Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
11.2°C18.1°C
2 BF 63%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
10.6°C16.9°C
2 BF 67%
ΠΑΤΡΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
10.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C16.4°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
9 °C
8.9°C14.6°C
0 BF 81%
Εργαλειοποίηση των πρυτάνεων και ακαδημαϊκή αποδιάρθρωση των ΑΕΙ
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Εργαλειοποίηση των πρυτάνεων και ακαδημαϊκή αποδιάρθρωση των ΑΕΙ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Η επιδίωξη ανάπτυξης ιδιωτικών πανεπιστημίων είναι καταρχάς ανεξάρτητη από την αποδιδόμενη ποιότητα στα κρατικά ΑΕΙ. Πρόκειται για νεοφιλελεύθερη επιλογή, που, για να επιτευχθεί στη χώρα μας, θα πρέπει είτε να καταφέρει να ανατρέψει είτε νομιμοφανώς να παρακάμψει την απαγορευτική συνταγματική πρόβλεψη. Η πρώτη εκδοχή προς ώρας απομακρύνθηκε. Η δεύτερη εκδοχή βρίσκεται σε εξέλιξη με γοργούς ρυθμούς και ήδη, στο στάδιο ακόμα της προετοιμασίας, φαίνεται να ενσωματώνει όλα τα αρνητικά από την παθογένεια των εγχώριων επενδυτικών πρακτικών: διεκδίκηση της κρατικής ενίσχυσης, περιουσίας, προστασίας και... πελατείας.

Σ’ αυτό το σημείο ξεκινούν η επιθετικότητα κατά των κρατικών ΑΕΙ και η ιερή συμμαχία με ακραίες συντηρητικές δυνάμεις. Δυνάμεις που απωθούνται από τη μεταπολιτευτική μας Δημοκρατία και από την ιδιαίτερη συμβολική δύναμη των ΑΕΙ και των κοινοτήτων τους στην ελληνική κοινωνία και πολιτική, ιδιαίτερα δε από την ελευθεριότητα, την ανεκτικότητα και την πολιτισμική δυναμική τους.

Ο στόχος πλέον δεν είναι η πλήρης κατάργηση των κρατικών πανεπιστημίων με συνταγματική υιοθέτηση ενός ελεύθερου ανταγωνισμού στην αγορά τής Τριτοβάθμιας ΕκπαίδευσηςΑυτό που επιδιώκεται είναι εγκατάσταση ενός ενιαίου μοντέλου διοίκησης, χρηματοδότησης, στελέχωσης και στοχοθεσίας των πανεπιστημίων, στο οποίο να χωράει και να ενθαρρύνεται η ίδρυση μη κρατικών - μη κερδοσκοπικών πανεπιστημιακών σχολών. Όχημα πλέον δεν είναι άμεσα οι επιχειρηματικοί όμιλοι, αλλά τα ιδρύματά τους.

Το νομοθετικό πλαίσιο αποβλέπει στον περιορισμό της αυτοτέλειας και στην ακαδημαϊκή αποδιάρθρωση των ΑΕΙ. Την απώλεια της ακαδημαϊκής εξουσίας με την εγκατάσταση συμβουλίων διορισμένων από το κράτος και τους μετόχους. Τη μεταβίβαση της αρμοδιότητας για ίδρυση των Προγραμμάτων Σπουδών από την επιστημολογική τεκμηρίωση των τμημάτων και των σχολών στην οικονομοτεχνική τεκμηρίωση αρμόδιων υπηρεσιών ή εξωτερικών συμβούλων. Την αποσύνδεση των διαδικασιών προκήρυξης και εκλογής μελών ΔΕΠ από την αναγκαιότητα στελέχωσης συγκεκριμένων γνωστικών πεδίων έρευνας και διδασκαλίας των τμημάτων και τη μετάβαση σε διαδικασίες στελέχωσης, με προσωπικό ικανό να διδάξει προκαθορισμένη ύλη που εξυπηρετεί όσο το δυνατόν περισσότερα Προγράμματα Σπουδών.

Στην προοπτική αυτού του πλαισίου ήδη προβλέπεται η ανάπτυξη ξενόγλωσσων Προγραμμάτων Σπουδών με δίδακτρα και αντικατάσταση της βάσης εισαγωγής στο πανεπιστήμιο από τη βίζα εισαγωγής στην Ευρώπη. Πεδίο δόξης λαμπρό για την παγκοσμιοποιημένη εκπαιδευτική αγορά.

Μ’ αυτή την εγχώρια προσαρμογή, το ενιαίο μοντέλο επιτρέπει στα μη κερδοσκοπικά ιδρύματα των ομίλων είτε την ίδρυση νέων σχολών, αποκομμένων και χωρίς υποχρέωση ένταξης σε ευρύτερο πανεπιστημιακό σχεδιασμό, π.χ. ιατρικών ή οικονομικών χωρίς ακαδημαϊκή συνεργασία και αλληλεπίδραση με τις σκληρές και τις ανθρωπιστικές επιστήμες, είτε να προχωρούν σε συμπράξεις με αντίστοιχες πανεπιστημιακές σχολές.

Επενδυτικές πρακτικές και αντιδημοκρατικές στοχεύσεις

Το ενιαίο αυτό μοντέλο, επεξεργασμένο από τον ΟΟΣΑ με πολλά στοιχεία σύγχρονου μάνατζμεντ, δείχνει να προσαρμόζεται κυνικά σε καταστροφικές εγχώριες επενδυτικές πρακτικές και σε αντιδημοκρατικές στοχεύσεις των ακραίων κύκλων του αντιμεταπολιτευτικού τόξου.  Ήδη τη ρητορεία, τις προθέσεις και τις νομοθετικές ρυθμίσεις προσυπογράφουν από κοινού η υπουργός Παιδείας και ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη.

