Είναι πλέον σχεδόν τέσσερα τα χρόνια της σταδιακής κατάλυσης όχι της Δημοκρατίας -ας είμαστε προσεκτικοί στις εκτιμήσεις μας-, αλλά της Μεταπολίτευσης. Η Μεταπολίτευση δεν ήταν ούτε απαραιτήτως προοδευτική, όχι εξαρχής και όχι με τα μέτρα τα δικά μας για την πρόοδο, ούτε άλλαξε την κοινωνία σε μία ημέρα. Αυτό που άλλαξε ήταν ο αέρας που ανέπνεε η κοινωνία. Κι ήταν αέρας καλός.
Η νομιμοποίηση -η αποποινικοποίηση στην πραγματικότητα- της Αριστεράς. Η οριστική κατάργηση των εξοριών και των τόπων των βασανιστηρίων, όπως ήταν η Μπουμπουλίνας και η ΕΑΤ-ΕΣΑ. Οι διαδηλώσεις, που επιτράπηκαν ξανά. Αργότερα, η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, κάτι που επιχείρησε να δώσει τέλος στη μετεμφυλιακή ρητορική. Η κατάργηση της χωροφυλακής.
Πάνω απ’ όλα και πρωτίστως, η διάκριση των εξουσιών. Αυτό είναι Δημοκρατία. Επί της αρχής δηλαδή. Η διάκριση των εξουσιών. Ένα πολύ πρόσφατο παράδειγμα ήταν η υπόθεση της Ηριάννας. Η δικαστική εξουσία αποφάσισε να εξαντλήσει την αυστηρότητά της, αλλά η πολιτική εξουσία, ο υπουργός Δικαιοσύνης, δεν είχε δικαίωμα να παρέμβει. Αυτό είναι διάκριση των εξουσιών και επίτηδες φέρνω ένα παράδειγμα από αυτά που λέμε ότι μας πονάνε. Η διάκριση των εξουσιών επιτρέπει στη Δικαιοσύνη να κάνει το έργο της. Αν αυτό είναι καλό ή κακό, πρόκειται για άλλο θέμα.
Να ένα δεύτερο παράδειγμα. Το «άλλο θέμα». Μεταπολίτευση σημαίνει δικαίωμα στις διαδηλώσεις. Στην αντίδραση και την αντίσταση απέναντι σε κυβερνητικά λάθη προς το κοινωνικό σύνολο. Απέναντι στην ταξική μεροληψία αν προτιμάτε. Όχι ότι ο δρόμος άνοιξε ευθύς αμέσως πλατύς. Από τον Κουμή και την Κανελλοπούλου έως τον Νίκο Τεμπονέρα, ο δρόμος γράφτηκε με αίμα. Αλλά έπειτα ήρθαν τα παιδιά του νόμου Αρσένη, τα αντιπολεμικά συλλαλητήρια, μετά ήρθε η δική μου γενιά: το άρθρο 16 με την εξέγερση της νεολαίας, η εξέγερση του Δεκέμβρη του 2008, τότε που φωνάζαμε «Στις τράπεζες λεφτά, στη νεολαία σφαίρες, ήρθε η ώρα για τις δικές μας μέρες». Κι από το 2009 μέχρι το 2015 -όχι τον Γενάρη, τον Σεπτέμβρη- η λαϊκή αγανάκτηση και τα κινήματα έριξαν τέσσερις κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης αυτής του ΣΥΡΙΖΑ, που δεν έπεσε από μαζικές κινητοποιήσεις, αλλά από σεβασμό προς τον λαό.
Από το 2009, λοιπόν, οι μεγάλες αντιμνημονιακές κινητοποιήσεις εφορμούσαν από το πανεπιστημιακό άσυλο, εκεί, δηλαδή, που ζούνε ή ζωντανεύουν οι ιδέες. Οι πολιτικές ζυμώσεις. Οι δεκάδες χιλιάδες στους δρόμους είχαν την αίσθηση της απόλυτης ελευθερίας, του απόλυτου δικαιώματος να παλέψουν. Κλιμακώθηκε η μάχη στην εξέγερση των πλατειών, η οποία τυπικά έληξε τον Φλεβάρη του 2012. Λίγους μήνες μετά είχαμε εκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε σε δεύτερη δύναμη. Από εκείνα τα δυόμισι χρόνια του Σαμαρά, αν κάτι θα θυμόμαστε, είναι η 17η Νοέμβρη του 2014, τότε που οι ξένοι ανταποκριτές έλεγαν ότι η πλατεία Εξαρχείων «θυμίζει τη Γάζα». Και, φυσικά, τον Δένδια, ως υπουργό Προ.Πο., που κατηγορήθηκε για τον βασανισμό 15 ανθρώπων και απάντησε με μήνυση στον Guardian.
