Το ρούχο δεν είναι ένα απλό προστατευτικό, καλλωπιστικό περίβλημα. Αποτελεί ένα διαχρονικό σύμβολο της ανθρώπινης ύπαρξης και συνύπαρξης. Με το οποίο δηλώνεται -από το μακραίωνο ιστορικό παρελθόν των χειροποίητων, πολύτιμων ή μη ενδυμάτων μέχρι τη νεωτερικότητα της εκβιομηχάνισης της παραγωγής του και της μαζικοποίησης της προβολής και επιβολής του- όχι μόνο ο τόπος καταγωγής, η κοινωνική, θρησκευτική, επαγγελματική τάξη και το κοινωνικό φύλο του υποκειμένου, αλλά και η υποταγή του ή η εξέγερσή του στην καθεστηκυία τάξη πραγμάτων, η ένταξη ή ο αποκλεισμός του από αυτήν. Μια και, όπως γράφει ο Ρολάν Μπαρτ στη συλλογή κειμένων του για το ένδυμα «Το μπλε είναι φέτος στη μόδα» (1957-1969), «κάθε σωματικό κάλυμμα εντάσσεται σε ένα κανονιστικό, κοινωνικά καταξιωμένο μορφικό σύστημα». Και «η μόδα είναι μια γλώσσα με την οποία η κοινωνία (...) εκθέτει, μεταδίδει το είναι της, λέει ό,τι σκέφτεται για τον κόσμο».
«Το ρούχο μάς φοράει, δεν το φοράμε»
«Το ρούχο μάς φοράει» υποστηρίζει η Αγγλίδα συγγραφέας του «Ορλάντο» Βιρτζίνια Γουλφ θέλοντας να καυτηριάσει την καταναγκαστική καθιέρωση της έμφυλης ταυτότητας μέσω της κανονιστικής διάκρισης της γυναικείας και της ανδρικής ενδυμασίας και της αναγκαστικής εναρμόνισης των ανθρώπων σύμφωνα με τα στερεότυπα της βικτωριανής εποχής. Το ρούχο μάς δένει όμως και με συγκεκριμένα συμβάντα της ανθρώπινης κατάστασής μας. Για να φτάσουμε στο σημείο να το νιώθουμε, ανεξάρτητα από τη χρηστική του αξία, ως ένα πολύτιμο κομμάτι του εαυτού μας ή του Άλλου που δύσκολα αποχωριζόμαστε.
Το δείχνει με μια γραφή χειρονομιακή που συγκινεί τον θεατή στην τελευταία της έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Έκφραση-Γιάννα Γραμματοπούλου η εικαστική καλλιτέχνιδα Σπυριδούλα Πολίτη. Αντιμετωπίζει το ρούχο ισότιμα με το χρώμα, τη μελάνη, την κλωστή του κεντήματος, το πανί του ζωγραφικού της χώρου καταρχήν ως υλικό της καλλιτεχνικής της πράξης. Το κόβει και το εντάσσει μέσα στις σχεδιασμένες και πλασμένες με παρορμητικές ή συγκρατημένες πινελιές φόρμες. Το μεταμορφώνει ύστερα με τη μοντέρνα τεχνική της επικόλλησης ή της αποκόλλησής του αλλά και με το παραδοσιακό κέντημά του σε σώματα, βαμμένα κυρίως με διάφανες τονικότητες, που επιχειρούν με τις χορευτικές κινήσεις τους να βρουν την ισορροπία τους ή να εκφράσουν το πάθος τους για τη ζωή, αφήνονται αμέριμνα στην αύρα του καλοκαιριού, υπομένουν αμήχανα τον κλασικό καθωσπρεπισμό τους.
Συγκροτεί με αυτό έναν «καμβά» ανίχνευσης της κατασκευασμένης μνήμης των βιωμάτων παλιών, νεότερων και τωρινών που καθόρισαν την ταυτότητά της. Και ορίζεται αυστηρά από το τελάρο της συνειδητής σκέψης και της θεματικής της. Χωρίς να διστάζει να φτάσει με το σκίσιμο του μουσαμά μέχρι τον σκελετό του που «παραλλήλισε αυτόματα», όπως η ίδια η Πολίτη μάς εκμυστηρεύεται, «με τον σκελετό του ανθρώπου» και τη διαδικασία αποκάλυψής του με ένα είδος «κάθαρσης από ό,τι μιαρό είχε καθίσει πάνω της ή την είχε πληγώσει». Το πλέκει σφιχτά σε γερά, πολύχρωμα παλαμάρια που κρατούν μέσα τους τα παλιά της προσωπικά ενδύματα, που είχε συγκεντρώσει στο εργαστήριό της για να τα πετάξει.
Και προβάλλει, «όπως τα εντόσθια ζώων για τα κοκορέτσια», τη μύχια πλευρά της. Μετασχηματίζει έτσι το ρούχο από ένα «αντικείμενο του φαίνεσθαι» σε ένα αντικείμενο που μιλά με τη δική του σιωπηρή γλώσσα για τα «άφατα φορτία», του είναι. Σε μια εποχή που η κυρίαρχη μιντιακή και ψηφιακή επικοινωνία διαλύουν τον κοινωνικό ιστό, μεταλλάσει με την πλουτοκρατική της αντίληψη τα σπίτια και τα αστικά ή φυσικά τοπία της ψυχής και του μόχθου μας σε ομοιοποιημένους, απρόσωπους και αμνήμονες τόπους του «trip advisor», τους ανθρώπους, πολιτικούς και πολίτες, σε τηλεπερσόνες και θεατές και την ίδια μας την, προσωπική και δημόσια, ζωή σε ένα θέαμα μαζικό και εφήμερο.
Info
Σπυριδούλα Πολίτη, «Άφατα φορτία»
Επιμέλεια: Κατερίνα Κοσκινά
Αίθουσα τέχνης Έκφραση-Γιάννα Γραμματοπούλου Βαλαωρίτου 9α, Κολωνάκι
Διάρκεια έκθεσης: 26 Σεπτεμβρίου-26 Οκτωβρίου 2023
Ωρες λειτουργίας: Τρ./Πεμ./Παρ. 12 μ.-8 μ.μ., Τετ. 12 μ.-6 μ.μ., Σάβ.12 μ.-3 μ.μ.
