11o Φεστιβάλ Κινηματογράφου στα Χανιά από τις 18-28 Οκτωβρίου 2023. Έντεκα ημέρες γιορτής με προβολές ταινιών μικρού και μεγάλου μήκους, ντοκιμαντέρ, συζητήσεις με Έλληνες και ξένους δημιουργούς, εκθέσεις, παρουσιάσεις νέων βιβλίων, εκπαιδευτικά καθημερινά σεμινάρια κινηματογράφου και προφορικής ιστορίας σε μαθητές, με «ειδικό ένθετο» την ημέρα της λήξης από τους μικρούς αυτούς δημιουργούς.
Ομως η γιορτή αυτή είναι η κορύφωση μιας πολυεπίπεδης δράσης που διαρκεί έναν ολόκληρο χρόνο με τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, καθώς η Τέχνη απλώνει στέρεες ρίζες στην Κοινωνία των Πολιτών. Ένα φεστιβάλ που αφουγκράζεται τις ανησυχίες της κοινωνίας και ρίχνει τον «μεγεθυντικό φακό» του στα ζητήματα της Ακροδεξιάς, της ξενοφοβίας, του ρατσισμού, της μετανάστευσης, του προσφυγικού, της κλιματικής αλλαγής. Ένα φεστιβάλ που συστήνει τους μεγάλους δημιουργούς, προετοιμάζοντας ταυτόχρονα «τη νέα γενιά» των καλλιτεχνών.
Ενα Φεστιβάλ που «μπολιάζει» τους μαθητές με την Τέχνη. Ένα φεστιβάλ που χειροκροτεί τον πολυβραβευμένο Φατίχ Ακίν ή τον δάσκαλο του «Ρεμπέτικου» Κώστα Φέρρη το ίδιο ένθερμα με τους μαθητές ενός απομονωμένου σχολείου του Νομού Χανίων για τη δική τους χειροποίητη ταινία ή ντοκιμαντέρ. Μοναδικά animation και μικρού μήκους ταινίες συνθέτουν το πρόγραμμα.
Συζητούμε με τον Ματθαίο Φραντζεσκάκη, διευθυντή του Φεστιβάλ Χανίων, ενώ στο www.chaniafilmfestival.com μπορείτε να βρείτε το πλήρες πρόγραμμα των εκδηλώσεων.
Ο «σπόρος» που «σπάει την άσφαλτο» είναι οι ετήσιες δράσεις που προηγούνται της δεκαήμερης γιορτής του Οκτωβρίου. Από την τελετή λήξης του 10ου φεστιβάλ το 2022 έως την τελετή έναρξης του 11ου ποιες ήταν οι συνεχείς παρεμβάσεις σας;
Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων αποτελεί θεσμό με ετήσια και συνεχή δράση. Ο στόχος έχει χαρτογραφηθεί από τα πρώτα βήματά μας, καθώς θέλουμε να είμαστε δίπλα στον παλμό του τόπου στον οποίο ζούμε, σχεδιάζουμε και υλοποιούμε τις δράσεις μας. Στο πλαίσιο αυτό, τα τελευταία χρόνια κυριολεκτικά δεν υπάρχει βδομάδα χωρίς κάποια μικρή ή μεγάλη δράση μας. Προβολές, αφιερώματα, εργαστήρια και πολλά άλλα. Ιδιαίτερο κομμάτι αυτών των παρεμβάσεων, τα ετήσια εκπαιδευτικά προγράμματα, οι προβολές όλο το καλοκαίρι σε χωριά της Κρήτης, η μεγάλη καλοκαιρινή κινηματογραφική έκθεση και, φυσικά, το θερινό σχολείο, που τα τελευταία δύο χρόνια -με ιδιαίτερη δυναμική- αναπτύσσουμε. Με όλα αυτά -και πολλά άλλα- στην κινηματογραφική φαρέτρα μας συναντιόμαστε τον Οκτώβρη. Στη μεγάλη γιορτή του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων (18-28/10/2023).
Η αυλαία του φεστιβάλ στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων ανοίγει με το «Ρεμπέτικο» του Κώστα Φέρρη, παρόντος του δημιουργού. Τι σηματοδοτεί η επιλογή ενός έργου που προβλήθηκε 40 χρόνια πριν και ξεδιπλώνει μαζί με τη ζωή της Μαρίκας Νίνου τη ζωή των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής;
Το «Ρεμπέτικο» αποτελεί ταινία-σταθμό τόσο ως μουσική ταινία όσο και σε σχέση με την αναφορά του στη ζωή των Μικρασιατών προσφύγων. Τα 40 χρόνια της ταινίας μάς δίνουν την αφορμή να δούμε ξανά μέρος της ιστορικής μας διαδρομής και να στοχαστούμε, τόσο ιστορικά όσο και μουσικά, καθώς η ταινία έδωσε τη δυνατότητα σε ένα ευρύ κοινό να επαναπροσεγγίσει το ρεμπέτικο τραγούδι.
