαγωγή όσα γράφει στο βιβλίο της «Το αδύνατο πένθος και η κρύπτη, ο τοξικομανής και ο θάνατος» η κατεξοχήν αρμόδια, διαπρεπής ψυχίατρος και πρώην διευθύντρια του 18 Άνω Κατερίνα Μάτσα: «Ένα κύμα εξαρτήσεων κατακλύζει την κοινωνία της όψιμης αστικής νεωτερικότητας. Η διάδοση των εξαρτήσεων, παλαιών και νέων, αυξάνεται με τρομακτικούς ρυθμούς. Μέσα σ’ αυτό το μωσαϊκό των εξαρτημένων εξακολουθούν να κατέχουν περίοπτη θέση οι τοξικομανείς. Άνθρωποι-σκιές, χαμένοι στον λαβύρινθο της απελπισίας, της μοναξιάς και της δυστυχίας, περιφέρονται άσκοπα, με ανέκφραστα πρόσωπα και άδειο βλέμμα, σε δρόμους και πλατείες μεγάλων πόλεων, σε όλες τις χώρες του κόσμου. Προέρχονται από όλα τα κοινωνικά στρώματα, σιωπηλοί μάρτυρες μιας χωρίς προηγούμενο κρίσης της κοινωνίας και του πολιτισμού. Ένας πραγματικός μικρόκοσμος, που βιώνει καθημερινά τον θάνατο ζώντας στο κοινωνικό περιθώριο, μέσα σ’ έναν κόσμο που γεννά και συσσωρεύει καταστροφές. Η χρήση των ναρκωτικών γι’ αυτά τα νέα παιδιά γίνεται μια διαρκής αναμέτρηση με τον θάνατο. Αναζητούν απελπισμένα τη δόση τους γνωρίζοντας ότι αυτός ο τρόπος ζωής τούς εκθέτει σε μυριάδες κινδύνους. Παρ’ όλα αυτά, επιμένουν. Το κάνουν όχι από ευχαρίστηση, αλλά από ανάγκη (…) Η προβληματική της επιθυμίας έχει μετατεθεί στο πεδίο της ανάγκης, ο θάνατος κυριαρχεί στην ψυχική σκηνή. Μέσα από τη χρήση των ναρκωτικών επιτελείται μια διαρκής προσομοίωση θανάτου (…) Η έναρξη χρήσης ουσιών γίνεται συνήθως στην έναρξη της εφηβείας (…) Είναι η εποχή της αναμέτρησης με το άγνωστο, το τυχαίο, το αβέβαιο, μέσα σε ένα φαντασιωτικό παιχνίδι, όπου το επίδικο είναι η ζωή του ή ο θάνατός του. Από την ικανότητά του να επιβιώσει ψυχικά μέσα από αυτή την αναμέτρηση, να βρει το δικό του πέρασμα προς τη ζωή, θα εξαρτηθεί το ίδιο το ψυχικό του γίγνεσθαι (…) Ο θάνατος, λοιπόν, σφραγίζει την καθημερινότητα της μίζερης ζωής του γιατί έχει ήδη σφραγίσει τον εσωτερικό ψυχικό του κόσμο. Μέσα σ’ αυτόν βρίσκεται συχνά κλεισμένος ένας αγαπημένος νεκρός που δεν μπόρεσε να τον πενθήσει, εγκιβωτισμένος σε μια “κρύπτη” στο εσωτερικό του Εγώ. Το πένθος αυτού του νεκρού ήταν ανέφικτο μέσα στις συνθήκες που συντελέστηκε η μεγάλη απώλεια. Αυτός ο ψυχικός τραυματισμός, που δεν έγινε δυνατόν να μεταβολιστεί ψυχικά, μπορεί να συνδέεται με προσωπικά βιώματα. Μπορεί όμως και να μεταδόθηκε από προηγούμενες γενιές και να αφορά συλλογικές εμπειρίες, της κοινότητας, του έθνους, της κουλτούρας στην οποία ανήκει η οικογένεια του συγκεκριμένου ατόμου (…)».
Στο έργο ακούμε να μιλούν τέσσερις διαφορετικές φωνές για την καταβύθιση του Άκη μέσα στο ανέφικτο, «πένθιμο πένθος» του νεκρού της «κρύπτης», καθεμία με τη δική της δίκαιη ερμηνεία: η αδελφή του, ο επιστήθιος φίλος του, η σύντροφός του και ο «κολλητός» του από τον στρατό ξετυλίγουν το νήμα των γεγονότων που οδήγησαν στον χαμό του. Σ’ αυτόν τον κεντρικό πυρήνα εστιάζει η σκηνοθεσία του Αντώνη Αντωνίου, που πλέκει αρμονικά το αφηγηματικό με το δραματικό στοιχείο σε λόγο παρελθοντικό, αλλά την ίδια στιγμή ζωντανό και αιμάσσοντα. Πρόκειται για ένα κατόρθωμα που χρεώνεται προσωπικά στον σκηνοθέτη, μάστορα του θεάτρου Αντώνη Αντωνίου αλλά και στους τέσσερις εκλεκτούς ηθοποιούς ενός αδιάσπαστου, ισοδύναμου κουαρτέτου. Ο ίδιος ο Αντ. Αντωνίου στον ρόλο του επιστήθιου φίλου, άμεσος, λιτός και «ρεαλιστής», θριαμβεύει σε χαμηλούς οικείους τόνους. Η Νατάσα Ασίκη, αδελφή, προσωποποιεί αριστουργηματικά τα αισθήματα ενοχής επειδή δεν μπόρεσε να προλάβει το κακό. Η Ειρήνη Κονίδου, σύντροφος, δίνει αδρά τον δικό της φωτισμό σε έναν λυρικό τόνο προσωπικού σπαραγμού. Ο Τάκης Βαμβακίδης είναι μια έξοχη, απαστράπτουσα λαϊκή μορφή, που έχει επιτελέσει «φυσικά» το πένθος της επειδή βρίσκει την παραμυθία στην κοινή ζωή. Με σκηνικά-κοστούμια «ομιλούντα» του Νίκου Κασαπάκη, καίριους φωτισμούς της Μαριέττας Παυλάκη και ωραίες μουσικές του Πιέρρου Παπαδάκου.
