Μάλλον τη φυγή προς τα εμπρός είχε στον νου του ο Κυριάκος Μητσοτάκης όταν αποφάσιζε να οργανώσει το χθεσινό άτυπο δείπνο με τους ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων. Παρά τις μεγαλόστομες δηλώσεις του εκπροσώπου της κυβέρνησης περί του «ηγετικού ρόλου της Ελλάδας στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Ευρώπη», άλλοι παίζουν τη μουσική στη γειτονιά μας. Αντί, λοιπόν, να περιμένει την εξίσου άτυπη, αλλά πιθανότατα πιο ουσιαστική και σίγουρα καλύτερα προετοιμασμένη σύνοδο κορυφής της διαδικασίας του Βερολίνου για τα Δυτικά Βαλκάνια στα Τίρανα στις 16 Οκτωβρίου, είπε να τους μαζέψει όλους στην Αθήνα. Έχοντας εξασφαλίσει και την παρουσία των Βαλκάνιων που έχουν ήδη ενταχθεί στην Ε.Ε. (των ηγετών της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας και της Κροατίας) αλλά και της ευρωπαϊκής ηγεσίας, της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ. Μπορεί, μάλιστα, το μενού του χθεσινού δείπνου στο Μέγαρο Μαξίμου να είχε σχεδιαστεί στην οικογενειακή βίλα του Μητσοτάκη στο Ακρωτήρι, όπου με σκανδαλώδη άνεση επέλεξε να φιλοξενηθεί η Φον ντερ Λάιεν μετά του συζύγου της.
Τα ζόρια της συγκυρίας
Επιπλέον, ο Μητσοτάκης ήθελε μια ευκαιρία να πλασαριστεί ως πεφωτισμένος διπλωμάτης και να βγει από το κάδρο των παταγωδών αποτυχιών του επιτελικού του κράτους, αλλά η συγκυρία δεν βοήθησε. Χθες αυτό που κυριάρχησε στην επικαιρότητα δεν ήταν το δείπνο των Βαλκάνιων ούτε καν η έλευση του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Αθήνα, αλλά η δραματική κατάσταση με τις φωτιές στην Αλεξανδρούπολη, στη Βοιωτία, στην Καβάλα και στην Εύβοια, με τα ΜΜΕ να ασχολούνται με τις ευχαριστίες του Μητσοτάκη στον Ρουμάνο πρωθυπουργό για τη βοήθεια της χώρας του στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Και με την κουβέντα που είχε με τον Κροάτη πρωθυπουργό για την επέλαση των χούλιγκαν της Ντιναμό Ζάγκρεμπ στην Αθήνα. Για τη -μετέωρη- ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων το ενδιαφέρον ήταν μικρότερο.
Είκοσι χρόνια μετά
Κι όμως, η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων στα Δυτικά Βαλκάνια - και αυτό δεν είναι τόσο εύκολο. Από το 2003 και την περιβόητη Διακήρυξη της Θεσσαλονίκης, με την οποία η Ε.Ε. δεσμευόταν να ανοίξει την πόρτα της στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, έχουν περάσει είκοσι χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων η Ελλάδα έπαψε να είναι η μοναδική σχετικά πλούσια και ισχυρή χώρα στην περιοχή. Επί μία δεκαετία και μέχρι το 2018 η Ελλάδα έβλεπε κάθε χρόνο τη... γοητεία της να μειώνεται στην περιοχή και άλλους παίκτες, τόσο εντός Ε.Ε. όσο και εκτός, να αναβαθμίζουν την παρουσία και την επιρροή τους. Με την ιστορική Συμφωνία των Πρεσπών -τη μοναδική καλή είδηση την τελευταία εικοσαετία στα Δυτικά Βαλκάνια- η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να κάνει και πάλι την Ελλάδα πρωταγωνίστρια. Κάτι που θα μπορούσε στη συνέχεια να εκμεταλλευτεί προς όφελος της χώρας και της ευρύτερης περιοχής ο Μητσοτάκης, αν είχε το θάρρος να πατήσει πάνω στη Συμφωνία των Πρεσπών και να προχωρήσει. Στην πρώτη του θητεία δεν το είχε, ίσως στη δεύτερη καταφέρει να το βρει.
Εν πάση περιπτώσει, με το χθεσινό δείπνο ο Μητσοτάκης προσπάθησε να στείλει το μήνυμα ότι η Ελλάδα στηρίζει ενεργά την ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων και ότι θα πιέσει τους απρόθυμους εκ των εταίρων να προχωρήσουν με τη διεύρυνση, ειδικά τώρα που έχουν δεσμευτεί να βάλουν στο κλαμπ την Ουκρανία.
Η εντυπωσιακή παρουσία
Άλλωστε, την παράσταση στο δείπνο έκλεψε ο Πρόεδρος της Ουκρανίας. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έφτασε το απόγευμα στην Αθήνα υπό δρακόντεια μέτρα ασφαλείας και είχε πρώτα μια τετ α τετ συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος και τον διαβεβαίωσε μπροστά στις κάμερες ότι η Ελλάδα θα μείνει στο πλευρό της Ουκρανίας «όσο κι αν χρειαστεί», προσθέτοντας ότι «οι Ουκρανοί αποτελούν έμπνευση για όλους τους δημοκρατικούς πολίτες στην Ευρώπη». Ο Μητσοτάκης άστραψε και βρόντηξε ενάντια στον «ανιστόρητο αναθεωρητισμό» -όχι μόνο της Ρωσίας-, ενώ υποστήριξε ότι η Ρωσία «πρέπει να τιμωρηθεί για τα εγκλήματά της από τη διεθνή Δικαιοσύνη». Υπογράμμισε δε ότι πάνω από το 50% των ουκρανικών σιτηρών εξάγεται από ελληνόκτητα πλοία. Για τη μεταφορά του ρωσικού πετρελαίου δεν είπε τίποτε.
Εκπαίδευση πιλότων στα F-16
Από την πλευρά του, ο Ζελένσκι ευχαρίστησε την Ελλάδα για την προσφορά της να εκπαιδεύσει Ουκρανούς πιλότους στα F- 16, για τη δέσμευσή της να φροντίσει για την άμυνα στη Μαύρη Θάλασσα, για την προσφορά της να βοηθήσει στην αναστήλωση της Οδησσού αλλά και στην ευρωπαϊκή πορεία της Ουκρανίας.
Με δεδομένο ότι η Ουκρανία δεν ανήκει ακριβώς στα Δυτικά Βαλκάνια -αλλά βρίσκεται σίγουρα στην ουρά για τη διεύρυνση της Ε.Ε.-, ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. διερωτήθηκε γιατί δεν χώρεσε σε αυτό το δείπνο και ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η αξιωματική αντιπολίτευση υπογραμμίζει πως είναι ανάγκη να τερματιστεί η παράνομη ρωσική εισβολή, πως πρέπει να είναι απόλυτα σεβαστά η εδαφική ακεραιότητα και το Διεθνές Δίκαιο και πως απαιτείται αλληλεγγύη στα κράτη όπου οι πάγιες αρχές αυτές παραβιάζονται. Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. θα περίμενε να σταλούν τα ανάλογα μηνύματα και για το Κυπριακό -ειδικά αυτήν την κρίσιμη περίοδο- και κάλεσε τον πρωθυπουργό να υπερασπιστεί τις πάγιες θέσεις της χώρας «μακριά από τη λογική της πιστής και δεδομένης συμμάχου των ΗΠΑ».
Η ηχηρή απουσία της Αλβανίας
Ο μεγάλος απών από το δείπνο με μενού τη διεύρυνση των Βαλκανίων ήταν ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Έντι Ράμα. Ο Μητσοτάκης επέλεξε να μην τον προσκαλέσει και να στείλει αντ’ αυτού τυπική πρόσκληση στον Πρόεδρο της Αλβανίας, ο οποίος όμως δεν την αποδέχθηκε - εξαιτίας της υπόθεσης Μπελέρη. Αυτό ήταν το πρώτο αυστηρό μήνυμα που έστειλε η Αθήνα στα Τίρανα τρεις μήνες μετά την προφυλάκιση και την -αμέσως μετά- εκλογή του Φρέντι Μπελέρη ως δημάρχου της Χειμάρρας. Και μένει να φανεί αν θα έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Μέχρι πολύ πρόσφατα το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών κρατούσε τους τόνους σχετικά χαμηλά. Ζητούσε την άμεση αποφυλάκιση -και όχι τη μη παραπομπή σε δίκη- του Μπελέρη, ώστε αυτός να μπορέσει να ορκιστεί δήμαρχος και να αναλάβει τα καθήκοντά του. Και άφηνε, μάλλον κομψά, να εννοηθεί ότι ο δρόμος της Αλβανίας προς την Ε.Ε. περνάει από την Ελλάδα.
