Με αφορμή την επικείμενη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε., καταθέτω βασικά σημεία κειμένου του Τομέα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του ΣΥΡΙΖΑ - Προδευτική Συμμαχία, το οποίο έτυχε συλλογικής επεξεργασίας.
Πρώτη διαπίστωση: Δυστυχώς, η κυβέρνηση Ερντογάν περιορίζει ανησυχητικά τις ελπίδες που γεννήθηκαν τον Οκτώβριο για ουσιαστικές ελληνοτουρκικές συνομιλίες στη βάση του Διεθνούς Δικαίου με ορίζοντα τη Χάγη. Η νέα αποστολή του «Oruc Reis», της οποίας προηγήθηκε η άκρως προκλητική απόφαση για το άνοιγμα της παραλίας των Βαρωσίων, καθιστά δύσκολη την επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών.
Δεύτερη διαπίστωση: Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει καταστεί ουραγός των εξελίξεων. Δεν έχει συγκροτημένο σχέδιο για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ούτε έχει αξιοποιήσει την εν δυνάμει ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, χάνοντας την ευκαιρία για πιο απτά αποτελέσματα στη σύνοδο κορυφής του Οκτωβρίου που είχε κύριο θέμα τις ευρωτουρκικές σχέσεις.
Θυμίζουμε ότι της συνόδου κορυφής της Ε.Ε. είχε προηγηθεί πολύμηνη ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, με έξοδο και τότε από την Αττάλεια του ερευνητικού «Oruc Reis», συνοδευόμενου από πολεμικά πλοία της Τουρκίας. Των προαναφερθεισών εξελίξεων προηγήθηκε η υπογραφή του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου, πιάνοντας στον ύπνο την κυβέρνηση Μητσοτάκη, που σαν απάντηση σ’ αυτό έσπευσε να κάνει συμφωνία μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο και ενώ προέκυψαν διαδικασίες ειρήνευσης για την Λιβύη, η Αθήνα δεν διεκδίκησε τη συμμετοχή της σ’ αυτές, επιλέγοντας, αντιθέτως, να αναζητήσει συμμαχίες με την πλευρά του Χαφτάρ.
Γενικότερα, η ελληνική κυβέρνηση αντιμετώπισε τις εξελίξεις σπασμωδικά, πέφτοντας συχνά και σε αντιφάσεις (π.χ. «δεν είναι στρατηγική μας οι κυρώσεις» κ.λπ.). Επιπλέον, αρνήθηκε να συγκαλέσει Συμβούλιο Αρχηγών υπό την Πρόεδρο της Δημοκρατίας για σφαιρική ενημέρωση και ενδεχόμενη ελάχιστη εθνική συνεννόηση.
Όλη την κρίσιμη αυτή περίοδο, ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία επέδειξε υπεύθυνη πατριωτική, αλλά και φιλειρηνική στάση, εμμένοντας στην ανάγκη διαλόγου στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και αποφεύγοντας τη στείρα αντιπολίτευση στην οποία είχε επιδοθεί με ακραίο τρόπο η Ν.Δ. στα χρόνια της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, με κορυφαίο παράδειγμα την άκρως διχαστική στάση της στη Συμφωνία των Πρεσπών. Η στάση αυτή μεταφράστηκε από το κόμμα μας σε υπερψήφιση της συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ιταλία, ενώ στην ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία δηλώσαμε «παρών», παρά τα σοβαρότατα μειονεκτήματά της.
Πάντοτε ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. έδειχνε τον δρόμο προς τη Χάγη, που χρόνια απέφευγαν οι κυβερνήσεις Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, καθώς και διάφοροι «ειδικοί», με τον ισχυρισμό πως αν πάμε στη Χάγη, είμαστε χαμένοι από χέρι. Θεωρούμε, λοιπόν, θετικό το ότι τώρα η κυβέρνηση τάσσεται ξεκάθαρα υπέρ της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο σε περίπτωση που οι διμερείς συνομιλίες δεν αποδώσουν.