Σε όλη αυτή τη ζοφερή περιγραφή, καμία κυβέρνηση δεν τόλμησε να καταργήσει το πανεπιστημιακό άσυλο. Ούτε να απαγορεύσει τι διαδηλώσεις.
Ας πούμε και για την πτώση της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ μετά το δημοψήφισμα του 2015. Εδώ υπάρχει μια μεγάλη ειδοποιός διαφορά. Ο ΣΥΡΙΖΑ προκήρυξε εκλογές χωρίς να έχει δεκάδες χιλιάδες στους δρόμους, αλλά αντιλαμβανόμενος τη λαϊκή απογοήτευση και με το μεγάλο κεφάλαιο να του σφίγγει τον λαιμό. Αλλά βασικά αντιλαμβανόμενος τη λαϊκή απογοήτευση. Μετά το δημοψήφισμα και το Μνημόνιο που έφερε η διαπραγμάτευση, ο ΣΥΡΙΖΑ θέλησε να δώσει στον λαό την ευκαιρία να διαλέξει αν επιθυμεί να συνεχιστεί αυτή η διακυβέρνηση. Κι ο λαός το επέλεξε. Είναι κι αυτό Δημοκρατία.
Από τις πρώτες ημέρες της διακυβέρνησης Μητσοτάκης έγιναν τα εξής: καταργήθηκε το άσυλο, η παρακολούθηση της ΕΥΠ πέρασε ως αρμοδιότητα στο Γραφείο του Πρωθυπουργού, αυξήθηκε η καταστολή με επιθέσεις σε σινεμά και σχολές και πέρασε διάταγμα για έλεγχο των συναθροίσεων.
Παράλληλα, η κυβέρνηση κατήργησε ατύπως τη διάκριση των εξουσιών. Δεν έγινε συνταγματικά, όχι. Αλλά η υπερσυγκέντρωση των εξουσιών στο Κοινοβούλιο από τη μία και ο έλεγχος των ΜΜΕ και της Δικαιοσύνης από την άλλη επί της πραγματικότητας κατέστησαν σαφές κάτι που οι ιστορικοί του παρελθόντος είχαν χρησιμοποιήσει για τον Κωλέττη και τον Ελευθέριο Βενιζέλο: Κοινοβουλευτική Δικτατορία.
Εδώ και πάνω από τρία χρόνια μιλάμε για «καθεστώς Μητσοτάκη». «Καθεστώς» σημαίνει κατάλυση πολιτεύματος. Η alt right, εκπρόσωπος της οποίας είναι και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, εκλέγεται δημοκρατικά και μετά περιορίζει τις ελευθερίες. Παγκοσμίως.
Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στα δεξιά μας με μια φασιστική κυβέρνηση -εξ ορισμού φασιστική- στην Ιταλία, στα βόρεια με έναν πόλεμο που δεν διαλέξαμε, αλλά διαλέξαμε να συμμετέχουμε, στα αριστερά μας με μια γείτονα χώρα που απειλεί με σύρραξη και στο εσωτερικό μας με τη χειρότερη άσκηση βιοπολιτικής από την εποχή της Χούντας: εχθροί πρώτα οι πρόσφυγες, μετά η Αριστερά, τώρα προχωρήσαμε στο σοκ. Σοκ με τους βιασμούς, σοκ με τις γυναικοκτονίες (μικρότερο σοκ εκεί). Σοκ σημαίνει αίμα, σημαίνει κραυγές για θανατική ποινή και ευγονικούς χημικούς ευνουχισμούς. Την ίδια στιγμή που γινόμαστε φτωχότεροι. Αυτό είναι τέλος της Μεταπολίτευσης, των βασικών της αξιών. Αυτοί «τελειώνουν» τη Δημοκρατία και ο λαός λαχταράει αίμα. Πράγμα που σίγουρα θυμίζει σε όλους μας κάτι.