«Το φίδι του ναζισμού βγήκε από τις τρύπες και πάλι» προειδοποιεί η Μάγδα Φύσσα κι εσείς με δύο ταινίες που έχουν αναφορές στη Χρυσή Αυγή επιμένετε στην ιστορική γνώση.
Ο Φατιχ Ακίν με το «Μαζί ή τίποτα», αλλά και το «Πένθος, αυτοί που μένουν» της Μυρτώς Πατσαλίδου και της Μαρίας Λούκα είναι δύο ταινίες του προγράμματος που προσεγγίζουν ένα φαινόμενο τόσο πολιτικό όσο και κοινωνικό, που μας απασχόλησε αλλά και μας απασχολεί, και για το οποίο πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση.
Το φεστιβάλ συμπίπτει με την ιστορική επέτειο του « Όχι» της 28ης Οκτωβρίου. Εσείς επιλέξατε την προβολή της ταινίας μεγάλου μήκους «Μαουτχάουζεν», οδοιπορικό στον τόπο εξόντωσης από τους ναζί.
Στο CFF11 φιλοξενούμε ως ειδική προβολή το μεσημέρι της 28ης Οκτωβρίου το μεγάλου μήκους ποιητικό ντοκιμαντέρ με τίτλο «Mauthausen» (91΄) σε σκηνοθεσία των Παναγιώτη Κουντουρά και Αρίσταρχου Παπαδανιήλ. Επίσης, στο πρόγραμμα του φεστιβάλ που αφορά τα σχολεία υπάρχει η ταινία «Αγαπητέ κύριε Φίρερ» σε σκηνοθεσία Christian Lerch, ενώ είναι διαθέσιμες για μικρούς και μεγάλους οι ταινίες «Μαρίκα… γιατί να φοβάσαι» και «Λουλούδια που μαράθηκαν νωρίς», οι οποίες αναφέρονται στις θηριωδίες των Γερμανών ναζί στην Κρήτη. Προτάσεις στο πρόγραμμά μας οι οποίες θα δίνουν τη δυνατότητα σχετικού αναστοχασμού.
Το προσφυγικό-μεταναστευτικό για άλλους αποτελεί πρόβλημα, όπου αναζητούνται λύσεις με φράχτες και pushbacks, και για σας μέσο ευαισθητοποίησης και ενσυναίσθησης όσων αγαπούν τον κινηματογράφο. Ποιες ταινίες επιλέχθηκαν να προβληθούν;
Το προσφυγικό-μεταναστευτικό είναι θέμα που, εκτός από κοινωνικά, απασχολεί και θα απασχολεί και κινηματογραφικά. Όλα τα τελευταία χρόνια ακολουθούμε τη σχετική δημιουργία με τις πολλές και ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις της. Στο πλαίσιο αυτό προτείνουμε ταινίες όπως το «Πίσω από τις θημωνιές» της Ασημίνας Προέδρου, τους «Γείτονες» του Mano Khalil, το «Ήλιος και κόρη» της Catalina Razzini, το «Γελώντας στο Αφγανιστάν» της Ανννέτας Παπαθανασίου.
Η Θεσσαλία «πνίγεται», ο Έβρος κάηκε ολοσχερώς, όμως κάποιοι επιμένουν στη ρητορική των ακραίων φαινομένων. Μέσα από ποιες ταινίες στέλνετε το δικό σας SOS για την οικολογική καταστροφή, θύμα της οποίας είναι και η γενιά μας;
Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ, αλλά νομίζω ότι δεν έχουμε ακόμα συνειδητοποιήσει την ευθύνη μας απέναντι στις επόμενες γενιές. Αρκούμαστε σε κραυγές κάθε φορά που τα φαινόμενα λειτουργούν καταστροφικά στην καθημερινότητά μας, αλλά συνεχίζουμε να δρούμε ως «οι κυρίαρχοι». Με αυτό το βλέμμα, σας προτείνουμε να δείτε τις παρακάτω ταινίες του προγράμματός μας: «Σφενδύλι: Όταν σε ξεριζώνει το νερό» του Μιχάλη Μπαστάκη, «Ζάκρος» του Φίλιππου Κουτσαφτή, «Όλα είναι δρόμος» του Παντελή Βούλγαρη και «Mighty Afrin: In the time of the floods» του Άγγελου Ράλλη.
«Το πορτοκαλί γάντι», η αφίσα του εμβληματικού αγώνα των καθαριστριών το 2013, είναι διά χειρός του εικαστικού Δημήτρη Αρβανίτη, τον οποίο τιμάτε πολλαπλά φέτος και για τη συμβολή του στον κινηματογράφο.
