Στους δύσκολους καιρούς που ζούμε έχω την πεποίθηση πως ένα από τα σημαντικότερα όπλα, ακριβώς για να αντιμετωπίσουμε αυτές τις δυσκολίες, είναι ο Πολιτισμός. Και δη η ανάγνωση, τα βιβλία. Με αφορμή τις, ίσως λίγο πιο χαλαρές, μέρες του καλοκαιριού θα προτείνω δέκα ξενόγλωσσα από την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή. Χωρίς αξιολογική σειρά και δίχως τον «δογματισμό» της αντικειμενικότητας. Καλή ανάγνωση, λοιπόν. Καλό καλοκαίρι!
Ο Πολ Όστερ, ένας από σημαντικότερους συγγραφείς της εποχής μας, καταπιάνεται με τη ζωή και το έργο ενός άλλου συγγραφέα, του Στίβεν Κρέιν, ο οποίος πέθανε από φυματίωση σε ηλικία 29 ετών το 1900, αφήνοντας πολύ σημαντικό έργο τόσο στην ποίηση, όσο και στην πεζογραφία, με κορυφαίο «Το κόκκινο σήμα του θάρρους», μυθιστόρημα που αναφέρεται στον αμερικανικό εμφύλιο. Ο Όστερ γράφει μια παθιασμένη βιογραφία-ποταμό με τίτλο «Φλεγόμενο αγόρι», η οποία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση Ιωάννας Ηλιάδη. Σκύβει με αγάπη και θαυμασμό πάνω στο έργο του Κρέιν αναδεικνύοντας, μέσω του εύρους και της δύναμης της πένας του, το μεγαλείο της προσωπικότητας του ομότεχνού του.
Μια έκδοση έργου του Ουίλιαμ Φόκνερ αποτελεί πάντα είδηση. Πόσο μάλλον όταν μιλάμε για νέα σύγχρονη μετάφραση από τον Παναγιώτη Κεχαγιά του «Καθώς ψυχορραγώ», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg. Γράφεται το 1929 μέσα σε σαράντα επτά μέρες, με φόντο τον Αμερικανικό Νότο. Παρακολουθούμε την καλειδοσκοπική εξιστόρηση μιας νεκρώσιμης ακολουθίας. Τόσες οι εκδοχές της όσοι και οι αφηγητές. Ο αναγνώστης καλείται να συνθέσει. Πυκνή, σύνθετη γραφή, έμπλεη ποιητικότητας. Ο Φόκνερ μεγαλουργεί.
Ο «Λευκός ωκεανός» του Ρόυ Γιάκομπσεν, το δεύτερο μέρος της «Τετραλογίας του Μπαρόυ», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία σε μετάφραση Κρυστάλλης Γλυνιαδάκη. Με το πρώτο μέρος, τους «Αφανείς», ο Γιάκομπσεν έγινε ο πρώτος Νορβηγός που υπήρξε ποτέ υποψήφιος για το βραβείο Booker Λογοτεχνίας. Η αφήγηση εστιάζει στη ζωή της Ίνγκρι Μπαρόυ κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σκηνογραφώντας συγχρόνως την ιστορία της Νορβηγίας. Η συγκίνηση προκύπτει από τη στιβαρή, λιτή πρόζα του συγγραφέα.
Ο Μανουέλ Βίλας, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ισπανόφωνης λογοτεχνίας, έγινε γνωστός στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό από την «Ορδέσα». Τώρα, από τις εκδόσεις Ίκαρος και πάλι, κυκλοφορεί το μυθιστόρημα «Τα φιλιά» σε μετάφραση Νάννας Παπανικολάου. Ένα τρυφερό ερωτικό μυθιστόρημα, συχνά αστείο όσο και δραματικό, στις συνθήκες της πανδημίας. Κοφτός, πυκνός λόγος, σε μια σύνθεση για τη μνήμη και το παρελθόν, για τη λυτρωτική δύναμη του έρωτα και τις ψευδαισθήσεις της αγάπης.
Από τις εκδόσεις αντίποδες κυκλοφορεί η νουβέλα του Ντένις Τζόνσον «Όνειρα τραίνων» σε μετάφραση Παναγιώτη Κεχαγιά. Ο Ρόμπερτ Γκρέινιερ, εργάτης στην κατασκευή σιδηροδρόμων στην Αμερική των αρχών του 20ού αιώνα, έζησε όλη την ταπεινή ζωή του στο περιθώριο του αμερικανικού ονείρου, όπως και σχεδόν όλοι οι ήρωες του Τζόνσον. Η Ιστορία σαρώνει τα πάντα και, κυρίως, τις μικρές ασήμαντες ζωές των ανθρώπων. Η αφήγηση του Τζόνσον απόλυτα εναρμονισμένη με την «αφάνεια» του Γκρέινιερ.
Ο Ερβέ Λε Τελιέ, μέλος του OuLiPo (Εργαστήριο Δυνητικής Λογοτεχνίας), στο ολιγοσέλιδο μυθιστόρημα «Δένομαι πολύ εύκολα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Opera, σε μετάφραση Αχιλλέα Κυριακίδη, μας δείχνει, για άλλη μια φορά, πόσο παιγνιώδης, βαθύς και ανατρεπτικός συγγραφέας είναι. Τα πάντα είναι μια επινοημένη αλήθεια σε αυτή την ιστορία ερωτικής ματαίωσης και απεγνωσμένης κούρσας με αντίπαλο τον χρόνο.
«Το νησί Ρενό και άλλα διηγήματα» του σπουδαίου Ρώσου Αλεξάντρ Γκριν μεταφράζεται πρώτη φορά στα ελληνικά από τη Βιργινία Γαλανοπούλου και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κίχλη. Ιστορίες πραγματικές ή επινοημένες, ποικιλία ύφους και θεμάτων, γλώσσα κρυστάλλινη, αφήγηση συναρπαστική.
Πολλά από τα βιβλία της σπουδαίας Ιρλανδής Άιρις Μέρντοχ κυκλοφόρησαν στο παρελθόν από τις εκδόσεις Χατζηνικολή. Το κορυφαίο «Θάλασσα, θάλασσα», το οποίο βραβεύτηκε το 1978 με το βραβείο Booker, κυκλοφορεί σε νέα εξαιρετική μετάφραση της Αθηνάς Δημητριάδου από τις εκδόσεις Gutenberg. Ο ήρωας, θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης και ηθοποιός, στα εξήντα του χρόνια εγκαταλείπει όσα τον έτρεφαν και αποφασίζει να γράψει για τη ζωή του, ώσπου τον επισκέπτεται εκ νέου ο έρωτας. Ευφυείς συναρπαστικοί διάλογοι, μη γραμμική χρονική ακολουθία, πρωτοπρόσωπη αφήγηση, απαράμιλλης ωραιότητας απεικονίσεις του φυσικού τοπίου και ένας ήρωας που πάλλεται στην προσπάθειά του να «ξανασυνθέσει» τον εαυτό του. Χιούμορ, μυστήριο και πικρή ειρωνεία σε αυτό το απολαυστικό ανάγνωσμα.
Η Φερνάντα Μελτσόρ, γεννημένη το 1982 στο Μεξικό, με το «Πάρανταϊς» ήταν υποψήφια για το Booker 2022. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δώμα σε μετάφραση Αγγελικής Βασιλάκου. Απελπισμένοι έφηβοι, γεμάτοι βία και οργή, σε ένα πυρετικό, πολυπλόκαμο θρίλερ με φόντο το, γεμάτο ταξικές αντιθέσεις, σύγχρονο Μεξικό.
Η Κλαούδια Πινιέιρο, η τρίτη πιο μεταφρασμένη συγγραφέας της Αργεντινής μετά τον Μπόρχες και τον Κορτάσαρ, αγαπήθηκε από το αναγνωστικό κοινό με το μυθιστόρημα «Η Ελένα Ξέρει». Από τις εκδόσεις Carnivora κυκλοφορεί τώρα το «Δικιά σου για πάντα» σε μετάφραση Ασπασίας Καμπύλη. Στο μικροσκόπιο η υποκρισία της αστικής οικογένειας σε ένα απολαυστικό ανατρεπτικό νουάρ.
Ας πάμε τώρα στην εγχώρια βιβλιοπαραγωγή.
Ο σπουδαίος διηγηματογράφος Γιώργος Σκαμπαρδώνης επιστρέφει στο μυθιστόρημα με το «Ήλιος με ξιφολόγχες», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Μεσοπόλεμος, πολυπολιτισμική Θεσσαλονίκη, δουλεμένοι διάλογοι, αφηγηματική μαεστρία, γλώσσα παλλόμενη σε αυτό το πολυπρισματικό αστικό νουάρ.
«Τα θαύματα του κόσμου» του Μιχάλη Μοδινού, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Καστανιώτη, διαδραματίζονται σε ένα ευρύ φάσμα χρόνου και τόπων. Μετά από εννέα μυθιστορήματα ο Μοδινός γράφει διηγήματα. Με γνώμονα πάντα την οικολογία και το περιβάλλον, μεγαλουργεί. Τρυφερός, καίριος, διεισδυτικός, απόλυτος κάτοχος των μέσων του.
