Οι Valia Calda παίζουν και αυτοσχεδιάζουν σαν μια μπάντα με τζαζ καταβολές, αλλά και ρίζες στις παραδοσιακές μουσικές, που δεν διστάζουν να τις κοινωνήσουν μ’ έναν βίαιο ηλεκτρισμό.
Valia Calda σημαίνει ζεστή κοιλάδα. Τα δύο αδέλφια Νίκος και Θοδωρής Ζιάρκας ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2012 με εφαλτήριο το ενδιαφέρον τους για μια μουσική επηρεασμένη από την ελληνική παράδοση.
Το Κουτσελιό, που δίνει το όνομά του στο εναρκτήριο κομμάτι του νέου δίσκου τους, φιγουράρει και στη φωτογραφία του εξωφύλλου. Είναι ένα μικρό χωριό έξω από τα Γιάννενα, γνωστό για την ταβέρνα με τα ψητά στη γάστρα! Το χωριό στο οποίο γεννήθηκε και μεγάλωσε ο πατέρας Ζιάρκας και απ’ όπου κατάγεται όλη η οικογένεια. Από τον αέρα και τα βουνά της Ηπείρου, τις ιστορίες της πηγάζει και η έμπνευση για τη δημιουργική μουσική των δύο ξενιτεμένων παιδιών της μπάντας των Valia Calda.
Από γεννημένη στο Μαρόκο Καρπάθια μητέρα, πρώτης γενιάς μετανάστρια στο προσφυγικό Brooklyn του 1963, και πατέρα μετανάστη στην Αυστραλία, τα παιδιά των Valia Calda γεννήθηκαν «εσωτερικοί μετανάστες» στη Ρόδο. Στις καλοκαιρινές τους διακοπές τα δύο αδέλφια χάζευαν το καρπαθικό γλέντι που τους καθήλωνε, καθισμένους δίπλα στα όργανα, στη λύρα, στο λαούτο, στην τσαμπούνα, στα όργανα που τους προκάλεσαν. Αυτά έμαθαν και έπαιξαν από μικρά παιδιά ο Νίκος και ο Θοδωρής.
Η πηγή του αυτοσχεδιασμού
«Με τον κάθε μορφής αυτοσχεδιασμό αισθάνομαι στιγμές απόλυτης ολοκλήρωσης, ηδονής. Το να ’σαι σε μια μπάντα, να μην ξέρεις πού πάει και να συναντιέσαι ξαφνικά στο ίδιο σημείο είναι σαν μια ευθυγράμμιση πλανητών, που, όταν συμβεί, φτάνεις σε υπέρτατο σημείο, μοναδικό στη ζωή» λέει ο Νίκος. Ο Θοδωρής στη μουσική βρίσκει το -κατά Λόρκα- duende της φλαμένκο ψυχής, που υπερβαίνει τους κανόνες και τις συνήθειες μιας συμβατικής ζωής, μιας χωρίς duende μουσικής.
Οι Valia Calda παίζουν και αυτοσχεδιάζουν σαν μια μπάντα με τζαζ καταβολές, αλλά και ρίζες στις παραδοσιακές μουσικές, που δεν διστάζουν να τις κοινωνήσουν μ’ έναν βίαιο ηλεκτρισμό. Μεγάλες ατμόσφαιρες που αγγίζουν γυμνές μελωδίες, φτάνοντας ως το σημείο σύντηξης, αλλά και πιο κοντά στην «πηγή».
Στο μεγάλο νησί
Οι Valia Calda εμφανίστηκαν στην τζαζ σκηνή του Λονδίνου το 2013, με επικεφαλής τους Νίκο και Θοδωρή Ζιάρκα. Η μουσική τους έχει τις ρίζες της στη λαϊκή μουσική της Ηπείρου και στην ψυχεδελική τζαζ, που συναντά πανκ εμπνευσμένα κιθαριστικά riffs και αυτοσχεδιασμούς. Οι δύο Έλληνες αδερφοί συνοδεύονται από καινοτόμους μουσικούς: τον James Allsopp στο σαξόφωνο, τον Sam Warner στην τρομπέτα και τον ντράμερ Gaspar Sena.
Η διαφορετική μουσική κουλτούρα καθενός κάνει ενδιαφέρουσα τη συνύπαρξή τους. Αιτία, η ανάμειξή τους από πολύ μικρή ηλικία με την ελληνική παραδοσιακή μουσική και το μετέπειτα ενδιαφέρον τους για τη σύγχρονη. Στη δική τους μουσική μετράνε το feeling και η ελευθερία της έκφρασης. Η ποικιλομορφία της ρυθμικής γλώσσας τους, οι πειραματικές διασκευές τους ενσωματώνουν σε διαλογιστικούς αυτοσχεδιασμούς την ψυχεδελική αισθητική με τις λαϊκές παραδόσεις, διευρύνοντας τα μουσικά όρια. Έπαιξαν σε πολλούς χώρους και φεστιβάλ -London Jazz Festival, BBC Late Proms, Cambridge Jazz Festival, Royal Albert Hall, Vortex Jazz Club-, ενώ έχουν ακουστεί σε πολλά ραδιόφωνα των ΗΠΑ και της Ευρώπης.
