O συνθέτης Δημήτρης Μαραμής για μία ακόμα φορά αναμετριέται μουσικά με τη ζύμωση της παράδοσης και της ιστορίας και παρουσιάζει σε πρώτη πανελλήνια εκτέλεση το Σάββατο 5 Αυγούστου στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου, στο πλαίσιο των Μποτσάρειων 2023, το νέο μουσικό του έργο «ΔΕΙΛΙΝΟ ΚΑΙ ΑΓΙΟ ΦΩΣ» με τους Θοδωρή Βουτσικάκη, Λεωνίδα Κακούρη, το κουιντέτο χάλκινων πνευστών Melos Brass, το Βασίλη Παναγιωτόπουλο στα κρουστά και το συνθέτη στο πιάνο. Λίγες μέρες πριν, ο Δήμος Αλιάρτου-Θεσπιέων άνοιξε τους Κήπους Αλιάρτου με ένα μοναδικό συναυλιακό δρώμενο, τον σύγχρονο ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟ, βασισμένο στο αθάνατο αριστούργημα του Βιτσέντζου Κορνάρου. Ο Ερωτόκριτος του Δημήτρη Μαραμή ήταν ανάθεση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και εγκαινίασε ως σύγχρονο ελληνικό μιούζικαλ την Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, με όλες τις παραστάσεις sold out αποσπώντας διθυραµβικές κριτικές κι ενθουσιάζοντας το κοινό. Ανάμεσα σε όλα αυτά, τον συναντήσαμε και μας μίλησε για όλα όσα κάνει, για όλα όσα είναι. Αυτός είναι ο Δημήτρης Μαραμής.
Τι κρύβει ο τίτλος «Δειλινό και άγιο φως»; Πως προέκυψε;
Είναι ένας ποιητικός αλλά και ξεκάθαρος τίτλος νοηματικά που σημαίνει "σταύρωση και ανάσταση" και δίνει ξεκάθαρα το στίγμα. Το έργο αφηγείται την αυτοθυσία ενός νέου ανθρώπου που δεν τον ενδιέφεραν τα αξιώματα και οι επιβραβεύσεις, ενός ήρωα που έπεφτε στη φωτιά για την ελευθερία και το δίκαιο της πατρίδας του και των συμπατριωτών του, ενός οπλαρχηγού που είχε διακριθεί για τη στρατηγική του ιδιοφυΐα αλλά και το απαράμιλλο ήθος του ως άνθρωπος. Ο Μάρκος, ο πιστός της οφειλής είναι ο υπότιτλος, που αποκαλύπτει πως ο άνθρωπος αυτός ήταν πιστός στο χρέος του προς την αρετή, την ελευθερία, την πατρίδα του. Άγνωστες λέξεις όλα αυτά στο σήμερα του κέρδους και του εγωκεντρικού συμφέροντος. Έτσι λοιπόν έχουμε το «Δειλινό» δηλαδή το λυκόφως, τη θυσία, το θάνατο ενός ήρωα, κι έπειτα το «Άγιο φως» που γεννιέται αθάνατο πλέον από την αυτοθυσία του για να φωτίζει αιώνια τις επόμενες γενιές, ως αξία, ως παράδειγμα, ως χρέος.
Θα πραγματοποιηθεί στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου, στο φυσικό περιβάλλον της ιστορίας. Επιδρά στο έργο ο τόπος και με ποιο τρόπο;
Απόλυτα. Περισσότερο από όλα με εμπνέει ο τόπος. Με ενδιαφέρει να αξιοποιώ δραματουργικά το φυσικό σκηνικό και αυτό κάνω όταν μου δίνεται η δυνατότητα. Η μουσική έχει τεράστια δύναμη και δονεί τον άνθρωπο ψυχικά. Όταν συμμετέχουν λοιπόν σε αυτό μία δυνατή ιστορία και το φυσικό σκηνικό, το αποτέλεσμα σίγουρα μπορεί να είναι συγκλονιστικό και να αποτελέσει μοναδικό βίωμα. Όταν ξέρεις πως βρίσκεσαι στον τόπο που έχει διαδραματιστεί μία αληθινή ιστορία, ήδη νιώθεις μία ενέργεια διαφορετική πριν καν ξεκινήσει το έργο να παίζεται.
Υπάρχει λόγος να έρχονται στο φως αυτές οι ιστορίες σήμερα;
Υπάρχει καθώς αυτές οι ιστορίες έχουν χτίσει αξίες και όλοι ξέρουμε πως ζούμε τη μεγαλύτερη κρίση αξιών. Με τι θα παραδειγματίσουμε τα παιδιά σήμερα; Με τον Μπάτμαν ή με το Μπότσαρη; Δυστυχώς με τον Μπάτμαν. Επειδή έχουμε χάσει τον έλεγχο και δεν υπάρχουν αξίες, οδηγούμαστε στην καταστροφική οικολογική κρίση που είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της εποχής μας καθώς απειλεί πλέον την ίδια τη ζωή μας, την ίδια την ανθρωπότητα. Η αφύπνιση θα έπρεπε να έρχεται από κάθε καλό πρότυπο που έχει γεννήσει η ιστορία. Αλλά δυστυχώς αυτά τα αγνοούμε. Και μην ξεχνάτε επίσης πως πίσω από το Μπότσαρη, υπάρχει κι άλλο ένα "Δειλινό και Άγιο φως", το: Μεσολόγγι. Αν δεν είχαμε την τραγική ιστορία της πολιορκίας του Μεσολογγίου, δεν θα συγκινούνταν οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης για να μας πάρουν στα σοβαρά και να απελευθερωθεί το έθνος.
Μπορεί η Τέχνη να αναλάβει την αφήγηση τις ιστορίας απαλλαγμένη από εθνικισμούς και στρεβλές αναγνώσεις;
Αυτός είναι ακριβώς ο στόχος μου. Να αποφευχθούν οι γραφικότητες, το κιτς, κάθε είδους εθνικιστικές κενότητες. Ο εθνικισμός ως έννοια μόνο αρνητικό είναι. Ο κάθε είδους εγωϊσμός είναι αρνητικό. Εμένα με ενδιαφέρει πάντα η ποιητικότητα των πραγμάτων γιατί εκεί κρύβεται η ουσία της τέχνης και της ίδιας της ζωής. Η τέχνη υπονοεί δε λέει. Η τέχνη εκφράζει δε δηλώνει. Η τέχνη συγκινεί δεν επαναστατεί. Την τέχνη την ενδιαφέρει να δεις στη σκιά κι όχι να θολώσουν τα μάτια σου από φως. Η διαφορά όταν καταπιάνεσαι με ιστορικά θέματα είναι πως χρειάζεται σοβαρή έρευνα από πίσω. Κάτι που το κάνω για όλα τα έργα μου έτσι κι αλλιώς. Να συμπληρώσω εδώ πως όλο το έργο είναι μελοποιημένη δημοτική ποίηση. Η βάση ως λόγος είναι η προφορικής μας παράδοση.
Στη σκηνή ο Θοδωρής Βουτσικάκης και ο Λεωνίδας Κακούρης. Πώς φτάνουν να γίνουν η φωνή αυτής της παράστασης;
Φτάνουν μέσα από την ιδιότητά τους, το ταλέντο τους και το ήθος τους. Είναι δύο χαρισματικοί καλλιτέχνες οι οποίοι θα απογειώσουν το έργο. Ο Θοδωρής Βουτσικάκης με τη λυρική του ευαισθησία, τις φωνητικές του δυνατότητες στις υψηλές περιοχές και με το πένθος που ενσωματώνεται στη βελούδινη χροιά του ως τραγουδιστής και ο Λεωνίδας Κακούρης με την αρρενωπή και στιβαρή του παρουσία, το υπέροχο χρώμα της φωνής του και την τέχνη του στη δωρική αφήγηση ως ηθοποιός.
Ποια τα επόμενα καλλιτεχνικά βήματα;
Το επόμενο μουσικό βήμα μετά το Καρπενήσι, θα είναι η παρουσίαση του συναυλιακού μου Ερωτόκριτου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά στις 3 Οκτωβρίου, δηλαδή έξι χρόνια μετά από τότε που πρωτοακούστηκε στη Λυρική Σκηνή και σημαντική παρουσία στην Αττική καθώς τα έργα μου δεν παίζονται στην Αθήνα.
Μπορεί ο λόγος να παραμένει σταθερός και αναλλοίωτος αλλά μουσικά να υπάρχει ένας «πειραματισμός» σωστά;
Περισσότερο μου αρέσει η λέξη "διαφορετικότητα" από τη λέξη "πειραματισμός". Πειράματα κάνεις όταν θέλεις να ανακαλύψεις κάτι, να το αποδείξεις, να φτάσεις κάπου. Εγώ παρουσιάζω κάτι εφόσον είμαι σίγουρος κι έχω φτάσει να βρω την ταυτότητα του έργου μου. Πειραματίζομαι στο πιάνο μου, στο χώρο μου. Αλλά όταν αποφασίσω τι θέλω να γράψω δεν πειραματίζομαι μπροστά στο κοινό. Στον Ερωτόκριτο σεβόμενος πλήρως το κείμενο, άκουσα μέσα του μουσικές και ρυθμούς που αναδείκνυαν τον ποιητικό και δραματικό λόγο, χωρίς να είναι όμως μουσικές αναμενόμενες. Η μουσική αποτέλεσε ένα πρωτάκουστο μέσο που μετέφερε έναν αθάνατο λόγο.
Έχει ξεκινήσει μια ολόκληρη κουβέντα γύρω από το αν και πόσο πρέπει να αγγίζουμε τα μεγάλα έργα. Τελικά;
Μπορούμε να αγγίξουμε τα πάντα αρκεί να τα έχουμε μελετήσει, να τα έχουμε καταλάβει, να τα έχουμε κάνει βίωμά μας από τη σπουδή τους. Το κακό γίνεται όταν τα αντιμετωπίζουμε επιφανειακά και με ναρκισσισμό. Αν σκύψουμε όμως μέσα στο έργο και το καταλάβουμε και βρούμε έναν τρόπο να το εκφράσουμε με μία μοναδικότητα και με το μη προσδοκώμενο τρόπο, τότε θα πετύχει. Φυσικά για ό,τι και να λέμε, χρειάζεται και ταλέντο. Αν δεν υπάρχει ταλέντο δε γίνεται τίποτα.