Η αυτοβιογραφία του Κώστα Φέρρη «Η γέφυρα των λεμονιών», αποδομένη μυθιστορηματικά από την Πέρσα Κουμούτση, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός. Οι προσωπικές περιπέτειες ενός μελλοντικού σκηνοθέτη συγχρονίζονται με την Ιστορία της Αιγύπτου. Ένα καλογραμμένο βιβλίο γεμάτο εικόνες, τρυφερότητα, χιούμορ και, βέβαια, βαθιά νοσταλγία. Άλλωστε, το λέει και ο ίδιος ο Φέρρης: «Αν η Ελλάδα ήταν το όνειρό μου, στην Αίγυπτο έχω αφήσει την ψυχή μου».
Από τις εκδόσεις Εστία κυκλοφορεί το μυθιστόρημα «Ιερεμιάδα» της ποιήτριας Χλόης Κουτσουμπέλη. Εξαιρετική σκιαγράφηση ενός δυστοπικού εφιαλτικού μέλλοντος όπου οι άνθρωποι, αφού έχουν χάσει τη φωνή τους, προσπαθούν να περισώσουν τη μνήμη τους. Οι οικολογικοί στοχασμοί, με τη στέρεη και αισθαντική χρήση της γλώσσας, αποκτούν υπαρξιακή βαθύτητα σε ένα, κατά κύριο λόγο, πολιτικό μυθιστόρημα.
Ποικιλία θεμάτων, τεχνικών και ύφους στη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Η συγγραφέας ακούει με προσοχή τις φωνές των ηρώων της, τους αφουγκράζεται, τους δίνει βήμα, μετατρέπει το προσωπικό τους βίωμα σε κάτι καθολικό, φωτίζει τις ρωγμές τους, τους οδηγεί σε ένα μη τελεσίδικο, ανοιχτό, υποσχόμενο φινάλε.
Τη μορφή του παραμυθιού και της αλληγορίας επέλεξε ο Κώστας Αρκουδέας στη νουβέλα «Συλλέκτης μανιταριών», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Για το καθεστώς της ανελευθερίας, της παραποίησης και της υποκρισίας που ζούμε σήμερα, αλλά και διαχρονικά, μιλάει ο συγγραφέας σε ένα έργο που βρίθει από κοινωνιολογικούς, οικολογικούς και εντέλει υπαρξιακούς προβληματισμούς. Παλιά τα ερωτήματα και δύσκολες οι απαντήσεις.
Με το είδος της νουβέλας αναμετρήθηκε ο κατεξοχήν διηγηματογράφος Χρήστος Οικονόμου καταθέτοντας το «Πες της», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις. Μέσω των περιπλανήσεων μιας κούριερ ο Οικονόμου σκιαγραφεί το σκοτεινό, αντιφατικό, οικείο όσο και ανοίκειο υπόστρωμα της σύγχρονης Ελλάδας. Με τη δύναμη μιας γλώσσας που είναι εντέλει το ίδιο το δημιούργημα.
Το μυθιστόρημα του Ευάγγελου Αυδίκου «Δρολάπι» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία. Ο συγγραφέας, αγγίζοντας σημαντικά φαινόμενα της εποχής μας, γράφει ένα κοινωνικό μυθιστόρημα που βρίθει ερωτημάτων και προβληματισμών. Με επίκεντρο το δρολάπι, τη βρόχινη λαίλαπα την ανακατεμένη με δυνατό αέρα, που λειτουργεί τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά.
Η πορεία προς την ενηλικίωση ενός νεαρού συγγραφέα καθώς έρχεται σε επαφή με το παρελθόν μέσω της ζωής των άλλων βρίσκεται στο κέντρο του μυθιστορήματος του Νικόλα Σεβαστάκη «Καταγωγή ή οι ιστορίες των άλλων», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Το παρελθόν κληροδοτείται από γενιά σε γενιά. Με αφηγηματική χάρη, τρυφερότητα και απλότητα ο Σεβαστάκης συνδέει το σήμερα με το χθες.
Λιτός και περιεκτικός ο λόγος του Ανδρέα Μήτσου στη συλλογή διηγημάτων «Ο καουμπόης του Αλίμου», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Ιστορίες που ανάγουν το ασυνήθιστο σε φυσιολογικό και πατώντας γερά πάνω στη γη κλείνουν το μάτι στο φανταστικό.