Θοδωρής Ζιάρκας, κοντραμπάσο
O κοντραμπασίστας, αυτοσχεδιαστής και συνθέτης Θοδωρής Ζιάρκας ασχολείται από μικρή ηλικία με τη λύρα και την τσαμπούνα. Αργότερα σπούδασε τζαζ στο Middlesex University και εκπαιδεύτηκε ως δάσκαλος της τεχνικής Αλεξάντερ στο Λονδίνο και στη σύνθεση μουσικής για το σινεμά στο Codarts του Ρότερνταμ. Εκτός των Valia Calda, παρουσιάζει το σόλο «Reconstruction» για κοντραμπάσο και ηλεκτρονικά, και το τρίο «Thodoris Ziarkas’s Collection of Sand». Ο Θοδωρής συνεργάζεται μόνιμα με τη Nancy Mounir (Αίγυπτος), τον Tom Sochas (Γαλλία / Αγγλία) και τη Βανέσσα Κουρτέση (Ολλανδία / Ελλάδα) και έχει εμφανιστεί σε διεθνή φεστιβάλ, με συνεργασίες στον χώρο της τζαζ, της πειραματικής και της παραδοσιακής μουσικής.
Νίκος Ζιάρκας, κιθάρα - ηλεκτρονικά
Ο κιθαρίστας Νίκος Ζιάρκας, αναγνωρισμένος στον χώρο της πειραματικής τζαζ, εκτός των Valia Calda, συνεργάζεται με καλλιτέχνες της τζαζ σκηνής του Λονδίνου, όπως ο τουμπίστας Theon Cross, η σαξοφωνίστρια Chelsea Carmichael και ο σαξοφωνίστας και ράπερ tyronisaacstuart, χαράζοντας το δικό του μονοπάτι.
Μεγαλωμένος στη Ρόδο, ο Νίκος ασχολήθηκε με τη μουσική από μικρή ηλικία. Το ταξίδι ξεκίνησε με τη συμμετοχή σε εφηβικά ροκ συγκροτήματα, αλλά οι πρώιμες εξερευνήσεις του στην τζαζ και στον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό εξελίχθηκαν σε πάθος. Το 2011, στο Λονδίνο, σπούδασε στο Τμήμα Τζαζ του Πανεπιστημίου Middlesex. Οι μοναδικές ηχητικές του εξερευνήσεις τον έχουν καθιερώσει ως έναν από τους πιο συναρπαστικούς κιθαρίστες του Λονδίνου. Έχει συνεργαστεί, μεταξύ άλλων, με τους Theon Cross, Chelsea Carmichael, Steam Down και Moses Boyd. Η δισκογραφία του καλύπτει την τζαζ, το ροκ, το πανκ και την παραδοσιακή μουσική, ενώ έχει γράψει μουσική για ντοκιμαντέρ και ραδιοφωνικά προγράμματα σε όλο τον κόσμο.
Ξενιτιά, μετανάστευση, νοσταλγία
Η ιδέα της πατρίδας και της μετανάστευσης συντελεί στη μουσική αναζήτηση των Valia Calda, που εμπνέονται και συνομιλούν με την παραδοσιακή μουσική της Ηπείρου, την ψυχεδελική τζαζ, ενώ μπλέκονται με την punk αισθητική και τους ελεύθερους αυτοσχεδιασμούς
Επιστρέφοντας από τη σιωπή της πανδημίας, το συγκρότημα των Valia Calda εξερεύνησε ένα νέο ηχητικό σύμπαν στο άλμπουμ «Homeland», που κυκλοφόρησε τον Μάιο του 2023. Ο επαναπροσδιορισμός της ιδέας της πατρίδας και της μετανάστευσης αποτελεί την κεντρική μουσική αναζήτηση των Valia Calda, που εμπνέονται και συνομιλούν με τα δημοτικά τραγούδια της ελληνικής διασποράς, την παραδοσιακή μουσική της Ηπείρου μαζί με την ψυχεδελική τζαζ, την punk αισθητική και τους ελεύθερους αυτοσχεδιασμούς.
«Homeland», «Methexis» - Valia Calda
Από τον πρώτο δίσκο του 2014 και από το «Methexis» του 2018 η πορεία των Valia Calda έδειχνε πως κοιτάζουν μόνο μπροστά και ψηλά. Η μουσική τους, σκληρή και συνάμα άκρως εσωτερική, πειραματική και ταυτόχρονα λυρική, ψυχεδελική, αλλά και mainstream, είναι μια αξιοπρόσεκτη πρόταση στον απαιτητικό ακροατή. Το «Methexis» ψηφίστηκε ως το καλύτερο jazz άλμπουμ από το UK Vibe, ενώ η πρώτη τους κυκλοφορία καθιέρωσε την μπάντα, για την οποία το London Jazz News έγραψε: «Υπέροχο να ακούς την πειθαρχία και τη μουσική ευφυΐα να ενώνονται».
