Ανεξιχνίαστο, ανερμήνευτο και αταξινόμητο: στο πολιτικό σύστημα και την πολιτική σκηνή υπάρχει ένα κενό που αντιστοιχεί στο κενό που εντοπίζεται εντός τού πολιτικού ακροατηρίου. Η Δεξιά, η Αριστερά, οι παραλλαγές του Κέντρου και τα ενδιάμεσα σχήματα δεν περιλαμβάνουν τις υπαρκτές πτέρυγες, δεν εικονογραφούν την υπάρχουσα κατάσταση και τις πολιτικές εντάξεις, δεν περιέχουν όλες τις πολιτικές ταυτότητες.
Για να περιγράψουμε το κενό, θα μπορούσαμε να υιοθετήσουμε τη λέξη του συρμού: το κοινό του «ανορθολογισμού». Αν βέβαια είχαμε ένα πολιτικό σύστημα που αναπτυσσόταν πάνω σε κάποιες αρχές ορθολογισμού. Μόνο που (θα το έχετε προσέξει μάλλον) δεν διοικεί τη χώρα μας ο Σπινόζα ή ο Λάιμπνιτς. Το τρέχον σχήμα του «ανορθολογισμού», το όνομα (που εγκλείει, μάλιστα, κάθε πολιτικό ευσεβισμό) είναι εξαιρετικά απλοϊκό και πονηρό στην πρόχειρη και ατσούμπαλη χρήση του: ανορθολογιστές είναι οι «αντιεμβολιαστές», στους οποίους συναρτούν κάθε απείθεια και κάθε διαμαρτυρία και σε κάθε διαμαρτυρία συναρτούν τους «ζαιους» και τη δομική αντιπολίτευση, γεμάτη «λαϊκιστική» ανοστιά. Εύκολος συνειρμός.
Ο ανορθολογισμός βέβαια δεν χαρακτηρίζει μόνο τους αντιεμβολιαστές, παρ’ όλο που είναι δελεαστικό να ενοχοποιούνται και να ποινικοποιούνται πολιτικά για όλα τα τρωτά της πανδημικής αντιμετώπισης. Και δεν αποτελεί έναν όρο που σχετίζεται με τη δομική διαφωνία.
Πρωτίστως ανορθολογική είναι η ίδια η σύσταση του ελληνικού πολιτικού συστήματος, αφού το ίδιο διεκδικεί τον ρόλο της κύριας πλουτοπαραγωγικής πηγής της χώρας μας ελλείψει ουσιαστικής παραγωγής. Αλλά στο πεδίο του λαού, «το κενό», ο «ανορθολογισμός», νομίζω πως συντίθεται από πολίτες που έχουν ένα τεράστιο, αλύτρωτο αίσθημα απείθειας. Σωρευμένο επί τόσα χρόνια κρίσης και διαψεύσεων. Ένα γενικό και επιθυμητό «όχι», που δεν σχετίζεται ποιοτικά και πάντα με κάποια μορφή βαθύτερης αντίστασης, με κριτική άρνηση των συστημικών επιλογών.
Η άρνηση δεν είναι απαραιτήτως αντίσταση. Το «όχι» δεν είναι σώνει και καλά εξεγερτικό ή κριτικό. Όπως, για παράδειγμα, η οδική και οδηγική αυθαιρεσία δεν είναι αντίσταση, η οικιστική αυθαιρεσία δεν είναι αντισυστημισμός. Υπάρχουν πολλά «όχι» που διατρέχουν την ελληνική καθημερινότητα, «όχι», που όμως είναι εξόχως συστημικά. Αφομοιώσιμα και καταναλώσιμα «όχι» που μοιάζουν αντιστασιακές ιαχές και που συχνά η Αριστερά «τσιμπάει» στις απλουστεύσεις τους.
Το διοικητικό χάος που βλέπουμε στην αντιμετώπιση της πανδημίας, στις πυρκαγιές, στις καταστροφές του «Μπάλλου» κ.λπ. είναι το απότοκο και του απόλυτου ανορθολογισμού στη συγκρότηση του κράτους. Πολλές προσπάθειες να βελτιωθεί η διοίκηση, να αυξηθεί η διαθεσιμότητα και η προσήνεια προς τους πολίτες, να υπάρχει βελτίωση της παραγωγής υπηρεσιών προς τους πολίτες τράκαραν σε έναν προαποφασισμένο, σχεδόν αυτόματο διοικητικό αρνητισμό, που όμως στήθηκε από την απόλυτη κομματική ευνοιοκρατία.
Πώς απάντησε το σύστημα στο, κατά βάθος, παραγωγικό πρόβλημα της διοικητικής αφλογιστίας; «Ηλεκτρονικοποίησε» τις ουρές και θεσμοποίησε δαιδαλώδεις ηλεκτρονικές, γραφειοκρατικές διαδικασίες για να περαιώνει ο πολίτης μόνος του τις υποθέσεις του. Καμία λειτουργική βελτίωση (εκτός από τη φυσική μετάβαση στην υπηρεσία), μόνο εξατομίκευση και ίδρυση νέων ιδιωτικών επαγγελμάτων: «περαιώσεις υποθέσεων». Ήτοι αυτό που υπήρχε επί χρόνια και αφορούσε τα διπλώματα οδήγησης και τα αυθαίρετα οικοδομήματα τώρα καθολικοποιείται. Τα αποτελέσματα της υπεκφυγής και της αστοχίας τα βλέπουμε. Ένα χάος σε όλα. Μα σε όλα.
Η κουλτούρα ότι όλα δεν γίνονται και όλα μπορούν να γίνουν με την κατάλληλη γνωριμία, με τον άνθρωπο κλειδί, διαπλάθει και καταπιέζει. Το ιστορικό της πτώσης ενός τυπικού, «μέσου» πολίτη από τα ψευδαισθητικά μεγαλεία του 1990 στην χρηματιστηριακή κλοπή του 2000 μέχρι την ταπείνωση του 2010 και εντεύθεν παρήγαγε μια μορφή απείθειας, όχι κριτικής σύγκρουσης με το σύστημα. Μια, στο βάθος, απελπισμένη αταξία, που γίνεται αρνησικυρία. Αυτή η μορφή βαθύτατης απογοήτευσης, απελπισίας, το πολιτικό «αναπάντητο» είναι η τρύπα, το κενό στο πολιτικό κοινό, που θα μεγαλώνει, θα μεταμορφώνεται και δεν θα λυτρώνεται.