Η άμεση, αδιαμεσολάβητη και βιαστική εξυπηρέτηση της κοινής επιδίωξης οικονομικών ομίλων και ακραίων κύκλων έχει απομακρύνει την κυβέρνηση από κάθε σοβαρή ενασχόληση με την υβριδική λειτουργία των ΑΕΙ επί έναν χρόνο με τους περιορισμούς της πανδημίας.

Σε όλο τον κόσμο ανησυχούν για την ποιότητα της έρευνας και της διδασκαλίας, για τα δύσκολα ζητήματα που προκύπτουν από την εναλλασσόμενη φυσική και ψηφιακή παρουσία, από την αδυναμία εργαστηριακών μαθημάτων, από την αποξένωση του φοιτητικού πληθυσμού από τις βιβλιοθήκες και το ακαδημαϊκό περιβάλλον, από τη βία που γεννούν οι απαγορεύσεις και οι τιμωρητικές πρακτικές.

Εδώ, αντίθετα, με μια ανεξήγητη ανεμελιά, οι δύο υπουργοί που «περικυκλώνουν» την Ανώτατη Εκπαίδευση έχουν οδηγήσει σε πολιτική και μιντιακή εργαλειοποίηση προσώπων και θεσμών, σε εξόντωση του κύρους τής πανεπιστημιακής κοινότητας.

Παραποιώντας την ακαδημαϊκή υπευθυνότητα, την παιδαγωγική ηπιότητα και τη δημοκρατική ευελιξία, εμφανίζουν πρυτάνεις ομήρους της τραμπούκικης βίας και πρυτάνεις ομήρους της αστυνομικής καταστολής.

Κολάζουν τον διάλογο και τη δημοκρατική συμμετοχή, ευτελίζουν την ακαδημαϊκή κουλτούρα, αμαυρώνουν το αίτημα της ελευθερίας, προπαγανδίζουν το αίτημα αστυνόμευσης.

Διασύρονται σε τηλεοπτικά παράθυρα και αξιόλογοι άνθρωποι, προσωπικότητες με έγκριτη επιστημονική παρουσία, αιρετοί επικεφαλής των ακαδημαϊκών κοινοτήτων. Κοινοτήτων δύσκολων, απαιτητικών, αφιερωμένων στην έρευνα και τη διδασκαλία, αλλά και στην οργάνωση της έρευνας και της διδασκαλίας, καθώς και στην ακαδημαϊκή διοίκηση αυτής της οργάνωσης. Με την ελευθερία της σκέψης και της αμφιβολίας, την ευθύνη της επινόησης και αξιολόγησης επιστημονικών μεθόδων, τρόπων διδασκαλίας, θεωριών και δεοντολογιών. Κοινοτήτων ανθεκτικών σε απόπειρες αλλοίωσης ή κατάργησης της ακαδημαϊκής τους ταυτότητας απέναντι σε κάθε είδους εξουσίες. Ιδιότητες που διαθέτουν μεν οι κοινότητες, όχι όμως πάντα τα πρόσωπα όταν αποκόπτονται από αυτές.

Όταν τα πρόσωπα γίνονται πιο δημόσια και ταυτόχρονα πιο ευάλωτα, τα μετατρέπουν σε μίας χρήσης ή για πάσα χρήση. Κι όταν αυτά τα πρόσωπα φθείρονται, είτε τα αντικαθιστούν με άλλα, λιγότερο έγκριτα και περισσότερο κατασκευασμένα, είτε επιχειρούν να χειραγωγήσουν θεσμικά και νομοθετικά τις ίδιες τις κοινότητες και τα ιδρύματά τους.  Όπως συμβαίνει σήμερα από τις μεικτές και σύνθετες εξουσίες των ομίλων και των ζηλωτών της ανωτερότητας με το κίβδηλο εφεύρημα της αριστείας. Εξουσίες πολυδαίδαλες και αδηφάγες, κερδοσκοπικές, γι’ αυτό ανταγωνιστικές, ανασφαλείς, γι’ αυτό επιθετικές, επιχειρούν συνταγματική αποκαθήλωση του καθεστώτος τής προστατευμένης ακαδημαϊκής ελευθερίας και αυτοτέλειας.

Η αποτυχία της μετωπικής σύγκρουσης με τα πανεπιστήμια του σχεδίου Διαμαντοπούλου πριν δέκα χρόνια, παρά την ευρεία κοινοβουλευτική υποστήριξη, δεν οδήγησε ούτε σε αναστοχασμό τις πολιτικές δυνάμεις που συναίνεσαν ούτε σε αναζήτηση κοινού τόπου με την ακαδημαϊκή κοινότητα για ρυθμίσεις και πράξεις που θα βελτιώνουν τη λειτουργία των πανεπιστημίων. Αποσιωπούν την αποτυχία, υποβαθμίζουν τις αντιστάσεις και επανέρχονται με τις ίδιες διοικητικές ρυθμίσεις, πιο ασύμβατες σήμερα με την πανεπιστημιακή πραγματικότητα μετά την αφαίμαξη των Μνημονίων, την πρόσφατη ανασύνθεση και την πολυπλοκότητα της πανδημίας.

Οι ασκήσεις επί τηλεοπτικού χάρτου, όσο κι αν γεμίζουν ικανοποίηση τους χαρτογράφους και τους κόλακές τους, δημοσιογραφούντες ή λογοτεχνίζοντες, σβήνουν μαζί με τις ψηφιακές οθόνες. Η ελευθερία δραπετεύει προς τις δικές της πραγματικότητες.

* Ο Φραγκίσκος Καλαβάσης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL