Της Χρυσούλας Κατσαβριά - Σιωροπούλου*
Είναι μεγάλη στιγμή για την Αθήνα και για την Ελλάδα η διοργάνωση του 36ου Παγκόσμιου Συνεδρίου της Διεθνούς Οργάνωσης για τα Βιβλία για Παιδιά και Νέους (IBBY) που φιλοξενήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής από 30 Αυγούστου ως 1 Σεπτεμβρίου. Αποτελεί κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός, που αξίζει να μας απασχολήσει, το ότι η IBBY επανέρχεται στη χώρα μας μετά από 42 χρόνια, και συγκεκριμένα από το 1974, μια χρονιά σταθμό στην πνευματική και πολιτική ιστορία της χώρας μας με αυτονόητους συνειρμούς και συμβολισμούς που ανακλώνται στο παρόν.
Η αναλογία της συγκυρίας δεν περνά απαρατήρητη. Η χώρα μας, τώρα όπως και τότε, είχε βγει τραυματισμένη από μια πολύχρονη κρίση, πολιτική, συνταγματική, κρίση, δημοκρατίας. Σήμερα, σε ένα άλλο επίπεδο, αντιμετώπισε τη χειρότερη οικονομική κρίση στην πρόσφατη ιστορία της. Προηγήθηκε η κοινωνική κρίση που σταδιακά εντάθηκε επικίνδυνα και δοκίμασε την αλληλεγγύη και την κοινωνική συνοχή, διαίρεσε τον λαό πολιτικά και ηθικά και εκφράστηκε με αμφιλεγόμενους κοινωνικούς αυτοματισμούς που πόλωσαν και έπληξαν τη δημοκρατία μας.
Ίαμα και υγιής θεραπεία στα τραύματά μας ο πολιτισμός. Θεμελιώδης αξία και πυλώνας του πολιτισμού το βιβλίο, και κυρίως το βιβλίο που απευθύνεται στους νέους. Το καλό βιβλίο αποτελεί αναμφισβήτητα αξία διαχρονική που προάγει ιδανικά, τρόπους ζωής και πολιτισμούς, συμβάλλει στην καλύτερη αντίληψη του εαυτού μας και του κόσμου γύρω μας.
Δυστυχώς, κοινός τόπος παραμένει η προβληματική σχέση των Ελλήνων με το βιβλίο, μια σχέση αγάπης και μίσους. Αντιμετωπίζουμε το βιβλίο σαν τρόπαιο που στολίζει τις βιβλιοθήκες στα σπίτια μας, όχι ως σύντροφο και εργαλείο ωρίμανσης και αυτογνωσίας.
Οι νέοι μας σήμερα, στην εφηβεία κυρίως, αποδομούν στέρεες αξίες και ιδανικά δηλώνοντας δικαιολογημένη απογοήτευση. Η οικογένεια και το σχολείο δεν εμπέδωσαν από νωρίς μια ισορροπημένη σχέση με το βιβλίο, καθώς το σχολικό εγχειρίδιο είναι συνήθως το μόνο που ξέρουν για βιβλίο και φυσικά τούς είναι λίγο, φτωχό, αντικείμενο διαβάσματος και εξέτασης. Τα ηλεκτρονικά μέσα και η επιφανειακή χρήση τους από το μεγάλο μέρος της κοινωνίας μας περιθωριοποιεί το βιβλίο και συρρικνώνει το αναγνωστικό κοινό.
Είναι χρέος της Πολιτείας και όλων μας να βοηθήσουμε στην ενίσχυση και τη διάδοση του βιβλίου. Στην κατεύθυνση αυτή, η διοργάνωση του 36ου Παγκόσμιου Συνεδρίου της IBBY στην Αθήνα και η σπουδαία δράση του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ - «Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου» έχουν μόνο θετικά να προσφέρουν.
Τα βιβλία για νέους προάγουν στον μέγιστο βαθμό την καλλιέργεια του επιπέδου πολιτισμού που οφείλουν να διαθέτουν οι πολίτες μιας χώρας. Οι μαθητές, ως μελλοντικοί πολίτες της κοινωνίας, με ένα καλό βιβλίο ως σύντροφό τους, θα ωριμάσουν όχι μόνο ψυχολογικά και νοητικά, αλλά κοινωνικά, πολιτικά και πολιτιστικά. Η μύηση των μικρών μαθητών στον μαγευτικό κόσμο της λογοτεχνίας και η απόκτηση μιας θετικής και σταθερής αναγνωστικής συμπεριφοράς αποτελεί έναν από τους πλέον βασικούς στόχους της εκπαιδευτικής μας πολιτικής.
Σήμερα στα σχολεία μας υλοποιούνται πολλές καινοτόμες δράσεις, ενισχύονται οι σχολικές βιβλιοθήκες, πραγματοποιούνται επισκέψεις συγγραφέων παιδικής λογοτεχνίας σε αυτά, δημιουργούνται λέσχες ανάγνωσης κ.ά. Η βιβλιοθήκη, σχολική, δημοτική ή εθνική, είναι ιδιαίτερα σημαντικός χώρος για τη διάδοση της φιλαναγνωσίας. Χτίζει την προσωπική σχέση του αναγνώστη με το βιβλίο, δίνει ίσες ευκαιρίες σε όλους ανεξάρτητα από φύλο, ηλικία, μορφωτικό επίπεδο και ενθαρρύνει παιδιά από μη προνομιούχα κοινωνικά περιβάλλοντα να έρχονται σε επαφή με τη γνώση και να αγαπήσουν το βιβλίο.
Συνέδρια, όπως αυτό που μόλις φιλοξένησε η Αθήνα, εκτός του πολιτιστικού αποτυπώματος που αφήνουν, λειτουργούν και ως πρεσβευτές της χώρας που τα υποδέχεται. Ιδέες και απόψεις -που αφορούν το βιβλίο για παιδιά και νέους- διακεκριμένων συνέδρων από 65 και πλέον χώρες θα μεταφερθούν από την πόλη της Αθήνας σε όλο τον κόσμο ως κοινή και γόνιμη παρακαταθήκη.
Το κεντρικό θέμα του συνεδρίου «Η Ανατολή συναντά τη Δύση μέσα από τα παιδικά βιβλία και τα παραμύθια» μας ευαισθητοποιεί ιδιαίτερα ως χώρα υποδοχής προσφύγων και μεταναστών από την Ανατολή και τις χώρες της Αφρικής. Πιστεύουμε ότι η καλλιέργεια και η ανάδειξη της παιδικής λογοτεχνίας κάθε λαού μπορεί να λειτουργήσει ως προγεφύρωμα στα χάσματα και τα αδιέξοδα της εποχής μας. Να θεραπεύσει φαινόμενα ξενοφοβίας, μισαλλοδοξίας και αποκλεισμών τόσο των μικρών όσο και των μεγαλύτερων.
Το βιβλίο δεν αποτελεί απλώς στατιστικό στοιχείο και δείκτη του πολιτισμού μιας χώρας. Το ποιοτικό βιβλίο στα χέρια του καλού αναγνώστη είναι πολιτισμός.
* Η Χρυσούλα Κατσαβριά - Σιωροπούλου είναι βουλευτής Καρδίτσας του ΣΥΡΙΖΑ