Τώρα που ο πόλεμος ματαιώθηκε, όπως έγραψε μια γερμανική εφημερίδα, και που ο διάλογος μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας ξεκινάει -έστω κι αν δεν πρόκειται για διαπραγματεύσεις, όπως επιμένει να τονίζει ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας- υπάρχουν δυο - τρία ερωτήματα που βασανίζουν την κυβέρνηση, το πολιτικό σύστημα, την ομάδα των διερευνητικών επαφών και βεβαίως τους πολίτες.
Το πρώτο είναι μάλλον απλό και θα απαντηθεί σύντομα από τον Τούρκο Πρόεδρο: Ήταν τακτική κίνηση η απόσυρση του Oruc Reis, για να αποφύγει την επιβολή κυρώσεων από την Ε.Ε. εδώ και τώρα ή όχι;
Εάν η κυβέρνηση εκτιμά -ή έχει πληροφορίες- ότι ο Ταγίπ Ερντογάν θα χρησιμοποιήσει το σεισμογραφικό ως δαμόκλειο σπάθη, για να κλιμακώσει την ένταση στην ανατολική Μεσόγειο με την πρώτη ευκαιρία ή μόλις θεωρήσει ότι η πορεία του διαλόγου δεν είναι αυτή που θέλει, τότε θα πρέπει να απαιτήσει από την Ε.Ε. κάποιο είδος αυτοματισμού στην επιβολή των κυρώσεων.
Προφανώς έχει μια λογική αυτό που λέει το Βερολίνο, ότι η επιβολή κυρώσεων από τη σύνοδο της 1ης Οκτωβρίου στην Τουρκία -ας όψονται ο κορωνοϊός και η καραντίνα του προέδρου του Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ- θα δυναμιτίσει την έναρξη των διερευνητικών επαφών με την Ελλάδα, την οποία με πολύ κόπο και πολλές πιέσεις κατάφεραν να δρομολογήσουν οι Γερμανοί και οι Αμερικανοί.
Αλλά θα πρέπει και η Τουρκία να έχει μια δαμόκλειο σπάθη πάνω από το κεφάλι της. Όπως θα πρέπει να πάρει και η Κύπρος μια στοιχειώδη στήριξη από αυτή τη σύνοδο, καθώς η Τουρκία έχει κάνει μια χειρονομία καλής θέλησης, όπως λένε Βρυξέλλες και Αθήνα, αλλά μόνο απέναντι στην Ελλάδα. Τα σεισμογραφικά της και τα πλωτά της γεωτρύπανα εξακολουθούν να αλωνίζουν στην κυπριακή ΑΟΖ.
Το δεύτερο ερώτημα είναι εάν θα είναι εφικτό να συμφωνηθεί το περιεχόμενο του διαλόγου. Στη λακωνική ανακοίνωσή του για την έναρξη των διερευνητικών επαφών προσεχώς, το υπουργείο Εξωτερικών αναφέρεται στον 61ο γύρο αφήνοντας να εννοηθεί πως οι συζητήσεις θα ξεκινήσουν από ’κεί που σταμάτησαν το 2016, με τουρκική υπαιτιότητα, όπως επισημαίνεται -και χωρίς να οδηγήσουν επί σειράν ετών πουθενά.
Βέβαια, καλύτερα να μιλάς αενάως παρά να μην μιλάς καθόλου με τον επικίνδυνο γείτονα. Ωστόσο είναι απίθανο να δεχθεί η Τουρκία ότι η μόνη διαφορά για συζήτηση είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ. Πριν από την έναρξη των επαφών ο Ερντογάν έχει βάλει στο τραπέζι τα πάντα:
* Την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου, την οποία ζήτησε και επίσημα μιλώντας την Πέμπτη στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας.
* Τις γκρίζες ζώνες, που από τα Ίμια και μετά όσο πάνε και μεγαλώνουν, καθώς στις ακατοίκητες βραχονησίδες που αμφισβητεί η Τουρκία προστίθενται και κατοικημένα ελληνικά νησιά. Γκρίζα είναι και όλη η περιοχή ανατολικά του 28ου μεσημβρινού, εκεί που τελειώνει η μερική οριοθέτηση που έκανε η Αθήνα με το Κάιρο.
Επίσης θέλει να βάλει στο τραπέζι την εναρμόνιση του εναέριου χώρου (σήμερα είναι 10 μίλια) με τα χωρικά ύδατα (6 μίλια), τα όρια του FIR Αθηνών και βεβαίως τα θαλάσσια όρια μεταξύ των δύο χώρων, με εμμονή στη μηδενική επήρεια σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ του Καστελλόριζου -και όχι μόνο.
Δεν θα κάνουμε κανέναν συμβιβασμό και καμία υποχώρηση σε ό,τι αφορά τα δικαιώματα του τουρκικού έθνους σε ξηρά, θάλασσα και αέρα, είναι η επίσημη γραμμή Ερντογάν. Πώς, λοιπόν, θα καταλήξουν οι δύο πλευρές στην ατζέντα του διαλόγου;
Η τεράστια δυσκολία να απαντηθεί αυτό το ερώτημα οδηγεί αυτόματα στο τρίτο: Υπάρχει πιθανότητα αυτός ο διάλογος να φέρει αποτελέσματα -και δη σύντομα, όπως επιμένουν οι διαμεσολαβητές, η Μέρκελ από το Βερολίνο και ο Πομπέο που σήμερα αναμένεται στη Σούδα- ή οι ελληνοτουρκικές διαφορές, στον ενικό ή τον πληθυντικό, θα συνεχίσουν να διαιωνίζονται; Και σε ποιον θα φορτώσουν τον μουτζούρη της αποτυχίας;
Αυτό που πραγματικά συμφέρει και τις δύο χώρες είναι να τα βρουν. Οι μόνοι που δεν θέλουν την ειρήνη και τη συνεργασία είναι οι νοσταλγοί του Ματζικέρτ ή της Κόκκινης Μηλιάς, οι εξαγωγείς εξοπλιστικών συστημάτων και όσοι κερδίζουν από την ένταση στο εσωτερικό. Τα τελευταία χρόνια ανήκει σ’ αυτή την κατηγορία ο Ερντογάν, γι’ αυτό οι οιωνοί δεν είναι οι καλύτεροι.
