Στη νουβέλα της πρωτοεμφανιζόμενης, προερχόμενης από τον εικαστικό χώρο, Κωνσταντίνας Κατρακάζου με τον τίτλο «Λέξεις που δεν έζησε...» γίνεται σαφές από τις πρώτες κιόλας γραμμές πως υπάρχει ένα δίπολο ανάμεσα στο οποίο δημιουργείται ο μύθος. Ένα δίπολο που απαρτίζεται από το Εγώ του πρωτοπρόσωπου αφηγητή και από ένα σύνολο Άλλων προσώπων που περνάνε από τις σελίδες μέσω της αφήγησης του υποκειμένου.
Ο αφηγητής είναι που βάζει τα όρια δημιουργώντας ένα σύνορο ανάμεσα στη δική του πολύτιμη ιδιωτικότητα -μια ιδιωτικότητα που μοιάζει ανάγκη αλλά και προϋπόθεση για να μπορέσει να αντέξει την ύπαρξή του- και στις ασήμαντες εκτεθειμένες μωροφιλόδοξες ζωές των Άλλων. «Θάλασσα! Θα ήθελα να είμαι σαν κι αυτή» λέει. «Η μοίρα της είναι αυτή, απλώς και μόνο να υπάρχει. Ίσως εκεί να βρίσκεται η γοητεία της. Φεύγει πάντα χωρίς να δεσμεύεται σε τίποτα. Έτσι θέλω να είμαι κι εγώ!». Η αναζήτηση της ελευθερίας, της μη δέσμευσης, της απομάκρυνσης από τα δεινά που επιφέρει η συναναστροφή, ο φόβος του τραύματος πάνω σε μια ψυχή που παλεύει να μείνει ακέραιη μέσω της απομόνωσης. Η αποφυγή της εγγύτητας. Όσο πιο μεγάλη η εγγύτητα τόσο μεγαλύτερος και ο φόβος.
Η Κατρακάζου δημιουργεί έναν ήρωα ο οποίος, χωρίς να είναι αναγνωρίσιμος, πείθει ότι είναι υπαρκτός, έναν ήρωα με πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, τον «ντύνει» με παρόν, με παρελθόν, με την προσδοκία ενός μέλλοντος σύμφωνο με αυτό που επιτάσσει η ιδιοσυγκρασία του και, συγχρόνως, δημιουργεί έναν ήρωα σύμβολο μιας δυστοπικής εποχής. Μιας μελλοντικής δυστοπίας ή μιας δυστοπίας που είναι ήδη εδώ. Έτσι κι αλλιώς, το χρονικό πλαίσιο δεν προσδιορίζεται. Χαρακτηριστικό της εποχής είναι πως η τεχνολογία έχει κατακλύσει τα πάντα. Πάνω σε αυτή πατάει ο ήρωας/αφηγητής/περσόνα/σύμβολο για να μπορέσει να επιτύχει την ολοκληρωτική του «απελευθέρωση» από τους Άλλους. «Όλα αυτά τα διεκπεραιώνω από τον ιδιωτικό μου χώρο πατώντας μόνο πλήκτρα». Το αστικό τοπίο είναι ζοφερό. «Σκουπίδια παντού. Ένα πολύχρωμο τοπίο από ξεκοιλιασμένες πλαστικές σακούλες. Είναι πολλές, παρά πολλές, στοιβαγμένες σε σωρούς. (...) Τα σκουπίδια είναι η ταυτότητα των πόλεων». Τα «τοπία» -στα οποία ανιχνεύεται η εικαστική παιδεία της Κατρακάζου- είναι ασπρόμαυρα. Εικόνες κι αυτά ενός μέλλοντος που μοιάζει να εμπεριέχεται μέσα στο παρόν της αφήγησης.
Ενας άνθρωπος μόνος, συμπαγής, περιτυλιγμένος με το κουκούλι της απάθειας, βλέποντας τον κόσμο μέσα από το φιλτραρισμένο φως της απομόνωσης. Δεν αγγίζει και δεν αγγίζεται για να μπορέσει να σωθεί. Καταφεύγει στη φαντασία που είναι ακίνδυνη. Που δεν χρωστάει σε κανέναν. «Ό,τι φαντάζομαι μπορώ να γίνω. Απολαμβάνω τη ζωή μου ξεκούραστα με μακαριότητα, ηδονική αποχαύνωση, χαλαρωτική απάθεια».
Οι Άλλοι όμως δεν παύουν να είναι διαρκώς παρόντες. Μέσα στα όνειρα, μέσα στους εφιάλτες, μέσα στις επιθυμίες, μέσα στις σκέψεις, μέσα στις αναμνήσεις.
Οσο προχωρά η αφήγηση, καθώς προστίθενται διαρκώς ψηφίδες, καθώς διαφαίνονται οι ρωγμές και οι ασυνέχειες στον ψυχισμό του ήρωα, τόσο περισσότερο γίνεται κατανοητό πως όσο κι αν αποστρέφεται τη συνάφεια, το βλέμμα του είναι διαρκώς στραμμένο προς τους Άλλους. Τους παρατηρεί, τους αφουγκράζεται, προσπαθεί να τους καταλάβει. Όσο κι αν «ματώνει» από την επαφή μαζί τους. Δεν παύει να είναι ένας φυλακισμένος μέσα στην ελευθερία του. Ένα φοβισμένο παιδί που ποτέ δεν λυτρώθηκε από την αίσθηση της ερημίας. Ένας άνθρωπος που ποτέ δεν βγήκε από την κρυψώνα του. Ένα θύμα πατρικής βίας. Σπαρακτικές οι σελίδες αναφορά στον «performer πατέρα». «Όταν μεγάλωσα, κατάλαβα ότι για τον πατέρα δεν είχε σημασία η αφορμή αλλά ο ίδιος ο καυγάς ως αναπαράσταση της βίας που κι ο ίδιος είχε βιώσει στο πετσί του από τον δικό του πατέρα. Μια site specific παράσταση ως τελετουργική πράξη κάθαρσης».
Η Κατρακάζου σπάει την κεντρική αφήγηση παρεμβάλλοντας επιμέρους αφηγήσεις που μπορούν να διαβαστούν από μόνες τους ως διηγήματα. Για να οδηγήσει τον αναγνώστη -και μαζί με αυτόν να τον ανακαλύψει και η ίδια- στα βάθη της ψυχοσύνθεσης του ήρωά της ανακαλεί αναμνήσεις, βυθίζεται σε ονειρικές σκηνές, σε υποτιθέμενους διαλόγους, σε σκέψεις που δεν ακολουθούν πάντα αναμενόμενο ειρμό. Όσο κι αν, σε κάποιες περιπτώσεις, οι συνδέσεις είναι πολύ χαλαρές, με αποτέλεσμα να δημιουργείται αφηγηματικό χάσμα, αυτός ο κατακερματισμός της αφήγησης είναι το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της νουβέλας. Η Κατρακάζου πειραματίζεται υφολογικά δίχως ποτέ να χάνει τον στόχο της: να ανοιχτεί στο συλλογικό με αφετηρία το προσωπικό. Ο άξονάς της είναι ο ήρωας, από αυτόν προκύπτουν οι ιστορίες. «Δεν είμαι πλάσμα αυθαίρετο» λέει ο ίδιος, «είμαι το αποτέλεσμα των πράξεών σας». Ένα σκοτεινό ψυχογράφημα μιας «περίεργης» εποχής.
INFO
Κωνσταντίνα Κατρακάζου, «Λέξεις που δεν έζησε...»
Εκδ. Αρμός
162 σελ. Τιμή: 12 ευρώ
