Η πολιτική ακρίβειας και οικονομικής ανασφάλειας είναι δομημένη. Παράγει ουσιαστικά πολιτικά αποτελέσματα. Στο προηγούμενο κείμενο περιέγραφα τον «μικρολογιστή» πολίτη, τον πολίτη που ζυγίζει, συγκρίνει, θυμάται τιμές, ξέρει τα υπόλοιπα, τα ελλείμματα - και που αναπόφευκτα ονειρεύεται πλεονάσματα. Αυτόν που όλη μέρα αφαιρεί, διαιρεί, στο βενζινάδικο, στα ράφια του σούπερ μάρκετ, στη σπάνια ψυχαγωγική έξοδο. Αυτόν που αναβάλλει την πληρωμή κοινοχρήστων, που μεγάλες περιόδους μένει μέσα στο σπίτι συμβιβαζόμενος με την τηλεόραση. Ένας αμυντικός πολίτης, που υπολογίζει, μετράει, διστάζει, αναβάλλει μια αγορά, κυρίως καταστέλλει την επιθυμία. Ο «τρεις το λάδι, τρεις το ξίδι» πολίτης αιχμαλωτίζεται σε μια συνθλιπτική ζωή.
Σιγά-σιγά η λογιστική γίνεται φιλοσοφική θέση, με αυτή εξηγεί τον κόσμο, διαμορφώνει την ιδεολογία του, τον αξιακό του κώδικα. Όλο το σύμπαν αριθμοποιείται, ποσοτικοποιείται, το σύμπαν είναι το ισοδύναμο της οικονομικής τρομοκρατίας. Σύμπαν του γίνεται η εμπορική οδός κοντά στο σπίτι του (που τον καταπιέζει, αφού δεν μπορεί να την πλησιάσει), ο μανάβης, ο υδραυλικός ή (το χειρότερο) ο μηχανικός του αυτοκινήτου. Τον πιάνει άγχος με τις εκκρεμότητες, πανικοβάλλεται με το γραμματοκιβώτιο που πάντα κρύβει λογαριασμούς (κανείς δεν του γράφει πια γιατί κανείς δεν γράφει πια). Τα Χριστούγεννα είναι μια απειλή, όχι γιορτή. Έρχονται καλπάζοντας τα τέλη, ελαύνουν τα ασφαλιστήρια, συν κάποια ξεχασμένη δόση από κάποιον φόρο.
Ο πολίτης δεν μπορεί να οργανώσει την πολιτική του αντίρρηση, ζει στον κατακλυσμό απειλών και κινδύνων. Δεν μπορεί να «ακούει τους πολιτικούς», δεν μπορεί να διαχωρίσει δίκαιο, ελπιδοφόρο ή άδικο αφήγημα. Δεν θυμάται πότε, ποιος, ποιο μέτρο, ποια απόφαση τον έβλαψε ή τον ωφέλησε. Τα μιξάρει σε ένα ενιαίο, πολτώδες κακό. Δεν έχει καν την υπομονή να ακούσει πολιτικά. Γυρίζει στα ριάλιτι, τελευταία και στα ποδοσφαιρικά. Έχει άποψη γι’ αυτά με τα κριτήρια του ανθρώπου που έπαιξε στο «5x5» με την ξηλωμένη πράσινη μοκέτα. Ο Μέσι τον κάνει να ονειρεύεται την παλιά ποδοσφαιρική του δράση, τους μικρούς συνοικιακούς αγώνες παίδων, την προσπάθειά του να φανεί, να εντυπωσιάσει. Ναι, το ποδόσφαιρο τον κάνει να πλησιάζει τον ηρωισμό, να ξεχνά τις ταπεινώσεις του άδειου πορτοφολιού.
Ο πολίτης που κοιτάζει οτιδήποτε δεν τον στενοχωρεί, ο πολίτης που δεν έχει το σθένος να αντιμετωπίσει την ηγεμονεύουσα κατάσταση συστρέφεται σε μια συντηρητική, συχνά και αντιδραστική θέση. Δεν μπορεί να αντέξει κι άλλη ανασφάλεια στη ζωή του. Όχι άλλα ρίσκα. Όχι άλλοι κίνδυνοι. Θέλει ησυχία, ζεστασιά, επιβράδυνση. Να αναβάλει ακόμα μια φορά, να του δώσει ο Θεός λίγο ακόμα χρόνο - όχι υπαρκτικό χρόνο, αλλά χρόνο δόσης, χρόνο χρέους, μια ημερομηνία κάποια επιείκειας. Η μοναδική έννοια του χρόνου που κατανοεί δεν είναι η ηλικία, αλλά η ημερομηνία λήξης της πληρωμής.
Τα ξανασκέφτεται όλα. «Δεν έκανα αυτό τότε», «δεν έφυγα έξω», «παντρεύτηκα και φορτώθηκα υποχρεώσεις», «καμιά βοήθεια δεν είχα», «δεν πήγα με το τάδε κόμμα, θα ήμουνα τώρα τακτοποιημένος». Σκέψεις, τύψεις, σιχτιρίσματα. Αυτός ο πολίτης θα ψηφίσει ανόρεχτα. Σχεδόν μεθοδεύεται να ψηφίσει ανάποδα: όχι αυτό που πιστεύει, ούτε αυτό που ερωτεύεται, αλλά αυτό που του πλασάρεται ως σταθερό (ενώ είναι ενεργητικά οπισθοδρομικό), αυτό που διακηρύττει την ασφάλεια (ενώ φέρει τη μέγιστη ρευστότητα).
Ισχυρίζομαι πως η οικονομική ανασφάλεια είναι πολιτικά δομημένη. Πρέπει να ελεγχθεί όχι μόνο η ψήφος, αλλά η πολιτική κουλτούρα. Το διακύβευμα λοιπόν είναι πολύ πιο σύνθετο, το πεδίο πολιτικά πιο δύσκολο από μια απλή χιλιαστική θριαμβολογία πάνω στην πραγματική δυστυχία. Ξαναλέω. Δουλειά στη βάση της σύνεσης, της τεκμηρίωσης. Στην ίδια τη ρίζα του φόβου. Γιατί «δεν θα έρθει μόνο του». Εσύ θα το φέρεις.
