Το πρωτόγονο, καθοδηγημένο και αποτυχημένο «Παραιτηθείτε» του 2016, οι πιο έντονες και περισσότερο νεφoσκεπείς «κινητοποιήσεις» για τη Συμφωνία των Πρεσπών στις αρχές του 2019, βαφτίζονταν «λαϊκές κινητοποιήσεις», «κινήματα» κ.λπ. Σήμερα οποιαδήποτε κινητοποίηση με πολιτικά αιτήματα, με θεσμικά ζητούμενα, ακόμα και για ζητήματα ηθικής, είναι «υπονόμευση της δημοκρατίας», «υπονόμευση του κύρους των θεσμών». Αυτή η αντιστροφή είναι συνηθισμένη στον μακρύ καιρό του πολιτικαντισμού. Εκείνο που έχει ενδιαφέρον δεν είναι ο (συνήθης) καιροσκοπισμός των τέως «διαμαρτυρομένων», νυν καταστολέων, όσο το ιδεολογικό υπόστρωμα, η ποιότητα της διαμαρτυρίας. Το τι ζητάει. Αν διαβάσει κανείς, για παράδειγμα, τα αιτήματα των «παραιτηθείτε», θα δει το κλειστό σύστημα που συνεχώς καλούσε την φρεσκοεκλεγμένη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ να παραιτηθεί, όταν συγχρόνως την κατηγορούσε ότι προκάλεσε εκλογές με πρόφαση την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας το 2015. Η θεσμική δυνατότητα να καταψηφίσει υποψήφιο Πρόεδρο βαφτιζόταν «θεσμική εκτροπή», ενώ δεν ήταν θεσμική εκτροπή να πέσει με βία μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση στον ενάμιση χρόνο του βίου της (σ.σ. το 2016 ξεκίνησε το χάπενινγκ) . Πολιτικό λάστιχο.
Σήμερα οι πολλαπλές φυσικές και διαδικτυακές -μαζικές πάντως- κινητοποιήσεις, σε ποικίλα πεδία, προβάλλονται ως καθοδηγούμενες από τον ΣΥΡΙΖΑ. Η ερμηνεία, βέβαια, πάσχει. Κανένα ρεύμα δεν «κατασκευάζεται». Κανένα κόμμα και κανένας μηχανισμός δεν μπορεί να κατασκευάσει οργή, να κατασκευάσει αγανάκτηση, να κινητοποιήσει μάζες, αν δεν υπάρχει ισχυρό συναισθηματικό, ιδεολογικό υπόστρωμα. Αλλά και ούτ, οποιοδήποτε λαϊκό ρεύμα εξυπακούεται ότι είναι προοδευτικό. Ούτε τα «Πέντε Αστέρια», ούτε ο «λεπενισμός», ούτε ο «τραμπισμός» είναι προοδευτικά, αν και έχουν ευρύτατες λαϊκές απηχήσεις.
Τα κινήματα έχουν ισχυρό πρωτογενή, θυμικό χαρακτήρα, αλλά εκείνο που έχει τη μέγιστη σημασία είναι το πώς αναμορφώνονται ιδεολογικά και ποιοτικά, μέσα στον χρόνο. Και, κυρίως, ποιος τα αναμορφώνει. Δηλαδή σημασία έχει όχι τόσο η έκλυση όσο η εκλογίκευση. Αν ανατρέξουμε στους «αγανακτισμένους» του 2011, θα δούμε αρχαϊκά κινηματικά στοιχεία, που οφείλονταν όχι μόνο στην ίδια την κατάρρευση του ατομικού εισοδήματος, αλλά και στον αιφνιδιασμό, στην έκπληξη από τη χρεοκοπία. Το έχω ξαναγράψει, από το μύθευμα της «ισχυρής Ελλάδας» πέσαμε ακαριαία στη χρεοκοπία. Απροετοίμαστοι, ίσως καλομαθημένοι και πολιτικά μαλθακοί. Η ανάκτηση όμως μιας κοινοβουλευτικής συνείδησης από τις ευρύτατες μάζες στις οποίες είχε κλονιστεί η κοινοβουλευτική κουλτούρα από την οικονομική κατάρρευση οφείλεται κυρίως στο πολιτικό κεφάλαιο του ΣΥΡΙΖΑ. Για πολλούς λόγους, ο ΣΥΡΙΖΑ προέκυψε ως ο «αμέτοχος στο πάρτι», ως ηθικός στις προθέσεις, ως «αν δεν προσπαθήσουν αυτοί, τότε ποιοι» . Στο τέλος κλονίστηκε (ελέω και μιντιακού αποκλεισμού) η πίστη στην αποτελεσματικότητά του, δεν φαίνεται όμως να έχει κλονιστεί η πεποίθηση ότι «αυτοί είναι πιο καθαροί». Αυτό το πολύπλοκο προκύπτον (συναισθηματική διάψευση από τον ΣΥΡΙΖΑ, μονιμοποίηση όμως της αποδοχής του) είναι αποτέλεσμα της έστω αντιφατικής, ανακόλουθης, ατζαμίδικης, αλλά γενικά τίμιας προσπάθειας. Το κίνημα (με αντιφάσεις και ποιοτικές διαφοροποιήσεις εσωτερικά) βρήκε σχήμα και επανεντάχθηκε σε μια κοινοβουλευτική και πολιτικά σχεδιασμένη λογική, διά του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς να σημαίνει ότι δεν μπορούσε αυτό να γίνει πιο οργανωμένα. Εκείνο στο οποίο επιμένω είναι ότι οι κινηματικές ροές, οι κινηματικές εκδιπλώσεις, είναι σε μεγάλο βαθμό αυθόρμητες, πηγαίες και δεν δημιουργούνται εκ του μηδενός με την ενεργοποιητική παρέμβαση κάποιου κόμματος ή κάποιου μηχανισμού. Σήμερα ένα μεγάλο μέρος της υφέρπουσας ή εκδηλούμενης κοινωνικής διαμαρτυρίας, κατά τη γνώμη μου, εκφράζεται και στη μακροπολιτική, αλλά και σε ζητήματα ήθους, σε ζητήματα συμπεριφορών (γυναικοκτονίες, παιδοφιλία, βιασμοί , εγκληματοκρατία κ.λπ.). Είναι εντέλει εξόχως πολιτικές αντανακλάσεις, δεν είναι απλές εθιμικές συγκρούσεις. Η δε έντασή τους δείχνει την αυθεντικότητα. Εκείνο όμως που θα ρυθμίσει και θα καθορίσει την πολιτική εξέλιξη είναι ο τρόπος που ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. θα εσωτερικεύσει πολιτικά το ρεύμα. Όχι το πώς θα αφεθεί εντός του.
