Τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους άλλαξε ο κυβερνητικός συνασπισμός στο Βερολίνο. Μετά από επτά χρόνια τριμερούς κυβερνητικής συνεργασίας μεταξύ Σοσιαλδημοκρατών, Πρασίνων και Αριστεράς, οι Σοσιαλδημοκράτες αποφάσισαν αιφνιδιαστικά να έρθουν σε ρήξη μαζί μας και αντ’ αυτού να σχηματίσουν κυβέρνηση με τους Συντηρητικούς.
Σε περιόδους πληθωρισμού, οικονομικής και κλιματικής κρίσης, όταν οι κοινωνικές ανισότητες επιδεινώνονται δραματικά και ο κόσμος αποδεδειγμένα αναζητά πιο ριζοσπαστικά πολιτικά μέτρα, οι Σοσιαλδημοκράτες γρήγορα επέλεξαν να ακολουθήσουν την πεπατημένη οδό των ιδιωτικοποιήσεων και του αστυνομικού κράτους (αστυνομοκρατίας). Έτσι, η νέα κυβέρνηση επέλεξε να αγνοήσει το ξεκάθαρο αίτημα του λαού του Βερολίνου, όπως εκφράστηκε στο δημοψήφισμα για την απαλλοτρίωση της ακίνητης περιουσίας των κερδοσκοπικών συμφερόντων στον τομέα της κατοικίας. Παρά το γεγονός ότι σχεδόν το 60% των Βερολινέζων υπερψήφισε την απαλλοτρίωση των κερδοσκοπικών εταιρειών ακινήτων στο δημοψήφισμα της 21ης Ιουνίου 2021, η κυβέρνηση του ομόσπονδου κρατιδίου του Βερολίνου αρνείται να προχωρήσει στην υλοποίηση της απόφασης. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εταιρείες Vonovia και Deutsche Wohnen, οι οποίες ανήκουν στο επενδυτικό ταμείο BlackRock και είναι ισχυροί παίκτες της διεθνούς χρηματοπιστωτικής αγοράς, κατέχουν περισσότερα από 3.000 διαμερίσματα στο Βερολίνο. Σύμφωνα με την εγκεκριμένη από το δημοψήφισμα πρόταση, τα ακίνητα αυτά, βάσει του άρθρου 15 του συντάγματος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, οφείλουν να απαλλοτριωθούν και να μετατραπούν σε αγαθό κοινής ιδιοκτησίας υπό δημόσιο έλεγχο. Ήδη και πριν από τις εκλογές για τον δήμο και το ομόσπονδο κρατίδιο του Βερολίνου, το 2021, τόσο οι Σοσιαλδημοκράτες όσο και οι Πράσινοι ήταν ιδιαίτερα διστακτικοί στο να εφαρμόσουν στην πράξη το αίτημα της πλειονότητας των Βερολινέζων. Έτσι ο συμβιβασμός στον οποίο προχώρησε η κυβέρνηση προοδευτικών δυνάμεων υπό τη συμμετοχή μας, η οποία συγκροτήθηκε εκείνη την εποχή, προέβλεπε πως, δεδομένου πως είναι η πρώτη φορά στην Ιστορία της χώρας που το άρθρο 15 του συντάγματος τίθεται σε εφαρμογή, θα συζητούνταν πρώτα από μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων αποτελούμενη από ειδικούς του συνταγματικού και διοικητικού δικαίου. Τα αποτελέσματα των εργασιών τους είναι διαθέσιμα από τον Ιούνιο του 2023: Η κοινωνικοποίηση είναι δυνατή, η αποζημίωση κάτω από την αγοραία αξία είναι επίσης εφικτή για το ομόσπονδο κρατίδιο του Βερολίνου, ενώ οι προτάσεις του δημοψηφίσματος μπορούν να εφαρμοστούν. Τέλος, η γνωμοδότηση των εμπειρογνωμόνων αναφέρει: Η αυτού του βεληνεκούς κοινωνικοποίηση των κατοικιών με νόμο θα μειώσει σημαντικά τα ενοίκια στο Βερολίνο!
Το ζήτημα της στέγασης και της πρόσβασης στην κατοικία ως θεμελιώδες δικαίωμα είναι στα χείλη όλων όχι μόνο στο Βερολίνο, αλλά και παγκοσμίως. Ιδιαίτερα μετά την οικονομική κρίση στη Νότια Ευρώπη, η χρηματιστικοποίηση της κατοικίας από εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες, funds και εταιρείες-βιτρίνες έχει εξελιχθεί σε ένα πρόβλημα που δεν μπορεί να αγνοηθεί και γίνεται πολύ αισθητό από όλους. Tραπεζίτες και εγκληματίες αποφασίζουν πλέον για τα ενοίκια και τα μέσα διαβίωσης εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων και όλο και περισσότεροι άνθρωποι αντιστέκονται σε αυτό.
Ως κόμμα της Αριστεράς παλέψαμε πολύ γι’ αυτό, ενώ κατά την τελευταία τετραετία βρεθήκαμε αντιμέτωποι και με τον ίδιο μας τον εαυτό, καθώς το αίτημα του στεγαστικού κινήματος του Βερολίνου για απαλλοτρίωση των εταιρειών ακινήτων αρχικά προκάλεσε αμφιβολίες και δισταγμό και στο στελεχιακό δυναμικό του κόμματός μας, τη στιγμή που το πολύ ριζοσπαστικό αίτημα κινητοποίησε τις μάζες την περίοδο της πανδημίας και εν μέσω ενός σαφώς αισθητού κύματος εξαθλίωσης. Το αίτημα για απαλλοτρίωση πρέπει να γίνει κατανοητό ως αποτέλεσμα πολιτικών αγώνων δεκαετιών εντός της πόλης ενάντια στις αναγκαστικές εξώσεις και στην κερδοσκοπία στις τιμές των ενοικίων και της γης. Πρόκειται για ένα σοσιαλιστικό αίτημα συστημικής αλλαγής που ήρθε από τα κοινωνικά κινήματα και εμείς, ως κυβερνώσα Αριστερά, οφείλαμε να το δεχτούμε. Ως σοσιαλιστικό κόμμα, ήμασταν ο μικρότερος εταίρος του κυβερνητικού συνασπισμού, αλλά ήμασταν υπεύθυνοι για το χαρτοφυλάκιο της αστικής ανάπτυξης. Στο συνέδριο του κόμματος αποφασίσαμε ομόφωνα να υποστηρίξουμε το δημοψήφισμα. Ωστόσο, η δουλειά στην κυβέρνηση ήταν μια διαρκής μάχη με τα άλλα δύο κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού. Ταυτόχρονα, οι κομματικές δομές έπρεπε να κινητοποιηθούν και να ανοίξουν για να στηρίξουν την εκστρατεία με πραγματικούς όρους. Αποκτήσαμε δεκάδες νέα μέλη και έπρεπε να διαχειριστούμε αρκετές νέες αντιπαραθέσεις με παλιά και νέα μέλη σχετικά με αυτή τη ριζοσπαστικοποίηση των θέσεών μας για την πολιτική στέγασης.
Το δημοψήφισμα άλλαξε το Βερολίνο και, επειδή το υποστηρίξαμε, άλλαξε και εμάς ως Αριστερά. Το γεγονός ότι θέσαμε ως όρο αυτής της κυβέρνησης την εφαρμογή ενός συγκεκριμένου νόμου περί κοινωνικοποίησης, δηλαδή την πρώτη εφαρμογή του άρθρου 15 περί κοινωνικοποίησης σε ένα ομόσπονδο κρατίδιο, μπορεί δυστυχώς να ήταν και ο λόγος για τον τερματισμό της κυβέρνησης συνεργασίας από την πλευρά των Σοσιαλδημοκρατών. Σε κάθε περίπτωση, οι συνέπειες αυτής της απόφασης είναι τεράστιες: Αφενός, το κυβερνητικό μας σχέδιο ήταν η δημιουργία των προϋποθέσεων για την υλοποίηση του δημοψηφίσματος, αλλά με τη νέα κυβέρνηση των συντηρητικών ο στόχος αυτός απομακρύνεται. Αφετέρου, το αίτημα για στέγαση ως θεμελιώδες δικαίωμα για όλους, και μέσω της αλλαγής του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, παραμένει επίκαιρο - και όχι μόνο στο Βερολίνο.
Το γεγονός ότι καταφέραμε σε μια τετραετία να αναδείξουμε το ζήτημα της ιδιοκτησίας ως συγκεκριμένο κοινωνικό ζήτημα και συμμετοχικό αίτημα ενάντια στην καπιταλιστική πολιτική για την πόλη είναι μεγάλη επιτυχία. Το ζήτημα της ιδιοκτησίας ως συστημικό ζήτημα εμφανίστηκε ως συγκεκριμένη διαμάχη σε επίπεδο πόλης και συζητήθηκε συγκεκριμένα με αφορμή το επιμέρους ζήτημα της κατοικίας - ο Μαρξ θα ήταν πολύ χαρούμενος γι’ αυτό. Αναφορικά με τις πραγματικές αντιφάσεις της επαναστατικής ρεαλιστικής πολιτικής, όπως τις επισήμανε η Λούξεμπουργκ, οι οπισθοχωρήσεις δεν πρέπει να προκαλούν έκπληξη - σίγουρα όχι όσον αφορά τη Σοσιαλδημοκρατία.
Σε κάθε περίπτωση, με το βλέμμα στις επόμενες εκλογές, η εφαρμογή του δημοψηφίσματος παραμένει ένας στόχος για μας και μέχρι τότε θα αγωνιστούμε ως αντιπολίτευση στο πλευρό των πρωτοβουλιών των κατοίκων της πόλης μας, όπως κάνουμε τα τελευταία χρόνια. Υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν και μια αντικαπιταλιστική πολιτική πόλης είναι αναγκαία και εφικτή. Μαζί με τα κοινωνικά κινήματα, ως σοσιαλιστικό κόμμα με ρίζες στις γειτονιές, θα αντισταθούμε απέναντι στις νέες συνθήκες.
* Η Κάταλιν Γκένμπουργκ είναι μέλος του τοπικού Κοινοβουλίου του Βερολίνου και πρώην αντιδήμαρχος της πόλης