Βασική θέση του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. είναι ότι η όλη προσπάθεια εξομάλυνσης και ειρηνικής εξέλιξης των ελληνοτουρκικών σχέσεων πρέπει και μπορεί να υποβοηθηθεί από έναν καρποφόρο ευρωτουρκικό διάλογο, με νέους όρους, όπως αναφέρει η επιστολή Τσίπρα προς τους Ευρωπαίους ηγέτες και αξιωματούχους την παραμονή της συνόδου κορυφής της Ε.Ε. τον περασμένο Οκτώβριο.
Θετική αναμφίβολα είναι η συμφωνία για επανάληψη των διερευνητικών επαφών από το σημείο που διακόπηκαν το 2016 με ευθύνη της Άγκυρας. Η ατζέντα του διαλόγου πρέπει να παραμείνει η ίδια. Ωστόσο, είναι αμφίβολο αν θα γίνει αυτό δεδομένων των θέσεων της Άγκυρας, καθώς και της εμπλοκής του ΝΑΤΟ.
Με ορίζοντα το σύνολο της Μεσογείου οφείλουμε να εκτιμήσουμε θετικά και τη σύνοδο στην Κορσική των μεσογειακών χωρών - μελών της Ε.Ε., διαδικασία που ξεκίνησε από την Αθήνα το 2016, με πρωτοβουλία του Αλέξη Τσίπρα. Ωστόσο, εκφράσεις περί mare nostrum για τη Μεσόγειο δεν παραπέμπουν σε μια αντίληψη κοινής ασφάλειας και συνανάπτυξης της περιοχής.
Πολυδάπανοι εξοπλισμοί
Από τα αρνητικά της πολύμηνης έντασης, η ανακοίνωση Μητσοτάκη για νέο πολυδάπανο πρόγραμμα εξοπλισμών των Ενόπλων Δυνάμεων, χωρίς να έχουν συνέλθει και αποφασίσει τα αρμόδια θεσμικά όργανα, ΚΥΣΕΑ και Επιτροπή Εξωτερικών και Άμυνας της Βουλής. Εξοπλιστικό πρόγραμμα που θυμίζει αντίστοιχο του Σημίτη μετά την κρίση των Ιμίων, με τα γνωστά αποτελέσματα.
Η κυβέρνηση των «αρίστων» έκανε την εν λόγω ανακοίνωση σαν έτοιμη από καιρό αν κρίνουμε από το γεγονός ότι οι νέοι εξοπλισμοί δεν θα είναι στη διάθεση των Ενόπλων Δυνάμεων άμεσα, ενώ παραπέμπει σε λάθος επένδυση για το μέλλον σε μια περίοδο που η ελληνική οικονομία βυθίζεται ξανά σε βαθιά κρίση.
Σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, εκτιμούμε ότι η στρατηγική της «μη λύσης» που εδράζεται στην εσφαλμένη αντίληψη ότι ο χρόνος τρέχει υπέρ της Ελλάδας και της ελληνοκυπριακής πλευράς οδηγεί στην εδραίωση της διχοτόμησης επί του εδάφους, ενώ ενισχύει απόψεις περί Συνομοσπονδίας ή ύπαρξης δύο κρατών.
Ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία στηρίζει την άμεση επανεκκίνηση των συνομιλιών για δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού στη βάση διζωνικής - δικοινοτικής ομοσπονδίας, στο πλαίσιο των αποφάσεων του ΟΗΕ και του πλαισίου Γκουτέρες προς όφελος του συνόλου του κυπριακού λαού - Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων. Η λύση του Κυπριακού μ’ αυτούς τους όρους είναι προϋπόθεση κλειδί για τη μόνιμη αποκλιμάκωση και ομαλοποίηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, τη σταθερότητα και την ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι συντονιστής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων και Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία
