Από το πέταλο του γηπέδου του Απόλλωνα στη Ριζούπολη, το βλέμμα και τ’ αυτιά μου «καρφώθηκαν» στα τύμπανά του. Ο Νίκος Καπηλίδης, χρόνια μετά, το θυμόταν αυτό το βλέμμα καθώς τον πλησίαζα την ώρα της ανάπαυλας των μουσικών κοντά στη σέντρα. Λίγα χρόνια μετά εγκαταστάθηκε στην πρωτεύουσα, όπου συνεργάστηκε με ό,τι πιο ζωντανό υπήρχε τότε στην ελληνική μουσική. Η δοτικότητα, η χαρά, η ενέργεια και η αγάπη αυτού του ανθρώπου για τη μουσική ήταν πραγματικά το κάτι άλλο!
Μικρό βιογραφικό
Ο Ν. Καπηλίδης γεννήθηκε στα Κομνηνά της Ξάνθης το 1955, σε μια μουσική οικογένεια, και μεγάλωσε στο οικογενειακό κατάστημα δίσκων και μουσικών οργάνων του πατέρα του Μιχάλη. Μ’ αυτόν για δάσκαλο άρχισε από μικρός μαθήματα ακορντεόν και μπουζουκιού. Αργότερα, παρακολούθησε μαθήματα τρομπέτας στη Φιλαρμονική της Ξάνθης, μαθήματα πιάνου στο Εθνικό Ωδείο της πόλης, αλλά και θεωρητικών για τέσσερα χρόνια.
Στα 13 του άρχισε να παίζει ντραμς με διάφορους δημοτικούς και λαϊκούς μουσικούς. Παράλληλα, έφτιαξε το πρώτο του rock τρίο. Το 1968 η οικογένεια Καπηλίδη μετακόμισε στη Δράμα και ο Νίκος συμμετείχε στην ορχήστρα του πατέρα του, παίζοντας σε πανηγύρια, γάμους και οικογενειακά κέντρα διασκέδασης.
Το 1971, μαζί με τα αδέλφια του Δημήτρη και Θόδωρο, συμμετείχε στους Tops. Το 1973 δημιούργησαν μαζί με τον κιθαρίστα Χάρη Παπακυριάκου και τον μπασίστα Βασίλη Τζούκα το rock group Αχάτης. Το 1975 μετακόμισε με τους αδελφούς του στη Θεσσαλονίκη, όπου άρχισε να εργάζεται επαγγελματικά σε τοπικά clubs. Το 1979 ταξίδεψε και εργάστηκε στο Βανκούβερ του Καναδά, όπου παρακολούθησε μαθήματα ντραμς από τον Mickey Earnshaw. Στη συνέχεια πήγε και δούλεψε στα ελληνικά στέκια του Σικάγο.
Το 1982 επιστρέφει στην Ελλάδα, όπου ακολουθεί η συνεργασία του με τον Νίκο Παπάζογλου. Για μεγάλο διάστημα συνεργάζεται με τον σύνθετη Γιώργο Καζαντζή - και δισκογραφικά, και σε ζωντανές εμφανίσεις. Ο Ν. Καπηλίδης δημιουργεί μαζί με τον Κώστα Παγωνίδη την Ομάδα Κρουστών Θεσσαλονίκης και από το 1988 παίζει μαζί με τον αδελφό του Θόδωρο, τον Γιώτη Κιουρτσόγλου και τους Αμερικανούς Danny Hayes και Manny Boyd στο jazz club Μαντάτο για περίπου τέσσερα χρόνια.
Το 1991 γίνεται μέλος της μπάντας του rock club Stuff για περίπου έναν χρόνο. Δημιουργεί τους Serious Fun με τους κιθαρίστες Βασίλη Τζατζιά και Γιάννη Παυλίδη και μπασίστα τον Γιάννη Βασσάλο, που έφυγε νωρίς. Ο Ν. Καπηλίδης συνεργάστηκε με τον Γάλλο μπασίστα Olivier Gatto οργανώνοντας περιοδείες σε Ελλάδα και Γαλλία. Ακόμα, υπήρξε μέλος του τρίο Treias, με τον εκλεκτικό jazz κιθαρίστα Ανδρέα Γεωργίου και τον Γιώργο Παλαμιώτη στο ηλεκτρικό μπάσο.
Μια όμορφη γυναίκα
Συνεργάστηκε με την Έλλη Πασπαλά και τον David Lynch για περίπου δύο χρόνια και για μεγάλα διαστήματα με τους Δημήτρη Μητροπάνο, Θάνο Μικρούτσικο, Δήμο Μούτση, Διονύση Σαββόπουλο, Γιώργο Ανδρέου, Ελένη Τσαλιγοπουλου, Δημήτρη Μπάση, Γιάννη Κότσιρα, Μανώλη Λιδάκη και πολλούς άλλους - τόσο δισκογραφικά όσο και σε ζωντανές εμφανίσεις.
Ο αγαπημένος των jazz μουσικών, ντράμερ και leader Ν. Καπηλίδης, ύστερα από τριάντα και χρόνια παρουσίας στην ελληνική jazz σκηνή, είχε πλέον κάθε δικαίωμα να παρομοιάζει την jazz με μια... όμορφη γυναίκα: «Όταν τη θέλεις εσύ και σε θέλει κι εκείνη, δεν έχει πολύ ενδιαφέρον. Όλα είναι καλά. Όταν όμως εσύ τη γουστάρεις κι εκείνη σε παιδεύει, προσπαθείς με κάθε τρόπο να σε προσέξει. Τη μουσική δεν την κατακτάς ποτέ. Γι’ αυτό είναι ωραία!».
Βανκούβερ, Σικάγο, Θεσσαλονίκη
Ο Ν. Καπηλίδης είχε παίξει πολλά χρόνια στα «σκυλάδικα» της Θεσσαλονίκης. Έπαιρνε καλά λεφτά, αλλά ένιωθε κακός μουσικός, γιατί δεν υπήρχε λόγος να γίνει καλύτερος. Καμία θετική πρόκληση δεν αντλούσε από τον περίγυρο των μαγαζιών της νύχτας. Μέχρι που τα κλώτσησε όλα. Τύμπανα, καμαρίνια, ακριβά μεροκάματα. Αποφάσισε ότι θα άρχιζε να παίζει καλύτερα, κι ας μην το απαιτούσε η δουλειά. Οι συνάδελφοι μουσικοί τον κορόιδευαν για τον χρόνο που αφιέρωνε μελετώντας πάνω στα τύμπανα. Σε μια σεζόν, τον έμαθε όλη η πιάτσα. Το μεροκάματο ανέβηκε, αλλά αυτό δεν του ήταν αρκετό.
Δεν ήταν ακόμα 30 όταν βρέθηκε στα μαγαζιά της ομογένειας, στο Βανκούβερ του Καναδά. Τη μέρα σπούδαζε με δάσκαλους σαν τον ντράμερ Mickey Earnshaw τους funky ρυθμούς της εποχής. Γεμάτος εμπειρίες πια, βρέθηκε στο Σικάγο, όπου είδε και άκουσε από κοντά μεγάλες μορφές της jazz. Οι Roy Hines, Joe Pass, Chick Corea, αλλά και οι Police ή ο Frank Zappa γέμιζαν τα ρεπό του Δραμινού ντράμερ, που στο μεταξύ μάθαινε τις τεχνικές του μεγάλου Buddy Rich, ενώ είχε αρχίσει να «ψάχνεται» με την ελληνική ρυθμολογία.
Το πανεπιστήμιο της jazz
Στο club Μαντάτο, μαζί με τον σπουδασμένο στο Jazz School της Βέρνης αδελφό του Τεό και τον Γιώτη Κιουρτσόγλου στο μπάσο, έγινε η πρώτη του συνάντηση με τα jazz standards και την jazz του συνεργάτη των σπουδαίων Buddy Rich και Gerry Mulligan, του τρομπετίστα Danny Hayes. Ο νεαρόκοσμος τίμησε -και με το παραπάνω- την παρουσία τους στη σκηνή του (ενός και μοναδικού τότε) jazz club της Νύμφης του Βορρά. Ενός ολοζώντανου «jazz πανεπιστήμιου».
Οριστικά στην Αθήνα πια, παίζοντας με τους David Lynch, Γιώτη Κιουρτσόγλου και την Έλλη Πασπαλά, ο Νίκος έζησε από κοντά την άνοιξη της εγχώριας jazz σκηνής, που κορυφώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’90, με τη λειτουργία του Jazz FM του Κώστα Γιαννουλόπουλου και της τζαζοπαρέας του στους 102,4 και την κυκλοφορία του περιοδικού Jazz & Τζαζ του Γιώργου Χαρωνίτη.
Μουσική ουτοπία
Το 2001, ο Ν. Καπηλίδης δημιούργησε την μπάντα Jazz Utopia, με τη Βάσω Δημητρίου στις κιθάρες και τον Νίκο Χατζόπουλο στο μπάσο. Με δικές του συνθέσεις και με τη συμμετοχή του Τάκη Πατερέλη στο σοπράνο σαξόφωνο ηχογραφούν το άλμπουμ «Arothymian», το οποίο κυκλοφόρησε το 2005. Ήταν μια ουτοπία ο δίσκος αυτός. Ξεπέρασε ακόμα και τις πιο αισιόδοξες προσδοκίες του και οι συνθέσεις του ήρθαν και κούμπωσαν με τις ερμηνευτικές ιδιαιτερότητες των τριών συνεργατών του.
Την Jazz Utopia τη θεωρούσε τη φυσική συνέχεια μιας ουτοπίας που κάποτε έγινε πραγματικότητα δίπλα στον φίλο του Νίκο Παπάζογλου, ενώνοντας σε σώμα ένα την παραδοσιακή μουσική που άκουγε στα χρόνια του 1960 και του 1970 στο οικογενειακό δισκάδικο της Ξάνθης ή της Δράμας με όλη τη σύγχρονη μουσική που αγάπησε στην πορεία και υπηρέτησε -ηθελημένα ή αθέλητά του- για τρεις και παραπάνω δεκαετίες.
Κι όταν ένα βράδυ έπαιξε με τον σπουδαίο Αμερικανό jazz κιθαρίστα Mike Stern και τον τενορίστα Bob Franceschini, οι δύο Αμερικανοί καλεσμένοι του YFG του Γιώργου Φακανά είχαν μόνο λόγια θαυμασμού για την τεχνική του, τον «τρόπο» του. Είναι ο τρόπος αυτός που τον έκανε να ξεχωρίζει, γιατί ο Νίκος ήταν... αργός! Χρειαζόταν χρόνο για να επεξεργαστεί ένα κομμάτι ώσπου να βρει τον δρόμο του.
Η «Ρόζα» και ο Βίκινγκ
Ο Θάνος Μικρούτσικος στην αυτοβιογραφία του, την οποία επιμελήθηκε ο στιχουργός Οδυσσέας Ιωάννου, αφηγήθηκε όσα συνέβησαν στις ώρες της εγγραφής της «Ρόζας»: «Οι ηχογραφήσεις ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 1996. Η “Ρόζα” μας παίδεψε πολύ στο στούντιο. Δεν μπορούσαμε να βρούμε τον σωστό τρόπο που θα έπαιζαν τα τύμπανα. Ήμασταν έξι ώρες και προσπαθούσαμε να βρούμε κάτι που θα μας ικανοποιούσε. Ντράμερ ήταν ο σπουδαίος Ν. Καπηλίδης. Δεν ήθελα τα τυπικά χτυπήματα του ζεϊμπέκικου. Κάποια στιγμή ζητάω από τον Καπηλίδη να βγάλει το πουκάμισό του. “Σοβαρολογείτε;” με ρωτάει. “Απολύτως!” του απαντάω. Βγάζει το πουκάμισο και ζητάω αν υπάρχει στο στούντιο καμιά προβιά για να φορέσει. Προβιά βέβαια δεν βρήκαμε, αλλά λέω στον Καπηλίδη να σκεφτεί ότι είναι ένας Βίκινγκ και να παίξει το κομμάτι όπως θα έπαιζε το ζεϊμπέκικο ένας Βίκινγκ. Τα κατάφερε απόλυτα!».
Μουσική κληρονομιά
Οποτε παίζω στο ραδιόφωνο ένα κομμάτι του Νίκου, υπάρχουν πάντα ακροατές που εκφράζουν τον θαυμασμό τους για το «Arothymian» ή το ζεϊμπέκικο «The great journey», θυμίζοντάς μου εκείνη την πρώτη φορά που άκουσα τα τύμπανά του και μαγεύτηκα. Ο γιος του, ο Μιχάλης Καπηλίδης, θεωρείται σήμερα ένας από τους πιο καταξιωμένους ντράμερ στη χώρα μας, με πολλές κορυφαίες συνεργασίες.
Μετά τις jazz σπουδές του στη Βέρνη, και τους περισσότερους από 40 δίσκους που ηχογράφησε δίπλα στα πιο μεγάλα ονόματα της ελληνικής σκηνής, ο αδελφός του Νίκου Καπηλίδη, ο Θοδωρής (Theo) Καπηλίδης ζει στην Ελβετία, όπου ακολουθεί μια διακεκριμένη ακαδημαϊκή καριέρα στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, όντας πάντα ένας ενεργός μουσικός της τοπικής jazz σκηνής. Για τον μικρό Θοδωρή η μουσική υπήρξε μονόδρομος: δεν τη διάλεξε αυτός, αυτή τον διάλεξε, και η κιθάρα του έγινε ο μόνιμος έρωτάς του. Η ανάμνηση του μεγάλου του αδελφού, του Νίκου, που μας άφησε νωρίς, τον Ιούνιο του 2022, στα 67 του χρόνια, γεννάει πάντα το ίδιο συναίσθημα: μια «Arothymian», που στα ποντιακά σημαίνει νοσταλγία, «αποθυμία».
Αγαπημένε μας Νίκο, θα σε θυμόμαστε πάντα για το ήθος σου και τη μεγάλη σου αγάπη για τη μουσική. Η μνήμη σου θα μείνει ζωντανή, όπως και η ανθρωπιά σου, η υψηλή αισθητική και η τεχνική σου, μέσα από τις μικρές φιλικές κουβέντες μας και τις πολύτιμες ηχογραφήσεις σου.
Επιμέλεια: Μαρώ Καβαλιέρου
Φωτογραφίες: Χρήστος Κισατζεκιάν
