Η «κομματικότητα» είχε κανόνες, ιδίως για την κομμουνιστογενή Αριστερά. Είναι κακό να μην συμφωνείς με το κόμμα και να φέρνεις σε δύσκολη θέση την καθοδήγηση, αλλά και αν διαφωνείς, να μην το λες έξω από το κόμμα. Επίσης, να υπερασπίζεσαι την απόφαση είτε συμφωνείς είτε διαφωνείς. Εάν κάποιος δημοσίευε κείμενο διαφωνίας, θεωρούνταν εξωμότης, συμπλέων «αντικειμενικά», όπως έλεγαν, με τον ιμπεριαλισμό και την άρχουσα τάξη. Τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 έπεφταν κορμιά πάνω στο ζήτημα της απειθαρχίας. Μεταδικτατορικά, με το ΚΚΕ Εσωτερικού, τα πράγματα είχαν άλλη ευρυχωρία, παρόλο που κι εκεί υπήρχαν σκληροί κομματικοί κώδικες. Φυσικά, στο πρώιμο ΠΑΣΟΚ, που είχε εσωτερικεύσει στοιχεία «δημοκρατικού συγκεντρωτισμού» (ήτοι, μόνο συγκεντρωτισμού), επίσης υπήρχε αυστηρή πειθαρχία. Ο Αντρέας μπορούσε διά του πειθαρχικού να σε στείλει αδιάβαστο. Τέλος πάντων, πέρασαν αυτά.
Ο Συνασπισμός της Αριστεράς, είτε τον ερμηνεύσει κανείς ως το αναγκαστικό μεταστάδιο των δύο κομμουνιστικών φυλών (ΚΚΕ και ΚΚΕ Εσωτερικού στις παραλλαγές του) είτε ως προστάδιο του ΣΥΡΙΖΑ, βοήθησε στην εμπέδωση μιας γενικής μετριοπάθειας που φυσικά μετεξελίχθηκε σε χαλαρότητα. Στη συνέχεια έγινε κομματική μόδα, το άπαν. Να διακηρύττεις την ειδική σου ταυτότητα, την πολιτική μερικότητα, τη διαφωνία σου. Ήταν φυσικό, όταν η κατασκευή του ΣΥΡΙΖΑ αποτελούνταν από διάφορα ετερόκλητα, ως προς τις πολιτικές παραστάσεις, στοιχεία, τα οποία δεν διασταυρώνονταν, αλλά συνυπήρχαν, να μην μπορεί να υπάρχει οριζόντια πολιτική γραμμή, που μάλιστα να οδηγεί σε εσωκομματική εγκράτεια ή όπου χρειαζόταν σε σιωπή. Καθένας δημοσίευε κείμενα θέσεων (δικών του, καταδικών του), καθένας μπορούσε οποτεδήποτε να εκφράσει την ένστασή του ή την πολεμική του για κάποια απόφαση της ηγεσίας, για κάποια απόφαση Νομαρχιακής, για τις θέσεις κάποιου τμήματος, κάποιας ΕΠΕΚΕ, για κάποιον «σύντροφο» (που συχνά απλώς δεν γούσταρε). Εν μέρει η δημόσια έκφραση των ετερόδοξων φωνών είναι κάτι σωστό, όταν όμως δεν είναι επιτηδευμένο ούτε, απλώς, διαπραγματευτικό τέχνασμα. Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτή η «ελευθεροφάνεια» δεν εμπόδισε ούτε τον συγκεντρωτισμό ούτε την παρεοκρατία, ακόμα χειρότερα, την αυλή ή τις ποικίλες αυλές. Η πειθαρχία, δηλαδή η εγκράτεια, ή, αντιθέτως, η φλυαρία, οι διαρροές και οι μεγαλόστομες διακηρύξεις δεν σχετιζόταν ούτε με τη δημοκρατική λειτουργία του κόμματος ούτε καν με την έκπτωσή της. Καθένα από τα δύο, σιωπή και διακήρυξη (ή και αποκήρυξη), ζούσε στο δικό του χωριστό νοηματικό βασίλειο.
Σήμερα η ελευθεριοφάνεια έχει μετασχηματιστεί σε ελαφρότητα, κινδυνεύει να γίνει σαθρότητα. Δεν ξέρω πού πάει το πράγμα, αλλά θυμάμαι πολλές τραυματικές στιγμές την περίοδο της διακυβέρνησης, όπου εκστομίζονταν διάφορα απίθανα, σε απολύτως ακατάλληλο χρόνο και εντελώς εχθρικό κοινό, και έφερναν σε δύσκολη θέση και την κυβέρνηση και το κόμμα και βουλευτές και στελέχη και μέλη και φίλους. Διάφοροι εγωισμοί δημιουργούσαν μια τεράστια αστάθεια, μια ανασφάλεια, έδιναν επιχειρήματα. Σήμερα γίνεται ένα πάρτι στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και στα social media (το ένα μάλιστα τροφοδοτεί το άλλο και αντίστροφα). Πάρτι. Προκαλώντας μια φοβερή ανασφάλεια, τάσεις φυγής και έναν γενικό καγχασμό για τον χαλασμό. Ένας εγωισμός μεταμορφωμένος σε ιδεολογισμό ή, ακόμα χειρότερα, σε ηθικισμό.
Δεν πάει έτσι. Βέβαια στην πολιτική δεν υπάρχει κενό. Υπάρχουν, όμως, και η αξιοπρέπεια και η στοιχειώδης σοβαρότητα. Όπως επίσης και άνθρωποι που μπορούν να ζήσουν και εκτός.