Ωστόσο, η αλβανική Δικαιοσύνη αποφάσισε προφανώς να εξαντλήσει την αυστηρότητά της στην περίπτωση του Μπελέρη. Το ειδικό δικαστήριο για την πάταξη της διαφθοράς απέρριψε και πάλι χθες το νέο αίτημα των δικηγόρων του για αντικατάσταση της προφυλάκισής του με άλλα περιοριστικά μέτρα. Που σημαίνει ότι μπορεί να εκπέσει του αξιώματός του πριν καν αναλάβει τα καθήκοντά του.
Για ακόμα μια φορά το υπουργείο Εξωτερικών υποστήριξε σε ανακοίνωσή του πως η χθεσινή απόφαση του αλβανικού δικαστηρίου «δεν συνάδει με τις αρχές του Κράτους Δικαίου, το τεκμήριο αθωότητας και τον σεβασμό των πολιτικών δικαιωμάτων όλων των πολιτών» και έρχεται «σε ευθεία αντίθεση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, το οποίο οι αλβανικές Αρχές οφείλουν να τηρούν απαρέγκλιτα».
Να σημειωθεί ότι ο Μπελέρης με δηλώσεις του στην ΕΡΤ μέσα από τις φυλακές άφησε να εννοηθεί ότι υπάρχει σχέδιο ώστε οι ομογενείς στην περιοχή να εγκαταλείψουν τις περιουσίες τους. Είτε ισχύει είτε όχι, η υπόθεση Μπελέρη έχει επιβαρύνει πάρα πολύ τις ελληνοαλβανικές σχέσεις.
Το έλλειμμα στρατηγικής στηλιτεύει ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
Κριτική στη στάση του πρωθυπουργού όσον αφορά το ζήτημα των ελληνοαλβανικών σχέσεων ασκεί εδώ και καιρό ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., με τον εκπρόσωπο Τύπου του κόμματος να υπογραμμίζει τις κυβερνητικές παλινωδίες: «Από τη μία ο κ. Ράμα δεν έλαβε πρόσκληση για το άτυπο δείπνο, δεν ξεχνάμε όμως ότι μόλις πριν λίγους μήνες ο κ. Μητσοτάκης έκανε φιέστες και αντάλλασσε φιλοφρονήσεις με τον κ. Ράμα, λίγο πριν συμβούν όλα αυτά τα απαράδεκτα με τον κ. Μπελέρη. Το θέμα είναι τι προϋποθέσεις βάζει σε αυτή τη συζήτηση η ελληνική πλευρά» τόνισε ο Στέργιος Καλπάκης. Και υπενθύμισε ότι πάγια θέση του ΣΥΡΙΖΑ είναι η ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων, πλην όμως «αυτό πρέπει να εντάσσεται σε μια συγκεκριμένη στρατηγική», την οποία δεν έχει η κυβέρνηση της Ν.Δ.
Εννοείται ότι ο Καλπάκης θύμισε πως εδώ και τέσσερα χρόνια εκκρεμεί και η κύρωση τριών τεχνικών συμφωνιών με τη Βόρεια Μακεδονία, καθώς ο -υποτίθεται, επισπεύδων για την ενταξιακή προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας- Κυριάκος Μητσοτάκης δεν τις έχει φέρει για ψήφιση στη Βουλή. «Στην εξωτερική πολιτική η Ν.Δ. έχει τα μάτια στραμμένα στο εσωκομματικό ακροατήριο και ενδιαφέρεται μόνο για την επικοινωνία», ήταν η ερμηνεία του εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ.