Τα αδέλφια Νίκος και Θοδωρής Ζιάρκας εδώ και δώδεκα χρόνια έχουν εγκατασταθεί στο Λονδίνο και «ρουφούν με το κουτάλι» νέες μουσικές. Η κυκλοφορία του τρίτου άλμπουμ με τίτλο «Homeland», τον Μάιο του 2023, τους καθιερώνει ως ένα από τα πιο αξιόπιστα «εξαγώγιμα χαρτιά» για τις σύγχρονες μουσικές ιδιαιτερότητες της χώρας μας.
Ξεριζωμός και περιπλάνηση
Στο «Homeland» στοχάζονται σε θέματα ξενιτιάς, μετανάστευσης, νοσταλγίας και αποχαιρετισμού. Και το κάνουν παντρεύοντας τις jazz αναφορές τους με ήχους από την Ήπειρο, κιθαριστικές εκρήξεις και αλλόκοτους ρυθμούς. Ένας instrumental δίσκος με μπόλικη «φωνή» και ομιλία, αφιερωμένος στον ξεριζωμό, στην περιπλάνηση, στη νέα εγκατάσταση, στην απομόνωση, στη νοσταλγία και στην ελπίδα της επιστροφής. Μέσα απ’ το προσφυγικό πρόβλημα, τη συνεχή ανθρωπιστική κρίση, τα δύο αδέλφια βλέπουν και τον δικό τους εαυτό. Το μότο του δίσκου ανήκει στον τραγουδοποιό Γιάννη Αγγελάκα από ένα παλαιότερο τραγούδι του («Κεφάλι γεμάτο χρυσάφι», Τρύπες, 1996) και αποτέλεσε την έμπνευση, το έναυσμα της δημιουργίας του «Homeland»: «Πατρίδα μου είναι εκεί που μίσησα / και με μισήσαν περισσότερο απ’ οπουδήποτε αλλού». Μέσα από αυτούς τους στίχους εκφράστηκε η αποστροφή για μια πατρίδα που έπνιγε ανθρώπους στις θάλασσές της, πατρίδα που έπνιξε τη διαφορετικότητα στους δρόμους της και, με τις ευκαιριακές της πρακτικές, καταστρέφει την ίδια τη φύση.
Οι πρώτες εντυπώσεις
«Στα χνάρια της προηγούμενης γενιάς μεταναστών της οικογένειάς τους, ο Θοδωρής και ο Νίκος αναζητούν τον προσωπικό τους δρόμο, σε μιαν άλλη μορφή ξενιτιάς. Η λαχτάρα τους για πρόσωπα και τόπους που άφησαν πίσω πυροδότησε την αίσθηση της νοσταλγίας, η οποία άφησε βαθύ το αποτύπωμά της στα δημοτικά τραγούδια της ελληνικής διασποράς. Αποτυπώνεται στα “Koutselio” και “Crossing the warm valley”» διαβάζω στο δελτίο Τύπου που συνοδεύει την έκδοση του CD από την ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρεία Deep Mountain Records.
Και από το Twisted Soul: «Αναζητώντας την εσωτερική γαλήνη και τη μοναχικότητα, οι Valia Calda δημιουργούν εσωτερικές διαδικασίες της στιγμής, που στο άλμπουμ “Homeland” προκαλούν ωμά και αφιλτράριστα συναισθήματα».
Το εξώφυλλο του δίσκου είναι έργο του Raimund Wong, ενός καλλιτέχνη που έχει επιμεληθεί πολλά εξώφυλλα δίσκων της νέας αγγλικής τζαζ σκηνής. Αξιοποίησε μια παλιά οικογενειακή φωτογραφία από το 1963. Είναι τραβηγμένη μπροστά στο σπίτι της οικογένειας Ζιάρκα: η γιαγιά, ο παππούς, οι θείες και ο πατέρας στη μέση.
Για όσους εξορίστηκαν
Στα «Stalker», «Homeland» ή «Deep cave in the mountains» η ιδέα της πατρίδας και της μετανάστευσης συντελεί στη μουσική αναζήτηση των Valia Calda.
Τα κομμάτια «Nostalgia», «Isolation», «But in the end we’ll be together» και «To be like you» αντανακλούν την πικρία, τον πόνο της απώλειας, της απογοήτευσης, της απόρριψης από την πατρίδα και τον τόπο. Μνημονεύουν εκείνες και εκείνους που εκδιώχθηκαν και εξορίστηκαν από τα φασιστικά καθεστώτα του παρελθόντος, αλλά και όσους εξακολουθούν να μάχονται και ν’ αντιστέκονται στους δρόμους του σήμερα.
Βυθιζόμαστε στην ακρόαση του «Homeland», θυμόμαστε το «Neda» και το «Epirus suite» από το πρώτο άλμπουμ, το «Trip for nothing» και το «Typo» από το «Methexis» και καμαρώνουμε για ένα από τα πιο όμορφα σχήματα που έχουν φτιάξει Έλληνες μουσικοί στο εξωτερικό.