Ο Δημήτρης Αρβανίτης μας τιμά, καθώς υπογράφει την αφίσα του φεστιβάλ, θα μοιραστεί την εμπειρία του σε ένα διήμερο εργαστήριο με μαθητές ΕΠΑ.Λ. Γραφιστικής των Χανίων, θα μας ταξιδέψει με μια ανοιχτή διάλεξη με θέμα «Οι κινηματογραφικές αφίσες. Το χάρτινο πρόσωπο της κινούμενης εικόνας». Το φεστιβάλ τιμά τον Δημήτρη Αρβανίτη και το σπουδαίο έργο του με μια έκθεση 50 αφισών του από τον κινηματογράφο, σε επιμέλεια Λευτέρη Λαμπράκη, η οποία συνοδεύεται και από μία σχετική συμβολική έκδοση. Να σημειώσω ότι ως προπομπό αυτής της παρουσίας τον περασμένο Αύγουστο παρουσιάσαμε έκθεση με αφίσες του Δημήτρη Αρβανίτη με σαφές κοινωνικό πρόσημο, στις οποίες συμπεριλαμβανόταν και «Το πορτοκαλί γάντι».
Μπορεί ένα κόμικς να συστήσει ιστορικά γεγονότα, λογοτεχνικά βιβλία, βιογραφίες σπουδαίων μουσικοσυνθετών; Είδαμε ότι το φεστιβάλ αναρωτιέται σχετικά.
Το graphic novel -και γενικότερα το κόμικς-, υποτιμημένο άλλοτε, γνωρίζει σημαντική άνθηση τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Ένα σημαντικό στοιχείο στην εξέλιξή του είναι ότι υπάρχουν πλέον Έλληνες δημιουργοί που κάνουν συστηματική, πρωτότυπη, τεκμηριωμένη έρευνα και αποδίδουν στο κοινό έργα που δεν έχουν αποκλειστικό σκοπό την ευχαρίστηση της ανάγνωσης, αλλά προσπαθούν να εστιάσουν σε όχι ιδιαίτερα φωτισμένες όψεις της Ιστορίας, σε φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα, αλλά και σε κλασικά έργα λογοτεχνίας που τα συστήνουν σ’ ένα νεότερο κοινό, μεταπλασμένα με εγκυρότητα. Αυτή τη συνθήκη -την οποία συναντάμε και στον κινηματογράφο- προσεγγίζουμε με δυο εκδηλώσεις στο πλαίσιο του φεστιβάλ: μία συζήτηση σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων και την παρουσίαση του κόμικς «Homo-Unhackable».
Οι μαθητές όλων των βαθμίδων έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διοργάνωση του φεστιβάλ όχι μόνο ως θεατές, αλλά και ως παραγωγοί ταινιών και ντοκιμαντέρ. Σεμινάρια, εργαστήρια καθημερινά και η τελετή λήξης δική τους.
Η εκπαίδευση βρίσκεται στο επίκεντρο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων, με χιλιάδες μαθητές και εκπαιδευτικούς να συμμετέχουν σε προβολές, εργαστήρια, δημιουργίες ταινιών όλο τον χρόνο. Τις μέρες του φεστιβάλ ένα καθημερινό πρωινό πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για την κοινότητα με ειδικές προβολές και δεκάδες εργαστήρια, όπου συμμετέχουν περίπου 8.000 μαθητές κάθε χρόνο. Φυσικά, η κορύφωση είναι στην τελετή λήξης, όπου θα δούμε τις 12 ταινίες που δημιουργήθηκαν από σχολεία στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών μας προγραμμάτων.
Δεκάδες εθελοντές δίνουν το συγκινητικό «παρών» στη διοργάνωση. Η χρηματοδοτική συμβολή της επίσημης Πολιτείας; Επιμένετε στο αίτημα για δημιουργία μόνιμου κέντρου κινηματογράφου στα Χανιά;
Περίπου 140 φίλοι και φίλες του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων είναι σε ετοιμότητα για να προσφέρουν στην υλοποίηση της διοργάνωσης. Είναι μαζί μας, μαζί με τους χιλιάδες φίλους του κινηματογράφου που μας τιμούν σε προβολές και παράλληλες εκδηλώσεις. Το αίτημά μας είναι πάγιο και σταθερό. Νομίζω ότι η δράση και η παρουσία μας όλα αυτά τα χρόνια τεκμηριώνουν την ανάγκη για τη δημιουργία ενός κέντρου που θα στεγάσει το σύνολο των δράσεων και θα συμβάλλει στην περαιτέρω ανάπτυξη του θεσμού. Ένα κέντρο για την κινηματογραφική ιστορία -όπως αυτή ξεκινάει και αναπτύσσεται και στα Χανιά-, την κινηματογραφική τέχνη, την κινηματογραφική εκπαίδευση. Σημείο αναφοράς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Info
Το 11ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων και τα εκπαιδευτικά του προγράμματα σχεδιάζονται και υλοποιούνται από την Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Κρήτης, τους Δήμους Χανίων και Πλατανιά, την ΚΕΠΠΕΔΗΧ-ΚΑΜ και το Πνευματικό Κέντρο Χανίων. Τελεί υπό την αιγίδα και υποστηρίζεται από τα υπουργεία Πολιτισμού και Τουρισμού, τη Βουλή των Ελλήνων, τον ΕΟΤ, το ΕΚΟΜΕ και το ΕΚΚ.
